ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (30 ՍԵՊՏԵՄԲԵՐԻ). Գործարկվել է աշխարհի առաջին հիդրոէլեկտրակայանը, մարտական հերթապահության է անցել առաջին ատոմային սուզանավը. «Փաստ»
Հասարակություն«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
ՏՈՆԵՐ ԵՎ ՀԻՇԱՐԺԱՆ ՕՐԵՐ
Թարգմանչի համաշխարհային օր, Աբխազիա՝ Անկախության օր, Բոտսվանա՝ Անկախության օր, Ղազախստան՝ Արդարադատության համակարգի աշխատողների օր, Ուկրաինա՝ Որդեգրման օր և Գրադարանների օր։
ՀԱՅ-ՀԱՅԱՍՏԱՆ
1139 –11 բալանոց երկրաշարժ է տեղի ունեցել հայկական Գանձակում (այժմ՝ Գյանջա), որին զոհ է գնացել մոտ 230 հազար մարդ։
1808- ռուս գեներալ-ֆելդմարշալ Իվան Գուդովիչը գրավել է Էջմիածինը և ընդհուպ մոտեցել Երևանին։
1915– Թուրքիայում Ուռհայի ինքնապաշտպանության ժամանակ թուրքական զինված ուժերը հարձակվել են հայկական թաղամասի վրա և, մոտ 400 զոհ տալով, նահանջել։
1919– ծնվել է նշանավոր գրող, բանաստեղծ Գևորգ Էմինը։
1930– ծնվել է թատրոնի ճանաչված դերասանուհի Սվետլանա Գրիգորյանը։
1934– ծնվել է ճանաչված կինոռեժիսոր, սցենարիստ Հենրիկ Մալյանը։
1985– վախճանվել է հայ խորհրդային աստղագետ, Միջազգային աստղագիտական միության «Գալակտիկաներ» հանձնաժողովի նախագահ Բենիամին Մարգարյանը։
2003 –վախճանվել է ամերիկահայ իրավաբան Ռոբերտ Քարդաշյանը։
2006-Երևանում տեղի է ունեցել Ֆրանսիայի հրապարակի բացման հանդիսավոր արարողությունը և «Շառլ Ազնավուրը և իր ընկերները» բացօթյա համերգը:
2010-Թուրքիայի մշակույթի և տուրիզմի նախարարությունը «Ազգայնական շարժում» կուսակցության Կարսի տարածքային կառույցի ղեկավար Օքթայ Աքթաշին պաշտոնապես թույլատրել է հոկտեմբերի 1-ին նամազ անել Անիի Մայր տաճարում:
2011- ՀԱԿ-ը ազդարարել է իր շուրջօրյա հանրահավաքների մեկնարկի մասին։
2020-ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհուրդը կոչ է արել Հայաստանին և Ադրբեջանին՝ անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողությունները Լեռնային Ղարաբաղում:
ԱՇԽԱՐՀ
1207 –ծնվել է պարսիկ կանոնիկ բանաստեղծ-սուֆիստ Ջալալեդին Ռումին։
1399 –Հենրիխ 4-րդը դարձել է Անգլիայի թագավոր։
1452 –գերմանական Մայնցում Յոհաննես Գուտենբերգի կողմից առաջին անգամ տպագրվել է «Աստվածաշունչը»։
1630 –Ամերիկայում կայացվել է առաջին մահվան դատավճիռը Ջոն Բիլլինգտոնի նկատմամբ, և նրան կախել են սպանության համար։
1715 –ծնվել է ֆրանսիացի փիլիսոփա Էտիեն դե Կոնդիլ յակը՝ ասոցիատիվ հոգեբանության հիմնադիրը։
1791– տեղի է ունեցել Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտի «Կախարդական սրինգ» օպերայի առաջնախաղը։
1799 –ռուս զորահրամանատար Սուվորովի՝ Շվեյցարական արշավանքի ժամանակ տեղի է ունեցել ճակատամարտ Գլարուսի մոտ։
1809 –ԱՄՆ-ի Ուեյն ամրոցում տեղի է ունեցել պայմանագրի ստորագրում հնդկացիների հետ, ըստ որի, հնդկացիները ամերիկացիներին են զիջել 3 միլիոն ակր հող։
1846 – Չարլտոնում (ԱՄՆ, Մասաչուսեթս նահանգ) բժիշկ Ուիլ յամ Մորտոնը աշխարհում առաջին անգամ ատամ է հեռացրել՝ որպես անզգայացում օգտագործելով դիէթիլ եթերը։
1882 –Էպլտոնում (ԱՄՆ, Վիսկոնսին նահանգ) Ֆոքս գետի վրա գործարկվել է աշխարհի առաջին հիդրոէլեկտրակայանը, որը սկսել է հոսանք մատակարարել բազմաթիվ սպառողների, կայանի հզորությունը կազմել է 12,5 կիլովատտ։
1895 - Մադագասկարը անցել է Ֆրանսիայի ենթակայության տակ։
1897 –վախճանվել է միանձնուհի, կաթոլիկ սուրբ Թերեզ Լիզյոացին՝ այն չորս կանանցից մեկը պատմության մեջ, որն արժանացել է Եկեղեցու դոկտորի կոչման։
1901 –Ֆրանսիայում մտցվել է 36 կիլոմետր/ժամ արագությունը գերազանցող ավտոմեքենաների պարտադիր գրանցում։
1902 –արտոնագրվել է առաջին արհեստական մետաքսը (վիսկոզա)։
1928- անգլիացի մանրէաբան Ալեքսանդր Ֆլեմինգը հայտարարել է, որ հայտնագործել է առաջին հակաբիոտիկը՝ պենիցիլինը։
1929-Ֆրանկֆուրտ-Մայնում գերմանացի ավտոկոնստրուկտոր Ֆրից ֆոն Օփելը, որը հանրահայտ Ադամ Օփելի թոռն է, իրականացրել է թռիչք հրթիռային շարժիչով ինքնաթիռով. 75 վայրկյանի ընթացքում նա անցել է 3 կիլոմետր։
1954 –անցնելով բոլոր փորձարկումները՝ մարտական հերթապահության է անցել առաջին ատոմային սուզանավը՝ «Նաուտիլուսը» (ԱՄՆ)։
1964 –ծնվել է իտալացի դերասանուհի Մոնիկա Բելուչին։
1975– հայտնաբերվել է Յուպիտերի արբանյակ Ֆեմիստոն։
1994- Կանադայի գերագույն դատարանը որոշել է, որ սեռական ոտնձգությունների մեջ մեղադրվող տղամարդը որպես մեղմացուցիչ հանգամանք կարող է ներկայացնել իր հարբած լինելու փաստը։
1999 –սկսվել է Երկրորդ չեչենական պատերազմը։
2005– դանիական «Jyllands-Posten» թերթում տպագրվել են իսլամի հիմնադիր Մուհամմեդ մարգարեի ծաղրանկարները, ինչը բողոքի մեծ ալիք է բարձրացրել մահմեդական աշխարհում։
2009 –Եվրամիության հանձնաժողովը եզրակացրել է, որ Հարավային Օսիայում պատերազմը սկսել է Վրաստանը, սակայն նաև մեղադրվել է Ռուսաստանը՝ հակամարտությանը սադրելու և ոչ համարժեք պատասխան տալու մեջ։
2015 –Սիրիայում սկսվել է Ռուսաստանի զինված ուժերի ռազմական օպերացիան։
2022 –Ուկրաինայում հատուկ գործողության ժամանակ Ռուսաստանը, ըստ Դոնեցկի, Լուգանսկի, Խերսոնի և Զապորոժիեի մարզերում անցկացված հանրաքվեի արդյունքների, այդ մարզերն ընդգրկել է ՌԴ կազմում:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում