Երևան, 23.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Ադրբեջանը Հայաստանի հանձնած 4 գյուղում սահմանային ուղեկալներ կկառուցի Եվրոպայի ադրբեջանական գազի գամբիտը լավ նորություն է Ռուսաստանի համար. Politico Իրանի քաղաքացին ավտոցիստեռնով ընկել է Որոտան գետը Հաջորդ տարվա գարնանից ԼՂ-ից տեղահանվածների աջակցությունը կնվազի ու կվերաբերվի կոնկրետ խմբերի Թուրքիայի ու Ադրբեջանի ռազմածովային ուժերը զորավարժություն են անցկացնում ՀՀ-ն Հնդկաստանի հետ բանակցություններ է վարում ևս 78 հատ հրետանային համակարգ գնելու վերաբերյալ. IDRW Իսլանդիայի նախագահն այս ամառ կին ընտրվեց, ինչը նշանակում է, որ այս երկրի ժողովուրդն իրեն առաջնորդ ընտրեց կնոջ․ Թագուհի Թովմասյան ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (21 ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ)․ Մարդու առաջին թռիչքը օդապարիկով. «Փաստ» Ինչպես են անգլո-սաքսոնները Հայաստանին մղում ազգային ինքնասպանության. «Փաստ» «Ընդդիմադիրի դերը հարազատ է Փաշինյանին». «Փաստ»


Использует ли Путин армянскую карту?

Բլոգ

Артем Ерканян 

В российской столице обсуждают возможность денонсации Московского договора, определившего границы между Турцией и Арменией
Кремль продолжает наращивать санкции в отношении Турции. На организованную Анкарой провокацию Москва ответила прежде всего экономическими и гуманитарными мерами. Но нет сомнений в том, что скоро последуют и действия военно-политического характера. В четверг Владимир Путин это подтвердил. В списке возможных ответных шагов есть и такие, которые напрямую затрагивают интересы Армении.
В последнее время в российской и европейской прессе все активнее муссируется тема создания предпосылок для предъявления Турции территориальных претензий. В этом контексте рассматриваются возможные перспективы денонсации Московского и Карсского договоров, заключенных в 1921 году и определивших ныне действующую государственную границу между Турцией и Арменией. Ряд экспертов выступили с предположением о том, что в Кремле уже всерьез обсуждается такая возможность. Вот что в связи с этим пишет латвийское русскоязычное сетевое издание “Vesti.lv”: “Путин может лишить Турцию 30 процентов ее территорий. Анонимные источники сообщают о том, что Россия собирается расторгнуть Московский договор”. В том же духе оценивает ситуацию и московский политолог Александр Ситников. На страницах газеты “Свободная пресса” он пишет: “В качестве асимметричного удара Россия может расторгнуть Московский договор. У нашей страны есть дипломатическое оружие. Кремль имеет полное юридическое право пересмотреть и даже денонсировать Московский договор, заключенный между Турцией и Советской Россией”. Директор исследовательского центра “Ближний Восток — Кавказ” Станислав Тарасов даже знает технологию, к которой может прибегнуть Кремль для решения вопроса. “Я не исключаю того, что будет сформирована совместная мандатная комиссия, которая вернет в повестку Карсский и Севрский договора. В результате может быть реанимирован Севрский договор”, — говорит эксперт. С российскими коллегами согласны и некоторые армянские политологи. Заместитель директора Института Кавказа Сергей Минасян на днях высказал предположение о том, что “в случае дальнейшего обострения российско-турецких отношений возможен пересмотр Московского договора”.
Стоит напомнить содержание Московского договора и условия, в которых он был заключен. Документ был подписан 16 марта 1921 года. Сторонами были правительство РСФСР и самозванная администрация кемалистов, совершивших незадолго до этого государственный переворот. (Следует заметить, что легитимность Мустафы Кемаля Ататюрка к тому времени не была признана ни одной страной мира. Юридическую силу в те месяцы все еще имели решения, принятые администрацией султана Мехмеда VI.) Договор, заключенный без участия Армении, предрешил ее судьбу. Анкара и Москва между собой решили, что “Турции отходят Карсская и Сурмалинская провинции Армении с горой Арарат”. В третьей статье договора отмечается, что Нахичеван должен быть передан под протекторат Азербайджана. В документе также прописано, что Советская Россия берет на себя обязательство склонить Армению к юридическому признанию навязанного ей решения. Москва добилась этого 22 сентября, когда марионеточное правительство советизированной Армении послушно подписало Карсский договор, де-юре закрепивший статус-кво, установленный Московским договором. Этот документ формально легитимизировал совершенно нелегитимное соглашение, заключенное Россией и Турцией в Москве.
