«Աղքատությունն իրենց ուղեղում չէ, որ իրենք մտածեն դուրս գալ այդ վիճակից». «Փաստ»
Հասարակություն«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Գյումրու վագոն–տնակների, ինչպես նաև խնդրից բխող մի շարք հարցերի շուրջ նախորդ տարվա դեկտեմբերին վարչապետի որոշմամբ աշխատանքային խումբ է ձևավորվել: Խմբի առաջին հանդիպումը տեղի է ունեցել օրերս: Աշխատանքային խմբի անդամ է նաև «Շիրակ կենտրոն»–ի նախագահ Վահան Թումասյանը, ում հետ զրուցել ենք ձևավորված խմբի անելիքների, ինչպես նաև այդ ձևաչափից ունեցած սպասելիքների մասին:
«Հասկանում եմ՝ մի քիչ, այսպես ասած, ոգևորության վրա է ստեղծվել խումբը՝ դեկտեմբերի 7, Սպիտակի երկրաշարժի 30–րդ տարելից, բայց խմբի ձևավորումը դրական է: Այդուհանդերձ, մինչև հունիսի 30–ը պետք է ամփոփ առաջարկությունների հսկայածավալ մի նյութ ներկայացվի»,–մեզ հետ զրույցում ասաց Վ. Թումասյանն ու ընդգծեց՝ այս պահին, անկեղծ ասած, չի պատկերացնում, թե ինչպես պետք է դա իրականություն դառնա:
«Ամեն դեպքում, կա այն հարցադրումը, թե արդյոք սա հերթական միջոցառո՞ւմն է, որովհետև նախորդ տարիներին ևս հարյուրավոր նման խմբեր են ստեղծվել: Բացի այդ, քաղաքաշինության կոմիտեում կան կադրային փոփոխություններ, ու թեև հասկանալի էր, որ սպասելիքներ իրենք ևս ունեն, բայց հարց է նաև այն, թե ո՞վ կնշանակվի, ո՞վ է շարունակելու այդ աշխատանքները: Այնուամենայնիվ, հաշվի առնելով մի շարք պատճառներ՝ այս կարճ ժամանակահատվածում հաստատ որևէ լուրջ բան հնարավոր չէ ստեղծել: Նախ՝ կա պասիվ աշխատանքի խնդիր: Ձևավորումից միայն մեկ ամիս հետո եղավ խմբի առաջին հավաքը»,–իր մտահոգությունը հայտնեց Վ. Թումասյանը՝ նշելով, որ աշխատանքները, այդուհանդերձ, հնարավոր է ակտիվացնել:
«Համենայն դեպս, մենք ցանկացած առիթ օգտագործելու ենք առաջարկներ հնչեցնելու համար: Ամեն կերպ փորձելու ենք ինչ–որ բան «պոկել» անօթևան ընտանիքների համար, որովհետև միայն բարեգործական ծրագրերը բավարար չեն»,–ասաց նա՝ հավելելով, որ որոշ գրավոր առաջարկներ արդեն ներկայացրել է և նորից է պատրաստվում ներկայացնել:
Վահան Թումասյանի կարծիքով, արդյունք ունենալու կարևոր բաղադրիչները ազնիվ մղումներն ու ցանկություններն են:
«Առաջին նիստը նվիրված էր ընդամենը իրավիճակի վերլուծությանը: Ինչպես նախորդ 30 տարին, առաջիկա 100 տարին ևս կարող ենք միայն վերլուծել, թե ինչու է այս իրավիճակը: Բայց դա մեզ ոչինչ չի տա: Ամբողջ աղետի գոտում կան հազարավոր անօթևան ընտանիքներ, կան նա ընտանիքներ, որոնք չեն փոխհատուցվել»,–ասաց նա՝ ընդգծելով, որ կարող ենք, իհարկե, անվերջ վերլուծել պատճառները, բայց կան բարդ չափորոշիչներ, որոնք ևս խնդիր են: Նա նշեց, որ խոսքը կարգավիճակի հստակեցման, ինչպես նաև փաստաթղթերի մասին է, որոնց առումով մարդկանց գուցեև ժամանակ է հարկավոր:
«Ամեն դեպքում, կառավարությունը պետք է բնակարանային շինարարության մի արագ ծրագիր իրականացնի, իհարկե, շարունակելով նաև վերոնշյալ աշխատանքները՝ արդեն հետագայի համար: Մարդիկ այդ սոցիալական ծանր և անմարդկային պայմաններում արդեն երեսուն տարի են ապրում: Հիմա այդ ընտանիքների համար ոչինչ չանելը և աշխատանքային խմբին սպասելը ոչինչ չեն տա»,–ասաց նա: Վ. Թումասյանը, բացի բնակարանաշինությունից, այլ տարբերակ ևս նշեց. «Սերտիֆիկատներ էին տալիս, որ անօթևանները բնակարան գնեին: Դա խնդիրը մասամբ լուծեց: Բայց հետո… գումար ստանալ, կեղծ գործարքների մեջ մտնել պետական մարմինների հետ, այդ գումարը մսխել և բնակարան չունենալ: Առնվազն 50 տոկոսով այս տարբերակը չի աշխատել»:
