ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (13 ՄԱՅԻՍԻ)․ Երևանում գործարկվել է առաջին հիդրոէլեկտրակայանը․ «Փաստ»
Հասարակություն
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
ՏՈՆԵՐ ԵՎ ՀԻՇԱՐԺԱՆ ՕՐԵՐ
Բրազիլիա՝ Պրետոս Վելխոս փառատոն (Ստրկության վերացման օր), Կոլումբիա՝ Սուրբ Մարիամի օր, Նիգերիա՝ Հերլանդի օր, Ռուսաստան՝ Սևծովյան նավատորմի օր։
ՀԱՅ-ՀԱՅԱՍՏԱՆ
1907-Երևանում գործարկվել է առաջին հիդրոէլեկտրակայանը։
1930-ծնվել է երկրաբան Լիդա Թադևոսյանը։
1932-Հայկական ԽՍՀ կառավարությունը որոշել է Երևանի կոնսերվատորիայի օպերայի դասարանի բազայի վրա ստեղծել ստացիոնար օպերային թատրոն։
1998-Հայաստանը դիվանագիտական հարաբերություններ է հաստատել Կոտ դը Իվուարի հետ։
2004-Երևանում ստորագրվել է Իրան-Հայաստան գազամուղ խողովակաշարի կառուցման հիմնական պայմանագիրը:
2007-ԿԸՀ-ն վավերացրել է համամասնական ընտրությունների նախնական արդյունքները. խորհրդարանական ընտրությունների 5 տոկոսի շեմը հաղթահարել է հինգ կուսակցություն՝ ՀՀԿ, ԲՀԿ, ՀՅԴ, ՕԵԿ և «Ժառանգություն»։
2010-Երևանում մեկնարկել է ՄԱԿ-ի Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության (FAO) Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանային 27-րդ համաժողովը։
2010-վախճանվել է ամերիկահայ կիրառական մաթեմատիկոս Փոլ Գարաբեդյանը։
2012-ԿԸՀ-ն ամփոփել է ընտրությունների վերջնական արդյունքները. հինգերորդ գումարման Ազգային ժողովի 131 տեղից 69-ը բաժին է հասել ՀՀԿ-ին, 37-ը՝ ԲՀԿ-ին, 7-ը՝ ՀԱԿ-ին, 6-ական՝ ՀՅԴ-ին և ՕԵԿ-ին, 5-ը՝ «Ժառանգությանը»։
2014-Հայաստանի և Ֆրանսիայի նախագահների ներկայությամբ Երևանի Մաշտոցի պողոտայում գտնվող պուրակը հանդիսավորությամբ անվանակոչվել է Ֆրանսիայի ազգային հերոս, բանաստեղծ Միսաք Մանուշյանի անունով:
2021-առավոտյան Ադրբեջանի զինված ուժերը հատել են Հայաստանի պետական սահմանը, խորացել 3,5 կիլոմետր և փորձել պարփակել Սև լիճը:
2022-Էդմոն Մարուքյանը հրապարակել է խաղաղության պայմանագրի վերաբերյալ Ադրբեջանին Հայաստանի ներկայացրած 6 կետը:
ԱՇԽԱՐՀ
1501-Ամերիգո Վեսպուչին ուղևորվել է ճանապարհորդության Արևմուտք, որի ժամական էլ հասկացել է, որ Կոլումբոսը հայտնագործել է նոր մայրցամաք։
1568-տեղի է ունեցել Լանգսայդի ճակատամարտը, որը ստիպել է Շոտլանդիայի թագուհի Մարի Ստյուարտին փախչել Անգլիա, իսկ Շոտլանդիայում հաստատվել է ռեգենտ գրաֆ Մորեի ռեժիմը։
1619-Հաագայում մահապատժի է ենթարկվել Յոհան Օլդենբարնեվելտը, որը մեղադրվել է պետական դավաճանության մեջ։
1637-Ֆրանսիայում կարդինալ Ռիշել յեն, մտածելով սեփական անվտանգության մասին, հրամայել է կլորացնել սննդի ընդունման ժամանակ օգտագործվող դանակների սուր ծայրերը, որով իսկ ստեղծել է ճաշասեղանի դանակը։
1647-հզոր երկրաշարժի արդյունքում համարյա ամբողջությամբ քանդվել է Սանտյագո քաղաքը, որը եղել է Չիլիի Գեներալ-կապիտանության մայրաքաղաքը։
1696-չինական Ցին կայսրի բանակը Տերելեջեի ճակատամարտում ջախջախել է Գալդան-Բոշոգտուին։
1787-կապիտան Արթուր Ֆիլիպի ղեկավարած աքսորյալների առաջին նավատորմը դուրս է եկել Պորտսմուտից, որպեսզի աքսորյալների առաջին գաղութը հիմնադրի Ավստրալիայում։
1829-Պուշկինը Մոսկվայից ուղևորվել է Կովկաս զինվորական ծառայության։
1830-Էկվադորը դուրս է եկել Մեծ Կոլումբիայի կազմից և հռչակվել հանրապետություն։
1836-սկսվել են Ռուսաստանի առաջին երկաթգծի կառուցման աշխատանքները։
1840-ծնվել է ֆրանսիացի գրող, թատերագիր Ալֆոնս Դոդեն։
1871-Վատիկանն ընդգրկվել է Իտալական Թագավորության մեջ, իսկ Պապի ինքնուրույնությունը սահմանափակվել է Վատիկանի պալատով, հռոմեական լատինական եկեղեցով, մերձքաղաքային պապական ռեզիդենցիայով և վատիկանյան այգիներով։
1888-Բրազիլիայում չեղարկվել է ստրկությունը։
1895-կազմավորվել է Չիլիի ֆուտբոլի ֆեդերացիան։ -Ռուսաստանի ցար Նիկոլայ 2-րդը բանակի սպառազինության մեջ է ընդունել «Նագան» տեսակի ատրճանակը։ -ԱՄՆ-ում վառվել է գյուտարար Նիկոլա Տեսլայի լաբորատորիան, կրակի են մատնվել փորձերի և հետազոտությունների բոլոր գրառումները։
1913- Ֆաթիմայում (Պորտուգալիա) երևացել է Մարիամ Աստվածամոր տեսիլքը։
1919-սկսվել է սպիտակգվարդիական գեներալ Յուդենիչի հարձակումը Պետերբուրգի վրա։
1920-Մանչեսթերում տեղի ունեցած ատամնաբույժների համաժողովում շաքարը համարվել է ատամների հիվանդությունների առաջացման գլխավոր պատճառ, առաջարկվել է շաքար օգտագործելուց հետո անպայման խմել չոր շամպայն։
1930-սպանվել է վերջին վայրի պարկավոր գայլը, իսկ 1936 թվականին Ավստրալիայի կենդանաբանական այգիներից մեկում սատկել է այդ կենդանիների վերջին ներկայացուցիչը։ –վախճանվել է նորվեգացի բևեռախույզ Ֆրիտյոֆ Նանսենը։
1950-անգլիական Սիլվերստոունում տեղի է ունեցել առաջին «Ֆորմուլա 1» ավտոմրցաշարը։
1954-իր առաջին թռիչքն է իրականացրել ամերիկյան փորձնական Կալլետ КН-15 ուղղաթիռը։
1956-վախճանվել է ռուս գրող Ալեքսանդր Ֆադեևը։
1981-թուրք ահաբեկիչ Մեհմեդ Ալի Աջան Թուրքիայում Հռոմի պապ Հովհաննես Պողոս 2-րդի վրա մահափորձ է կատարել։
1991- «Apple» կորպորացիան վաճառքի է հանել «Macintosh System 7.0»-ը։
2005-Ուզբեկստանի Անդիժան քաղաքում տեղի ունեցած ցույցերի հետևանքով զոհվել են հարյուրավոր մարդիկ։
2014-Թուրքիայի Սոմ հանքահորում տեղի ունեցած պայթյունի հետևանքով զոհվել է 282 մարդ։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
