Երևան, 21.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Թուրքիայի ու Ադրբեջանի ռազմածովային ուժերը զորավարժություն են անցկացնում ՀՀ-ն Հնդկաստանի հետ բանակցություններ է վարում ևս 78 հատ հրետանային համակարգ գնելու վերաբերյալ. IDRW Իսլանդիայի նախագահն այս ամառ կին ընտրվեց, ինչը նշանակում է, որ այս երկրի ժողովուրդն իրեն առաջնորդ ընտրեց կնոջ․ Թագուհի Թովմասյան ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (21 ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ)․ Մարդու առաջին թռիչքը օդապարիկով. «Փաստ» Ինչպես են անգլո-սաքսոնները Հայաստանին մղում ազգային ինքնասպանության. «Փաստ» «Ընդդիմադիրի դերը հարազատ է Փաշինյանին». «Փաստ» «Դավիթը խելացի էր, շփվող, աշխույժ, ֆիզիկապես ուժեղ». սերժանտ Դավիթ Ազատյանն անմահացել է հոկտեմբերի 12-ին Ջուվառլու բնակավայրում, տուն «վերադարձել»... մեկ տարի երկու ամիս անց. «Փաստ» Ի՞նչ «հեռահար» նպատակներով է կայացվել այդպիսի որոշում. «Փաստ» «Այս քայլերը միտված են հայ հասարակությանն ավելի աղքատացնելու. եկող տարվա բյուջեն Հայաստանի զարգացման հետ որևէ աղերս բացարձակ չունի». «Փաստ» Կադրային շարժերի ավանտյուրիզմը. «Փաստ»


Генерал Арутюнов: Геноцид армян в Сумгаите готовился в Азербайджане с 1987 года

Հարցազրույց

25 лет прошло с кровавых дней в азербайджанском Сумгаите. За 25 лет мир не дал должной оценки тому, что произошло в последние дни февраля в этом городе, на имени которого лежит печать погрома и убийств. Людей в Сумгаите убивали, жгли, насиловали только за то, что они были армянами. Десятки убитых, многие из которых заживо сожженные после избиений и пыток. Сотни раненых, многие из которых стали инвалидами. Сотни разгромленных и сожженных квартир. Тысячи беженцев. Вот лицо Сумгаита 1988 года. О событиях тех страшных дней рассказал газете «Ноев Ковчег» генерал-майор в отставке Роман Сергеевич Арутюнов.

– Роман Сергеевич, исполняется 25 лет со дня трагических событий в Сумгаите, где от рук азербайджанских националистов погибло много мирного армянского населения. Это были первые жертвы. Одни называют цифру до 100 человек, другие – большую. Вы тогда служили в рядах Советской армии, Вы все видели это своими глазами. Расскажите об этом.

– В те дни я находился в Степанакерте в составе группы завотделом ЦК КПСС по международным делам Карена Брутенца. По распоряжению Горбачева Карен Брутенц, армянин по происхождению, возглавил делегацию из 12 московских ученых-академиков.

В феврале 1988 года я служил в Ереване начальником Высших курсов гражданской обороны. Звонит мне генерал армии Владимир Говоров, мой непосредственный начальник, и говорит: «По распоряжению Горбачева Вы включены в состав группы Брутенца, которая направляется в Карабах». Я вылетел туда. Потом вместе с председателем Шаумяновского райисполкома Агаджаняном выехал на машине в Мардакерт. Площадь Мардакерта была забита людьми, я выступил перед ними и разъяснил суть происходящего. Затем вернулся в Степанакерт, делегация Брутенца уже покинула город, я остался один. Было очень тревожно. Я позвонил в Баку своему свояку, попросил, чтобы он приехал за мной на машине. Поскольку я был в форме генерала Советской армии, азербайджанцы устроили на меня покушение в Агдаме, стреляли, но, к счастью, промахнулись.