Նա ընդգծեց, որ այս տարբերակով արդյունք գրանցելու համար վերահսկողություն է պետք՝ պետությունն ինքը պետք է գնի այդ բնակարանները: Վ. Թումասյանի խոսքով, մեկ այլ խնդիր են չվերանորոգված ու ոչ բարվոք պայմաններով բնակարանները:
«Շահառուներին տալ բնակարան ու ասել՝ ինքներդ պայմաններ ստեղծեք, ևս լավագույն տարբերակը չէ: Մարդիկ ճակատագրի հարված են ստացել, տարիներ շարունակ մնացել են չքավոր: Այսինքն՝ աղքատությունն իրենց ուղեղում չէ, որ իրենք մտածեն դուրս գալ… Իրենք ուզենան էլ՝ չեն կարող դուրս գալ այդ վիճակից…Պատճառն այն է, որ կան ընտանիքներ, որտեղ տղամարդ չկա, կան հաշմանդամություն ունեցողներ, որբ երեխաներ… Առաջիկա տարիներին իրենք իրենց համար չեն կարող նորմալ կոմունալ պայմաններ ստեղծել: Պետությունն ինքը պետք է գնի բնակարանները, նորոգի և տա քաղաքացուն»,–ասաց մեր զրուցակիցը:
Վահան Թումասյանի խոսքով, գումար չունենալը պետության դեպքում պատճառաբանություն չէ: «Գումարը կգտնեն: Հիմա հազար անիմաստ ծախսերի համար գումար ունեն, անօթևաններին բնակարան գնելու համար էլ կունենան: Մեկ ամսում «Շիրակ կենտրոնը» հովանավորների միջոցով 7 բնակարան է նվիրել: Կազմակերպությունը կարող է, պետությունը՝ ո՞չ: Պետությունը վերջին մեկ տարում մի բնակարան անգամ չի տվել: Իսկ գումար պետությունն ունենում է, պարզապես կա՛մ շատ, կա՛մ քիչ: Հիմա եթե քիչ ունի, թող փոքր ծրագրեր անի: Առաջին հերթին ցանկությունն ու կամքն են, որոնք այս պահին ես չեմ տեսնում»,–ընդգծեց նա:
Ինչ վերաբերում է պետություն–հասարակական հատված համագործակցությանը, Վահան Թումասյանը նկատեց, որ այդ առումով նախ պետք է տեսանելի լինի համագործակցության շահագրգռվածությունը:
«Այս տարի 1500–1600 խորանարդ մետր վառելափայտ ենք բաժանել Գյումրիի ծայրահեղ պայմաններում ապրող ընտանիքներին: Մի պահ պատկերացնենք՝ «Շիրակ կենտրոնը» հանում է այդ ծրագիրը: Քաղաքում մի սարսափելի իրարանցում կսկսվի, կսկսեն ծառերը կտրել, գնալ մարզպետարանի, քաղաքապետարանի դռների առաջ ցույցեր անելու և այլն: «Շիրակ կենտրոնը» միջոցները հայթայթում է, մարդիկ տալիս են այդ միջոցները: Իսկ երբ հովանավորներին դրվատանքի խոսքեր ես ասում, նրանք ոգևորվում են, բայց դա պետք է անի պետությունը: Այսինքն՝ ինքը պետք է խրախուսի: Որ ասում են պետք է խրախուսենք ներդրումը, բիզնեսը, սա այդ դեպքն է: Եթե դու մեկի հետ խոսես, էլի խոսես ու արդյունքում հասկանաս, որ ուղեղը չի մտնում, կդադարես չէ՞ զրուցել, խորհուրդներ տալ: Նույնը պետության հետ հարաբերություններն են: Անկախ նրանից՝ Սերժն է, Լևոնն է, թե Նիկոլը, միշտ պատրաստ ենք եղել համագործակցել, որովհետև դրանից շահելու է մեր համաքաղաքացին, որը տառապում է այդ պայմաններում: Բայց այնպես չէ, որ պետք է վազենք, ասենք՝ եկեք մեզ համար ծառայեք»,–ասաց նա՝ շեշտելով, որ հենց այստեղ է, որ պետության շահագրգռվածությունն ու ցանկությունը պետք է տեսանելի լինեն:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում