Տնտեսության մեջ նկատվող միտումները հակառակի մասին են վկայում. «Փաստ»
Տնտեսություն
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Իշխանության հասնելուց որոշ ժամանակ անց Փաշինյանն առաջ էր քաշում «տնտեսական հեղափոխության» գաղափարը, ինչը պետք է ենթադրեր հանրային բարեկեցության բարձր մակարդակ, որը նախատեսելու էր տնտեսական թռիչքաձև աճ, նոր աշխատատեղերի ստեղծում, մարդկանց եկամուտների մակարդակի բարձրացում։ Բայց Փաշինյանի հենց առաջին իսկ տարվա պաշտոնավարումը, ներկան՝ առավել ևս, ցույց տվեց, որ «տնտեսական հեղափոխությունը» միայն իշխող թիմի ներկայացուցիչների համար է, քանի որ հինգ տարի անց հանրային բարեկեցության մակարդակը բարձրացել է համարյա թե չնչին չափով, իսկ իշխանական թիմի ներկայացուցիչների բարեկեցությունն անհամեմատելիորեն շեշտակի աճ է արձանագրել։
Հասարակ աշխատողները, ինչքան էլ նրանք պրոֆեսիոնալ լինեն, զրկված են այնպիսի պարգևավճարներից, ինչպիսիք ստանում են իշխող թիմի ներկայացուցիչները, որոնք ժամանակին, այսպես ասած, պարտքով փաբեր էին հաճախում, իսկ հիմա մեծ ունեցվածքի ու գումարների տեր են դարձել։ Պաշտոնյաների հայտարարագրերը պարզորոշ ցույց են տալիս, որ, օրինակ՝ իշխանության հասնելուց հետո իշխող թիմի ներկայացուցիչների մեծամասնությունը անշարժ գույք է ձեռք բերել՝ հիմնականում նորակառույց տների տեսքով, թանկարժեք մեքենաներ գնել։ Ու սա, կրկնում ենք, միայն հայտարարագրերում, այսինքն՝ հրապարակային մասով: Ու եթե հանկարծ լրագրողներն այս թեմայով հարց են տալիս Փաշինյանին, ապա որպես արդարացնող փաստարկ ներկայացնում է այն իրողությունը, թե մի քանի հազար մարդ հիփոթեքով տուն է գնել։
Այդպիսով, կարծես, թեման փակվում է, և ոչ ոք չի նկատում, որ տուն ձեռք բերողները հիմնականում բարձր եկամուտ ունեցող անձինք են, որոնցից շատերն ապահովված են բնակարանով, բայց լրացուցիչ նոր տուն են ձեռք բերում։ Իսկ հանրության այն ահռելի հատվածը, որն իրոք նոր բնակարանի կարիք ունի, չի կարող իրեն թույլ տալ նոր բնակարան ձեռք բերել այն հիփոթեքային ծրագրերով, որոնցից օգտվում են մյուսները։ Սոցիալական արդարությունը չի գործում։ Իսկ տների ձեռքբերման գործը վերջին շրջանում ավելի է բարդացել, քանի որ անշարժ գույքի գները շեշտակիորեն աճում են, շուկան այնքան է գերտաքացել, որ ինչ-որ պահից կարող է փլուզվել։ Ինչ վերաբերում է վերջին 5 տարվա ընթացքում տնտեսական աճի ցուցանիշներին, ապա դրանք մեծապես կախված են ոչ թե երկրի ներքին արտադրողական ներուժից, այլ հիմնականում արտաքին հանգամանքների դասավորությունից։
Ըստ այդմ, Հայաստանի տնտեսական զարգացման հեռանկարն ավելի ու ավելի անկանխատեսելի է դարձել, իսկ հեղափոխական աճերի մասին գուշակություններն անհեռանկար գործ են դարձել։ Տարբեր գործոններով պայմանավորված՝ ՀՀ տնտեսությունն ինչ-որ մի պահի կարող է գահավիժել, ինչպես տեղի ունեցավ կորոնավիրուսի համավարակի ժամանակ, իսկ որոշ ժամանակ անց՝ կտրուկ աճ արձանագրել, որը միայն ռուս-ուկրաինական հակամարտության արդյունքում ձևավորված նոր պայմանների արդյունք է։ Արդյունքում անցյալ տարի Հայաստանը տնտեսական աճի տպավորիչ ցուցանիշ գրանցեց` արձանագրելով 12,6 տոկոս աճ։ Քանի դեռ ռուս-ուկրաինական հակամարտությունը շարունակվում է, և ռուսների մեծ հոսք կա դեպի Հայաստան, ապա տնտեսական աճի բարձր տեմպերն իներցիայով շարունակվում են նաև այս տարի։
2023 թվականի առաջին կիսամյակում տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը կազմել է 11,4 տոկոս, ինչն, իհարկե, դրական է, բայց արդեն իսկ բացասական միտումներ են նկատելի։ Այս տարվա կեսից սկսած տնտեսական ակտիվության էֆեկտի նվազում է նկատվում՝ հունիսին կազմելով 6,8 %՝ նախորդ ամսվա 13,6 %-ի համեմատ։ Սա նշանակում է, որ տարվա երկրորդ կեսին տնտեսական աճի դրական միտումները կկորցնեն իրենց ազդեցությունը ու էական դանդաղում կնկատվի։ Միևնույն ժամանակ, այս տարվա առաջին կեսի ցուցանիշները ցույց են տալիս, որ եթե արտաքին առևտրաշրջանառության և շինարարության ոլորտներում աճի բարձր տեմպերը շարունակվել են, ապա վերջին շրջանում մտահոգիչ է պատկերը մի շարք ուղղություններում՝ մասնավորապես արդյունաբերության և արտահանման ոլորտներում։ Արդյունաբերության ոլորտում մայիսին գրանցված համեմատաբար համեստ աճից հետո հունիսին գրանցվել է շուրջ 7,4 տոկոս անկում, իսկ արտահանման աճի տեմպը հունիսին նախորդ ամսվա համեմատ կտրուկ դանդաղել է շուրջ 62,5 տոկոսային կետով։
Կանխատեսվում է, որ այս տարվա երկրորդ կիսամյակի ընթացքում աճի տեմպերի դանդաղումը նկատելի կլինի նաև այլ ոլորտներում։ Փորձագիտական կառույցները ևս, հիմնվելով փաստերի վերլուծության վրա, տարվա երկրորդ կեսի՝ Հայաստանի տնտեսական աճի տեմպերի մռայլ կանխատեսումներ են ներկայացնում։ Իսկ եթե Հայաստանի համար ոչ բարենպաստ աշխարհաքաղաքական տեղաշարժեր գրանցվեն Ուկրաինայում ընթացող պատերազմի ու Հարավային Կովկասի հետ կապված, ապա բացառված չէ նաև ՀՀ տնտեսության աճի դանդաղեցմանը միտված գործոնների ազդեցության խորացումը։ Իշխանությունները շարունակում են ֆոն ստեղծել, թե տնտեսական աճի բարձր տեմպերը շարունակական են, բայց տնտեսության մեջ նկատվող միտումները հակառակի մասին են վկայում։ Այդպես էլ Հայաստանին չհաջողվեց կապիտալացնել անցյալ տարվա տնտեսական աճը՝ արտադրությունը խթանելու և արտահանումն ավելացնելու համար։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