По дороге в Баку я узнал, что в Сумгаите резня, и решил вернуться обратно. Вся дорога была забита военными машинами. Оказалось, четвертую дивизию бакинского гарнизона подняли по тревоге и отправили в Сумгаит. Я встретил командира дивизии Соколова, он был когда-то моим подчиненным, командовал 404-м полком Таманской дивизии. Я говорю: мне надо в Сумгаит, дай мне БТР и пару офицеров с автоматами. Так мы и поехали в Сумгаит, добрались до автовокзала, где был эпицентр резни. Там жили моя старшая сестра с матерью. Вижу: квартира горит, никого нет… Хаос дикий. Спросил у соседей, где мои родные. Наверное, у младшей сестры, отвечают. Вторая сестра жила в 8-м микрорайоне, работала завучем в русской школе. Приезжаю туда, и там застаю точно такую же картину: все горит, ни одного живого армянина, хотя в этом районе в основном они жили. Мне объяснили, что все армяне находятся в здании горкома партии. Там я их и нашел, около 500 человек, в том числе моя мать, сестра, дети, мой зять с разбитой головой….

Меня попросили подняться на 3-й этаж. Там находились первый секретарь ЦК компартии Азербайджана, председатель Совета министров Азербайджана Саидов и зав. отделом ЦК КПСС Харченко из Москвы. Они спросили, как я сюда попал. Я объяснил, что был в группе Карена Брутенца, но здесь мои родные, поэтому я здесь. Я хочу их забрать и уехать. Вызвали начальника штаба – генерала Краева. Мы с ним оканчивали Академию Фрунзе в Москве и были очень близки, он мне и помог родных и еще 10 человек забрать с собой. Их отправили сначала в Баку, а потом в Москву.

Генерал Арутюнов: Геноцид армян в Сумгаите готовился в Азербайджане с 1987 года


28 февраля был самым страшным днем. Я приехал 29-го. Меня завалили фотографиями: зарезанные в роддоме женщины, разбитые головы, сожженные квартиры и люди в них… Около 60 снимков я отдал в комитет беженцев в Москве.

На основании рассказов моей сестры, которая жила в Сумгаите, я понял, что еще в 1987 году, до начала Карабахского движения, азербайджанцы в Сумгаите готовились к резне армян. Она об этом нас предупреждала, но никто ее словам не придал значения.

– Роман Сергеевич, сколько, по Вашим данным, человек погибло в Сумгаите?

– По моим записям – 95 погибших, но, думаю, их было больше. Я очень сожалею, что отдал материалы в комитет беженцев в Москве и не знаю их дальнейшую судьбу.

– Сколько армян проживало тогда в Сумгаите? Почему они не смогли защитить себя?

– От 20 до 30 тысяч армян. Всему виной наша беспечность, даже зная, что азербайджанцы готовят резню, армяне не смогли организовать защиту своих семей.

– Что стало с остальными? Вы вывезли своих родственников, но Вы не могли спасти всех.

– Многим армянам удалось бежать из Сумгаита, но тысячи людей пострадали, а более сотни погибли. Все имущество пришлось бросить, люди потеряли все. На новых местах в Армении и России им пришлось начинать жизнь с нуля.

После моего возвращения из Сумгаита я пришел в кабинет генерала армии Говорова и рассказал обо всем, что видел в Карабахе и в Сумгаите. На следующий день азербайджанцы написали письмо министру обороны с требованием меня арестовать: мол, Арутюнов приехал в Карабах с автоматчиками, с телевидением, выступал с антисоветскими речами... Я пошел к министру обороны СССР Язову на беседу вместе с Говоровым и его начальником политотдела генерал-полковником Новиковым. Три с половиной часа шла словесная драка, кулаками по столу. «Чего вы, армяне, хотите?» – кричал Язов. «Армяне Карабаха хотят независимости и спокойной, мирной жизни», – ответил я.
Генерал Арутюнов: Геноцид армян в Сумгаите готовился в Азербайджане с 1987 года
– И он Вас не уволил?

