«Աքլորակռիվ». արքաների սիրած զբաղմունքը
LifestyleՄենք գիտենք, որ...
Թագավորների ամենասիրելի զվարճանքներն են եղել ասպետական մրցաշարերը, բազեներով որսորդությունը, պոլոն, գնդախաղը, ձիավազքը:
Իրականում այնքան էլ այդպես չէ:
Պարզվում է, որ համաշխարհային պատմության ընթացքում ինչպես թագավորների, այնպես էլ հասարակ մահկանացուների ամենասիրելի զվարճանքը եղել են աքաղաղների մենամարտերը: Այն անգամ անվանելիս են եղել «թագավորական» զվարճանք:
Դրանք հատուկ վարժեցրած մարտական աքաղաղների մենամարտեր են, որտեղ խաղադրույքներ են կատարվում: Ժամանակակից աքաղաղների և հավերի նախահայրերը համարվում են հնդկական վայրի հավերը, որոնց ընտելացումը կատարվել է մեր թվարկությունից առաջ 4–3–րդ հազարամյակներում: Սկզբից հավ կամ աքաղաղ ունենալը համարվել է թագավորական արտոնություն, իսկ աքաղաղները օգտագործվել են մենամարտերի համար Հնդկաստանում և Չինաստանում: Բաբելոն և Պարսկաստան աքաղաղներ բերել են մեր թվարկությունից առաջ 700–ականներին, երբ պարսիկ զինվորները վերադարձել են հնդկական արշավանքից: Պարսկաստանից էլ նրանք հետագայում հասել են Հունաստան, իսկ այնտեղից էլ՝ Եվրոպական այլ տարածքներ: Անգամ Հունաստանի բանակի նորակոչիկների վարժեցման պարտադիր ծրագրի մեջ եղել է աքաղաղների մենամարտերի դիտումները, որպեսզի նրանք սովորեն լինել մարտի ժամանակ խիզախ ու անկոտրում, ինչպես մարտական աքաղաղները: Արդյունքում հայտնվել են մարդիկ, որոնք հատուկ սկսել են մարտական աքաղաղներ աճեցնել և կազմակերպել մենամարտեր: Մարտական աքաղաղները հանդիսանում են ընտանի թռչունների ամենաագրեսիվ տեսակը: Լավ աքաղաղը կռվում է մինչև մահ: «Աքաղաղ պահողների» մեջ միշտ էլ մեծ մրցակցություն է եղել: Կերակրման հատուկ մեթոդները պահվել են գաղտնի, չնայած ասում են, որ մեծ մասը կերի հետ սխտոր և սոխ է տվել, իսկ հացն էլ թրջել է մեզով: Աքաղաղների կատարները կտրում են, իսկ ճանկերին հատուկ պողպատե բզեր հագցնում: Որոշ «աքաղաղ պահողներ» հատուկ խորամանկությունների են դիմել, օրինակ, աքաղաղի գլուխը յուղելով և կծու պղպեղ ցանելով, քանի որ հակառակորդը գլուխը կտցելիս սկսում է փռշտալ: Որոշակի մարտական աքաղաղների տեսակներ լեգենդար են դարձել: Օրինակ, Չեստերում ապրող բժիշկ Բելլի ստացած տեսակը փառաբանվում էր իր «չեստերյան մահացու հարվածով» այն ժամանակ, երբ թվում է, թե աքաղաղի ուժերը սպառված են, և նա արդեն պարտված է:
Ոչ ոք չգիտի, թե երբ են մարտական աքաղաղները առաջին անգամ հայտնվել Բրիտանիայում, բայց համարվում է, որ հավանաբար դրանց բերել են ֆինիկինյան վաճառականները դեռևս պողպատե դարում: Հայտնի է, որ մեր թվարկությունից առաջ 54 թվականին Հուլիոս Կեսարը, լինելով Բրիտանիայում, խիստ զարմացել է՝ իմանալով, որ բրիտանացիները թռչուններ են աճեցնում ոչ թե ուտելու, այլ մենամարտերի համար: Մինչև 1835 թվականի արգելքը աքաղաղների մենամարտերը Բրիտանիայում անգամ համարվել են ազգային սպորտաձև: Չի եղել մի գյուղ, որտեղ աքաղաղների մենամարտի մարտադաշտ չլիներ: Ի դեպ, համարվում է, որ այս սպորտաձևի մեծ մասսայականության պատճառը եղել է այն, որ այստեղ պահանջվում է փոքր մարտադաշտ, որը հնարավոր է շատ արագ ստեղծել, քան, ասենք, ցլամարտի կամ էլ ձիավազքի դեպքում: Բրիտանիայում անգամ Մեծ պահքի վերջին օրը թույլատրվում էր սիմվոլիկ վճարով դպրոց բերել աքաղաղներ և կազմակերպել մենամարտեր:
Աշխարհի երկրների մեծ մասում աքաղաղների մենամարտերը արգելված են, այն համարվում է դաժան սպորտաձև: Բանն այն է, որ մարտական աքաղաղը սովորաբար մեկ անգամ է մենամարտում, անգամ հաղթանակի դեպքում նա սատկում է ստացած վնասվածքների հետևանքով: Իսկ օրինակ Բիրմայում աքաղաղների մենամարտերը համարվում են կրոնական ծիսական զոհաբերություններ և սկսած 10–րդ դարից իրականացվում են տաճարներում ամեն կրոնական տոնի ժամանակ: Այդ երկրում մենամարտեր կազմակերպում են նաև ոչ տոնական օրերին զվարճանալու և ուղղակի խաղադրույքներ կատարելու նպատակով:
Մեր իրականության մեջ էլ դեռևս այն տարածված է, սակայն մի փոքր այլ առումով. օրինակ քաղաքականության մեջ հաճախ կարելի է հանդիպել բանավեճերի, որոնք ավելին չեն, քան սովորական «աքլորակռիվը»...
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Orer.am-ը