Իշխանափոխությունն ազդել է, բայց գործընթացը չի կանգնել. «Փաստ»
Политика«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Ավելի քան մեկ տարի առաջ ստորագրված Հայաստան–ԵՄ Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի վավերացման հարցը շարունակում է ուշադրության կենտրոնում լինել: ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյանի հայտարարությունից հետո որոշ վերլուծական շրջանակներ համաձայնագրի շուրջ առկա իրավիճակը որակեցին որպես հետքայլ, ձախողում: Պատասխանելով լրագրողների հարցերին, նա նշել էր, որ գուցե շատ իրատեսական չէ այն, որ այս տարի ԵՄ բոլոր երկրների կողմից համաձայնագիրը վավերացվի: Ի վերջո, այս առումով գործընթացի դանդաղեցում կա՞, և եթե այո, որո՞նք են պատճառները:
Ադրադառնալով վերոնշյալ թեմային՝ քաղաքագետ Սուրեն Սարգսյանը մեզ հետ զրույցում նախ ընդգծեց, որ համաձայնագրի կյանքի կոչումը երկար, բազմաշերտ և շարունակական գործընթաց է:
«Գիտենք, որ համաձայնագիրը Եվրամիության անդամ պետությունների կողմից պետք է վավերացվի, և այս պահի դրությամբ ոչ բոլոր պետություններն են այն վավերացրել իրենց ազգային խորհրդարաններում: Սա պայմանավորված է ամենատարբեր հանգամանքներով: Պետություններ կան, որտեղ ընտրությունները նոր են անցկացվել, պետություններ կան, որոնց խորհրդարանների օրակարգում հարցն արդեն ընդգրկված է և մոտ ժամանակներս կհաստատվի: Այնպես որ, եթե կա գործընթացի որոշակի դանդաղում, ապա միայն Հայաստանի Հանրապետության մեղքը չէ: Բացի այդ, պետք է հաշվի առնենք, որ Հայաստանում տեղի ունեցած իրադարձությունները, մասնավորապես իշխանափոխությունը, ինչ–որ առումով, իհարկե, ազդեցություն ունեցել են գործընթացի դանդաղեցման վրա: Բայց դա բացարձակ չի նշանակում, որ գործընթացը կանգնել է կամ շատ լայն ժամանակահատվածի առումով հետ է ընկել»,–ասաց քաղաքագետը՝ ընդգծելով, որ պետք է հաշվի առնել նաև հանգամանքը, որ համաձայնագրի հիմնական բանակցողներից մեկն այն ժամանակ դեռևս ԱԳ նախարարի տեղակալ Զոհրաբ Մնացականյանն էր:
«Նա տիրապետում է ամբողջական գործընթացին, բանակցային խմբի ղեկավարն է եղել դեռևս 2013–2014 թվականներին: Կարծում եմ, որ այս փորձը նա կօգտագործի, որ համաձայնագրի հետ կապված բոլոր պարտավորություններն ամենասեղմ ժամկետներում իրականացվեն թե՛ Հայաստանի, թե՛ ԵՄ կողմից»,–նշեց մեր զրուցակիցը:
Ինչ վերաբերում է 2019–ին այս առումով առաջընթաց արձանագրելու հնարավորություններին, քաղաքագետը նշեց.