– Мы пришли к Говорову и все рассказали. Спустя шесть месяцев Говоров написал рапорт о присвоении мне звания генерал-лейтенанта. А еще через месяц получил ответ: «Этого карабахца-экстремиста впредь ко мне на звания не представлять».

Я тогда написал рапорт и уволился из армии в 1991 году, и оба мои сына поступили так же. Оба были командирами рот, окончили суворовское училище и училище Верховного Совета. Мы ушли, но остались с чистой совестью.

– Как Вы оцениваете события в Сумгаите, Баку, Кировабаде сегодня, спустя 25 лет? Народ в Азербайджане по-прежнему отравлен антиармянской пропагандой. Чем закончится это противостояние?

– В Азербайджане во главе с Алиевым истерия достигла такого накала, что руководитель государства во всеуслышание объявляет, что враг номер один азербайджанской нации – это армяне. В такой ситуации можно ждать возобновления военных действий против мирного населения Нагорного Карабаха, и если международное сообщество не примет мер, разжигание страстей ни к чему хорошему не приведет. Впрочем, сегодня Армия обороны Арцаха готова отразить любую агрессию. На войне как на войне, но народ Карабаха выстоит и победит.

44-օրյայի մասնակիցը ոստիկանությանը հայտնել է, թե ինչ է թողել Արմավիրի աղբանոցում Մեսսիի և Ռոնալդուի ժամանակներն անցել են. Ռոդրի Վախենում ես՝ մի արա, անում ես՝ մի վախեցիր, իսկ եթե արել ես, մի ափսոսա․ Ռոմանոս ՊետրոսյանՄենք չենք կարող տասնյակ հազարավոր մարդկանց կյանքը զոհել՝ Ղրիմը վերադարձնելու համար. Զելենսկի Կարմիր կամուրջը վերականգնվում է․ Տիգրան ԱվինյանՄանկապարտեզներում բացառվում է անառողջ և անորակ սնունդըՄայթով քայլում ես, տեսնում 61 թվի «ԳԱԶ 66»-ի «ռամա» է դրված պապուց հիշատակ, տարե՛ք ձեր տուն, պատից կախեք. Նիկոլ Փաշինյան (տեսանյութ) «Ի՞նչ նպատակով է Նիկոլը իր կաբինետը կանացի դարձնում, արդյոք դա ֆեմինիստական շարժում կարելի՞ է կոչել»․ Մարգարիտ ԵսայանԹուրքիայի ու Ադրբեջանի ռազմածովային ուժերը զորավարժություն են անցկացնում «Նյու Յորքն ինձ այնքան է սազում». Եվա Բաղդասարյանի նոր ֆոտոշարքը «Սա լինելու է ներքին համերաշխության, միասնական աջակցության ու անմոռանալի տպավորություններով հարուստ մարզական երեկո». Հրաչյա ՌոստոմյանԱյսօր Հայ Առաքելական եկեղեցին նշում է Ընծայման տոնը 6 ամսով կսահմանափակվի խոզերի ներմուծումը Հայաստան Ամիօ բանկը ԵԴԹ «Երեք ընկեր» ներկայացման գլխավոր գործընկերն էՀՀ-ն Հնդկաստանի հետ բանակցություններ է վարում ևս 78 հատ հրետանային համակարգ գնելու վերաբերյալ. IDRW Սպիտակ համայնքի Գեղասար բնակավայրում գործարկվելու է էլեկտրական շչակ«Երաժշտություն հանուն ապագայի» հիմնադրամի երեխաները՝ IDBank-ումԵրևան քաղաքի քրեական ոստիկանները հայտնաբերել են մեծ քանակի զենք-զինամթերք (տեսանյութ)Ադրբեջանում COP29-ի անցկացումը կբարձրացնի Բաքվի հեղինակությունը միջազգային ասպարեզում. ԶախարովաՌուսաստանը բալիստիկ հրթիռով հարվածել է ՈւկրաինայինՀՀ պետական պարտքը 2024 թվականի 9 ամիսներին աճել է 5.5%-ով3 եղբայր էին, 3-ն էլ մահացան. ավտովթարից մահացել է 44-օրյա պատերազմում զոհվածի եղբայրը Իսլանդիայի նախագահն այս ամառ կին ընտրվեց, ինչը նշանակում է, որ այս երկրի ժողովուրդն իրեն առաջնորդ ընտրեց կնոջ․ Թագուհի ԹովմասյանՀակակոռուպցիոն կոմիտեի պաշտոնյաները ոսկեջրած արծաթյա ժամացույցներ են նվեր ստացել․ «Հետք»«Ի՞նչ մարտահրավերներ են ծառացած երկրի արջև». Էդուարդ Շարմազանովի մամուլի ասուլիսըՀրանտ Թոխատյանը հայտնվել է հիվանդանոցում. Լուիզա Ներսիսյանը մանրամասներ է հայտնել նրա առողջական վիճակիցՔՊ-ն Գյումրիում նոր թեկնածու է փնտրում Փաշինյանին չի հաջողվում մանդատազերծել Հովիկ Աղազարյանին «Պարզվում է՝ ամբողջ «բազարի» պատասխանատուն Սանոսյանն էր». Արմեն Հովասափյան Հաագայի դատարանը Նեթանյահուին և Գալանտին ձերբակալման օրդեր է տվելՆԳ և ՏԿԵ նախարարների նաշանակումն անակնկալ է եղել ՔՊ-ի համար Փաշինյանը բացահայտել է բուհերից իր վախերը Երևանում փոշու պարունակությունը գերազանցել է թույլատրելի կոնցենտրացիանԻրանում երկրաշարժ է եղել«Սպայկա»-ն բացարձակ առաջատարն էՄահացել է ԵԽԽՎ-ում Հայաստանի հարցով համազեկուցող Ջոն ՊրեսկոտըԻնչու՞ պետք է քաղաքացիները ֆինանսապես հաշվետու լինեն պետությանը․ Նաիրի Սարգսյանը խոսում է դժվարությունների, վտանգների մասինՁմռանն արևային մարտկոցները կարող են կորցնել արդյունավետությունը. խնդրի լուծումը գտել են Լեհաստանում Հայկական դրամ՝ աշխարհի ամենահին վճարամիջոցներից մեկը. «Փաստ»ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (21 ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ)․ Մարդու առաջին թռիչքը օդապարիկով. «Փաստ»Ինչպես են անգլո-սաքսոնները Հայաստանին մղում ազգային ինքնասպանության. «Փաստ»Արցախցիների վերադարձի իրավունքի ուղղությամբ Եվրախորհրդարանի արդեն մի քանի բանաձևեր կան․ «Հայաքվե»«Ընդդիմադիրի դերը հարազատ է Փաշինյանին». «Փաստ»Վտանգված է Ստեփանակերտի հուշահամալիրը․ «Հայաքվե»Պետք է ոչ թե փրկչի, այլ փոփոխության սպասում ձևավորել․ Ավետիք Չալաբյան«Դավիթը խելացի էր, շփվող, աշխույժ, ֆիզիկապես ուժեղ». սերժանտ Դավիթ Ազատյանն անմահացել է հոկտեմբերի 12-ին Ջուվառլու բնակավայրում, տուն «վերադարձել»... մեկ տարի երկու ամիս անց. «Փաստ»Ի՞նչ «հեռահար» նպատակներով է կայացվել այդպիսի որոշում. «Փաստ»«Այս քայլերը միտված են հայ հասարակությանն ավելի աղքատացնելու. եկող տարվա բյուջեն Հայաստանի զարգացման հետ որևէ աղերս բացարձակ չունի». «Փաստ»Կադրային շարժերի ավանտյուրիզմը. «Փաստ»Հանրային ներդրումների կառավարման գործընթացը կհամակարգվի. «Փաստ»