После провозглашения Арменией независимости в 1991 году вопрос об отказе от Карсского договора не вошел в повестку по понятной причине. Отказ от соглашения привел бы к ситуации, грозящей войной с Турцией. Лишь самые безответственные из армянских политиков позволяли себе делать призывы об односторонней денонсации Карсского соглашения. Аналогичная ситуация была и в соседней Грузии, также немало пострадавшей от Карсского договора. (Документом была закреплена аннексия Турцией Артвинского округа, прежде входившего в состав Батумской области.) В октябре 2005 года парламент Грузии приступил к рассмотрению вопроса о пересмотре Карсского договора, но решение принято не было. Цюрихские соглашения, заключенные Арменией и Турцией в октябре 2009 года, подтвердили признание Ереваном ныне существующих государственных границ, что означало согласие с условиями Карсского договора. Стало очевидным, что Армения пока еще не готова ставить под сомнение законность документа, навязанного ей в 1921 году.
Ясно, что вопрос о пересмотре отношения Еревана к Карсскому договору может вернуться в повестку лишь в случае, если по какой-то причине перестанет действовать Московский договор. В этой ситуации мы будем просто обязаны реагировать на изменение ситуации, хотим мы того или нет. С одной стороны, денонсация Россией Московского договора станет для нас историческим шансом добиться восстановления исторической справедливости. Но, с другой стороны, мы должны давать себе отчет в том, что, объявив Карсский договор утратившим силу, мы дадим Анкаре повод обвинить нас в территориальных притязаниях. А это может быть использовано как предлог для войны, к которой мы сегодня явно не готовы.
Если конфронтация между Россией и Турцией обострится и Кремль действительно решится денонсировать Московский договор, это, конечно же, не будет означать, что Карс и Сурмалу автоматически вернутся в состав Армении. Это осознают и те российские эксперты, которые предлагают не бояться резких шагов. Александр Ситников в газете “Свободная пресса” пишет: “Понятное дело, денонсирование Московского договора не приведет к немедленному изменению границ на Кавказе. Но это решение запустит процесс восстановления исторической справедливости, а также напомнит всему миру о чудовищных преступлениях против человечности почитаемого в Турции Ататюрка”.
Дискуссия о возможности денонсации Россией Московского договора вновь актуализировала почти забытую тему срока действия документа. Дело в том, что в свое время была популярна точка зрения, согласно которой Московский договор имел секретные протоколы, оговаривающие срок его действия. Согласно сведениям, не подтвержденным официальными источниками, договор изначально был заключен сроком на 25 лет и затем продлевался в 1946-м, 1971-м и 1996 годах. Об этой версии напоминает “Vesti.lv”. Обозреватель этого издания Анатолий Тарасов пишет: “Россия продлевает Московский договор каждые 25 лет, и сейчас как раз подходит срок очередного подписания Договора, чего Россия может не делать на законных основаниях”. К сожалению, у сторонников изложенной версии нет реальных оснований утверждать, что Московский договор действительно имел секретные протоколы. Их утверждения конкретными фактами не подкрепляются. Аргументы их оппонентов выглядят более убедительными. Если бы документ действительно подписывался на определенный срок, в 1946 году советское правительство постаралось бы воспользоваться этим. Как известно, Сталин после окончания Второй мировой войны потребовал от Турции возвращения Советскому Союзу Карсской области, Ардаганского уезда и Артвинского округа. Если бы Московский договор действительно имел секретные протоколы, оговаривающие срок действия, Сталин этим, несомненно, воспользовался бы. С какой стати он стал бы продлевать действие договора в то самое время, когда Вячеслав Молотов от его имени предъявлял Турции территориальные претензии?..
В конце 70-х годов видный армянский дипломат Левон Эйрамджянц по заданию тогдашнего министра иностранных дел Армянской ССР Джона Киракосяна вплотную занимался изучением проблемы. Его задачей было выяснить, имел ли Московский договор секретные протоколы. Эйрамджянц немало времени провел в открытых московских архивах, но секретных приложений к договору так и не нашел. Дипломат сумел добыть лишь косвенные сведения, позволяющие полагать, что разговор на тему срока действия документа в свое время действительно имел место. Тем не менее Эйрамджянц до конца своей жизни настаивал на том, что документ подписывался на конкретный срок. “Важным обстоятельством, определяющим настоятельную необходимость нового изучения договора, является наличие убедительных и самодостаточных исторических фактов, свидетельствующих о том, что договор был заключен на определенное время, а именно — на 25 лет, что оговорено в секретных протоколах. Существование секретных протоколов не вызывает сомнений”, — писал Эйрамджянц в своей статье, опубликованной незадолго до смерти. Главным аргументом Левона Эйрамджянца было содержание беседы российского посла Виноградова с высокопоставленным турецким дипломатом. Дело было осенью 1925 года. Согласно турецким источникам, Виноградов тогда сказал буквально следующее: “Мы подписали договор потому, что тогда мы были слабы. А теперь мы сильны и требуем восстановления границ. Мы не можем ждать 25 лет”.
 
Если Московский договор действительно имел секретные протоколы, которыми по какой-то причине не захотел воспользоваться Иосиф Сталин, то можно не сомневаться в том, что Владимир Путин ими воспользуется. Сюрпризы вовсе не исключены. Нужно быть к ним готовыми.
Ադրբեջանցին ասել է բառացի նույն միտքը, ինչ քիչ առաջ Փաշինյանը ասաց հարցազրույցում․ Հայկ ՄամիջանյանԱրմավիրում թմրանյութ է հայտնաբերվել (տեսանյութ) Mercedes-Benz մեքենաները կարելի է կառավարել Apple Watch-ի միջոցով Բերբոքն ու Բայրամովը քննարկել են Երևան-Բաքու կարգավորման գործընթացը Ինչ է կատարվել Շիրակի մարզի Դատախազության շենքի մոտ․ հայհոյանքներ, անպարկեշտ վերաբերմունք (տեսանյութ)Երվանդ Քոչարի «Ինքնադիմանկար» ստեղծագործությունը բնօրինակ է. ԿԳՄՍՆ ՌԴ-ն իրեն իրավունք է վերապահում զենք կիրառել այն երկրների օբյեկտների դեմ, որոնք թույլ են տալիս զենք օգտագործել ռուսական օբյեկտների դեմ. Պուտին Ադրբեջանը Հայաստանի հանձնած 4 գյուղում սահմանային ուղեկալներ կկառուցի «2 ամիս հիվանդանոցում էր, արդեն տանն է, տրամադրությունը լավ է». Լուիզա Ներսիսյանը՝ Հրանտ Թոխատյանի առողջական վիճակի մասին Ինչպես չսնանկանալ Սև ուրբաթին. 5 օգտակար խորհուրդԵվրոպայի ադրբեջանական գազի գամբիտը լավ նորություն է Ռուսաստանի համար. Politico Ասում են, որ ես սպառել եմ ինձ, որ այստեղ եմ միայն փողի համար․ Ռոնալդուն պատասխանել է քննադատներին (տեսանյութ) Իրանի քաղաքացին ավտոցիստեռնով ընկել է Որոտան գետը Հայաստանում բնակվող յուրաքանչյուր 100 մարդուց 37-ը բնակվում է Երևան քաղաքում, 63-ը՝ մարզերումԱմիօ բանկի ավանդատուները կստանան Աբու Դաբի շքեղ ուղևորության հնարավորություն«Արարատ-Արմենիան» գլխավորեց մրցաշարային աղյուսակըԵթե Նեթանյահուն գա Կանադա, կձերբակալվի․ ԹրյուդոԶՊՄԿ-ն տարածաշրջանի ուշադրության կենտրոնում էԷլիտար շենքի շինհրապարակում «Shacman» մակնիշի բետոնախառնիչը կողաշրջվել է, վիրավnր կա․ ShamshyanՆախատեսվում է անցկացնել պահեստազորայինների վարժական հավաքներ․ ի՞նչ է հայտնիՄալթայում կայացել է ftNFT YoCerebrum Awards-ը. հայտնի են հաղթողներըՍուսաննա Բունիաթյանը որոնվում է որպես անհետ կորածՓաշինյանն ունի «ջղայն Նիկոլ» տեսարանի կարիք, որովհետև հասկացավ՝ ձախողվել է. Էդուարդ Շարմազանով Նարեկ Զեյնալյանը մանդատը վայր դնելու դիմումը ներկայացրել է ԱԺ նախագահինՄարդկանց Բաքվի բանտում տանջում եք, որ ընտրություններից առաջ գերիների առողջության գնով 2 ձայն պոկեք․ ՄամիջանյանԲաքուն «ադրբեջանական Երևան» միջոցառում է անցկացնելու COP29-ի շրջանակներում. Factor.amՈվքե՞ր և ինչքա՞ն հունվարից կվճարեն տրանսպորտից օգտվելիս (ինֆոգրաֆիկա)Մեր կյանքում լավ բաներ էլ կան, բայց դրանք կապված չեն այս իշխանության հետ․ Ավետիք ՉալաբյանՀնդկաստանում արևային վահանակների տեղադրումը ռեկորդային է եղել Արդարության և հայրենասիրության ընկալումը պետք է սերմանել հենց դպրոցից․ Մհեր Ավետիսյան Ինչու պետք չէ սպասել Փրկիչ, այլ մեր վաղվա օրը կերտել ամենօրյա հետևողական աշխատանքով․ Ավետիք ՉալաբյանԻ հակադրություն այս վարչախմբի պարտվողական օրակարգի` Հայաստանն ունի հստակ այլընտրանք. «Հայաքվե»Քանի՞ կոպեկի արժեք ունի պահանջատեր, քննադատ ու հարցասեր լինելու մասին նախարարի ազատականութենաթաթախ հորդորը ուսանողներին․ Մենուա ՍողոմոնյանԲաքվի համաժողովն անցկացվում է այս վարչախմբի ջանքերով․ Մենուա ՍողոմոնյանԱՄՆ-ն Ուկրաինային ռազմական օգնության նոր փաթեթ կհատկացնի Հաջորդ տարվա գարնանից ԼՂ-ից տեղահանվածների աջակցությունը կնվազի ու կվերաբերվի կոնկրետ խմբերի 44-օրյայի մասնակիցը ոստիկանությանը հայտնել է, թե ինչ է թողել Արմավիրի աղբանոցում Մեսսիի և Ռոնալդուի ժամանակներն անցել են. Ռոդրի Վախենում ես՝ մի արա, անում ես՝ մի վախեցիր, իսկ եթե արել ես, մի ափսոսա․ Ռոմանոս ՊետրոսյանՄենք չենք կարող տասնյակ հազարավոր մարդկանց կյանքը զոհել՝ Ղրիմը վերադարձնելու համար. Զելենսկի Կարմիր կամուրջը վերականգնվում է․ Տիգրան ԱվինյանՄանկապարտեզներում բացառվում է անառողջ և անորակ սնունդըՄայթով քայլում ես, տեսնում 61 թվի «ԳԱԶ 66»-ի «ռամա» է դրված պապուց հիշատակ, տարե՛ք ձեր տուն, պատից կախեք. Նիկոլ Փաշինյան (տեսանյութ) «Ի՞նչ նպատակով է Նիկոլը իր կաբինետը կանացի դարձնում, արդյոք դա ֆեմինիստական շարժում կարելի՞ է կոչել»․ Մարգարիտ ԵսայանԹուրքիայի ու Ադրբեջանի ռազմածովային ուժերը զորավարժություն են անցկացնում «Նյու Յորքն ինձ այնքան է սազում». Եվա Բաղդասարյանի նոր ֆոտոշարքը «Սա լինելու է ներքին համերաշխության, միասնական աջակցության ու անմոռանալի տպավորություններով հարուստ մարզական երեկո». Հրաչյա ՌոստոմյանԱյսօր Հայ Առաքելական եկեղեցին նշում է Ընծայման տոնը 6 ամսով կսահմանափակվի խոզերի ներմուծումը Հայաստան Ամիօ բանկը ԵԴԹ «Երեք ընկեր» ներկայացման գլխավոր գործընկերն է