«Փաստ է, որ արտերկրում հավատարմագրված մեր դեսպաններն այս ուղղությամբ ակտիվ աշխատում են դեսպանատների, իշխանությունների հետ, որպեսզի գործընթացը հնարավորինս արագ առաջ գնա: Բայց, ինչպես արդեն նշեցի, դա պայմանավորված է տարբեր հանգամանքներով: Օրինակ՝ ԵՄ այս կամ այն երկրում ազգային խորհրդարանների ընտրություններով, ինչ– ինչ ներքաղաքական գործընթացներով: Այնպես չէ, որ դանդաղում է, քանի որ ինչ–որ միտում կա: Պարզապես գործընթաց է, որը կարող է ձգձգվել օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներով: Ես այստեղ դեռևս վտանգներ չեմ տեսնում: Նույնիսկ եթե որոշակի ժամանակացույցի առումով հետընթաց կա, ապա դա համարում եմ նորմալ աշխատանքային գործընթաց: Գոնե այս փուլում մտահոգություններ, ըստ էության, չունեմ: Եթե որոշ ժամանակ անց լինեն ակնհայտ ինչ–ինչ հանգամանքներ, որոնք մեզ հիմք կտան ենթադրելու, որ գործընթացն իրականում կամ դանդաղել է, կամ ոչ էֆեկտիվ է ընթանում, ապա, իհարկե, այդ ժամանակ կկարողանանք արդեն խոսել պատճառների և հետևանքների մասին»:
Դիտարկմանը, թե այս առումով շարունակվում է մատնանշվել ՌԴ գործոնը, և հարցին, թե այս փուլում համաձայնագրի թեման որևէ կերպ հակադրվում կամ, միգուցե, համադրվո՞ւմ է ՌԴ հետ ունեցած հարաբերությունների հետ, քաղաքագետն արձագանքեց.
«Ես չեմ կարող այնպիսի ենթադրություն անել, ըստ որի՝ այստեղ որևէ հակադրում կա ռուսական կողմի հետ, որովհետև երբ Հայաստանը ԵՄ–ի հետ ստորագրում էր այս համաձայնագիրը, մեծ հաշվով, ռուսական կողմում հանգստություն կար: Կարծում եմ՝ ռուսական կողմը տեղյակ էր, թե ինչ ենք բանակցում, ինչ ենք ստորագրում, և որևէ վտանգ չէր տեսել իր ռազմավարական շահերի կամ Հայաստանի հետ ռազմավարական գործակցության համար: Այնպես որ, չեմ կարծում, որ այստեղ կարող է խոսք լինել ինչ–որ հակադրության կամ ՌԴ շահերի հակընդդեմ ինչ–ինչ երևույթների մասին: Հակընդդեմ ինչ–ինչ երևույթների մասին: Համաձայնագիրը վաղուց ստորագրվել և ուժի մեջ է մտել, իսկ ռուսական կողմից որևէ վերապահում կամ, ինչպես ասում էր նախկին նախագահը, կշտամբանք չի եղել: Կարծում եմ՝ այս պահի դրությամբ էլ իրավիճակը նույնն է՝ ռուսական կողմը որևէ տեսակի վերապահում այդ հարցի վերաբերյալ չունի և չի ներկայացնում»:
Սուրեն Սարգսյանը շեշտեց՝ երբ Հայաստանը ստորագրում էր այս համաձայնագիրը, չէր հետապնդում ինչ–որ մի պետության կամ ինչ–որ պետությունների խմբին հաճոյանալու նպատակ: Ըստ նրա, սրանով հասկանալի էր նաև դեռ նախորդ տարի ԵՄ դեսպանի հնչեցրած այն գնահատականը, թե Հայաստան–ԵՄ համաձայնագիրը կարող է արդիականացման և բարեփոխումների շարժիչ ուժ դառնալ Հայաստանի համար:
«Նպատակն էր Հայաստանի ինստիտուցիոնալ կարողությունների ավելացումը, ՀՀ ինստիտուտների կայացումը ու հզորացումը: Եվ սա ոչ թե ինքնանպատակ էր, այլ իրական, կոնկրետ քայլ, որ Հայաստանում իրապես տեղի ունենան լրջագույն բարեփոխումներ ամենատարբեր ոլորտներում՝ սկսած ատոմային էներգիայից, մինչև իրավական, դատական և այլ համակարգեր: Հայաստանի շահերից բխող քայլ էր, որն արտաքին քաղաքականության տեսանկյունից լուրջ ձեռքբերում է եղել»,–եզրափակեց քաղաքագետը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում