«Քանի ես կամ, պետք է տղայիս ապրեցնեմ». Միքայել Ազարյանն անմահացել է հոկտեմբերի 28-ին Շեխերում. «Փաստ»

Հարցազրույց 23 Օգոստոս, 2025 9:29

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Շատ աշխույժ ու շարժուն երեխա էր։ Ամեն բան փորձում էր անել, ամեն ինչին ձեռք «գցել»։ Շատ էր սիրում սպորտը, հատկապես ֆուտբոլը»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Գայանեն՝ Միքայելի մայրիկը։ Միքայելը ծնունդով Երևանից է։ Մինչ դպրոց գնալը հաճախել է Ալբերտ Ազարյանի անվան մարմնամարզության մանկապատանեկան մարզադպրոց։ Սովորել է Ջոն Կիրակոսյանի անվան թիվ 20 դպրոցում։ Դպրոցում սովորելուն զուգահեռ խաղացել է «Փյունիկ» ֆուտբոլային ակումբում։ «Երեք տարի հաճախելուց հետո կոտրվածքի պատճառով դուրս եկավ։ Բազմաթիվ մրցումների է մասնակցել»։

Դպրոցական տարիների մասին խոսելիս տիկին Գայանեն նշում է՝ որդին յուրահատուկ վերաբերմունք ուներ մաթեմատիկայի հանդեպ։ «Բնականաբար, նաև ֆիզկուլտուրայի։ Հիմնականում այդ երկու առարկաներն էին սիրելիները։ Միքայելը նաև ստեղծագործում էր։ Սիրում էր «ռեփ» ոճի երգեր։ Չորրորդ դասարանում Հայաստանի մասին աքրոստիքոս էր գրել։ Տասը էջանոց փոքրիկ գիրք էր կազմել, ճիշտ է՝ ես իրեն մի փոքր օգնել էի, բայց մնացյալն ինքն էր արել։ Ստեղծագործությունները հայրենիքի մասին էին։ Ստեղծագործելու ջիղ ուներ։ 13 տարեկանում ինձ նվիրված մի բանաստեղծություն գրեց, հետո դա երգ դարձրեց և «ռեփ» ոճում կատարեց իմ ծննդյան օրը՝ անակնկալ մատուցելով։ Այդ բոլոր ստեղծագործությունները պահպանվել են։ Իրենից հետո գտել եմ նաև իր տետրը, որտեղ իր բոլոր բանաստեղծություններն էին։ Դրանք բոլորը մեկտեղեցի և գիրք տպագրեցի»։

9-րդ դասարանն ավարտելուց հետո Միքայելն ընդունվել է Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանի վարժարանի տնտեսագիտական բաժին։ Վարժարանին զուգահեռ ընդունվել է «ԷՆՎԻԷՅ-ԷԼՍԻ» ուսումնական կենտրոն և բարձր առաջադիմությամբ ավարտել խոհարարության դասընթացները: 2018 թվականին ընդունվել է Մեսրոպ Մաշտոցի անվան համալսարանին կից բազային քոլեջի «Հաշվապահության» բաժին, որից հետո տեղափոխվել է «Ճարտարապետաշինարարական դիզայն» բաժին։ «Մասնագիտական ընտրության հարցում չէր կողմնորոշվում և որոշեց՝ բանակից վերադառնալուց հետո ուսումը կշարունակի բուհում, և այդ ժամանակ էլ ֆակուլտետի ընտրության հարցում վերջնականապես կկողմնորոշվի։ Բանակում ազատ ժամանակ անգլերեն էր պարապում։ Վերադառնալուց հետո Պոլիտեխնիկում սովորելու ցանկություն ուներ՝ ճարտարապետության կամ կադաստրի գծով, և, իհարկե, անպայման ցանկանում էր աշխատել։ 14-15 տարեկանից աշխատել է»։

2019 թվականի հուլիսի 18-ին Միքայելը զորակոչվում է պարտադիր զինվորական ծառայության Արցախ։ Ծառայում էր Ջրականում։ «Ինչպիսի ցնծությամբ, ուրախությամբ մեկնեց ծառայության, որ անգամ նկարագրելու չէ։ Ասում էր՝ իմ բոլոր ընկերները գնում են, ես էլ պետք է գնամ։ Առողջական խնդիրներ ուներ։ Զարկերակային ճնշումն էր բարձրանում։ Մի քանի անգամ դիրքերում ինքնազգացողությունը վատացել է, իջել է դիրքերից, ճնշումը բավականին բարձր է եղել։ Բազմաթիվ դիմումներ եմ գրել պաշտպանության նախարարությանը, որ զբաղվեն իմ տղայի առողջությամբ։ Երբ պետք է զորակոչվեր ծառայության, բժշկական վերջին ստուգումներն անցնելիս իրեն ասել էին՝ եթե կցանկանաս, կարող ենք վեց ամսով հետաձգել մեկնումդ, այդ ընթացքում կզբաղվես քո առողջությամբ, նոր կմեկնես ծառայության։ Նա հրաժարվել էր՝ եթե գնում եմ ծառայելու, հիմա եմ գնում, իմ ընկերների հետ պետք է գնամ։ Հուլիսին մեկնեց ծառայության, սեպտեմբերից իր առողջական խնդիրները սկսվեցին, քանի որ կլիմային չէր կարողանում հարմարվել։ Վերջապես իմ բազմաթիվ նամակներից հետո հոկտեմբերին իրեն բերեցին Երևան։ Մինչ այդ եղել էր Ֆիզուլիի, Ստեփանակերտի հոսպիտալներում։ Այստեղ չգիտեմ, թե ինչ բուժումներ արեցին, ինձ ոչինչ չէին ասում, վերջում էլ, առանց զգուշացնելու, միանգամից իրեն հետ ուղարկեցին Արցախ։ Կրկին իմ բողոքներից հետո 2020 թվականին իրեն տեղափոխեցին Մուրացանի հոսպիտալ։ Կրկին ուղարկեցին Արցախ։ Պատերազմից առաջ նորից ճնշման հետ կապված խնդիրներ ուներ, այլ խնդիր էլ առաջացավ։ Սեպտեմբերին իրեն տեղափոխել էին Ստեփանակերտ, պետք է հանձնաժողով անցներ, հնարավոր է՝ իրեն զորացրեին։ Սեպտեմբերի 22-ին տանում են Ստեփանակերտի հոսպիտալ, թե՝ գրիր, որ քեզ լավ ես զգում, առողջ ես։ Ենթադրում եմ՝ լավ էլ գիտեին, որ պատերազմ է լինելու։ Այդ օրերին պետք է գնայի իր մոտ, բայց ամեն ինչ այլ կերպ դասավորվեց»։

Սեպտեմբերի 27-ին սկսվեց պատերազմը։ «Սեպտեմբերի 25-ին զանգել էր ու ասել՝ պատերազմ է սպասվում։ Չհավատացինք իրեն, ասացինք՝ չի կարող նման բան լինել։ Պատերազմն սկսվելու օրվա առավոտից չեմ կարողացել իր հետ կապի դուրս գալ երեք օր։ Հետո մի պահ զանգեց՝ ամեն ինչ նորմալ է։ Այդ օրերին ինձ անընդհատ խաբում էր՝ մամա՛, նորակոչիկների հետ եմ, թաքստոցում ենք։ Իրեն միայն խնդրել եմ՝ ամեն օր մեկ անգամ զանգիր, որ քո ձայնը լսեմ, իմանամ, որ քեզ մոտ ամեն ինչ նորմալ է։ Եվ նա զանգում էր»։

Միքայելը եղել է պատերազմի թեժ կետերում, երկու անգամ վիրավորվել է, հայտնվել շրջափակման մեջ։ «Վիրավորումներից հետո իրեն հոսպիտալ չեն տարել։ Ասում են՝ առաջին անգամ «սնարյադն» է իր մոտ պայթել, ծածկվել է հողով, կարողացել է դրա տակից դուրս գալ, իրեն սարից ցած է գլորել, որ գերի չընկնի։ Երկրորդ անգամ կրակել են, զրահաբաճկոնով է եղել, որովայնի հատվածում քերծվել էր։ Տեղափոխել են Սարուշեն գյուղ՝ վերքը մշակելու։ Այնտեղ մի քանի օր մնալուց հետո տարել են Կարմիր շուկա։ Վերջում եղել է Կարմիր շուկա-Շեխեր հատվածում»։

Մայրիկը հավելում է՝ հնարավորություն է ունեցել նաև հեռանալու պատերազմի դաշտից, բայց չի փախել։ «Դրանք արդեն այն օրերն էին, երբ տեսնում, հասկանում էինք պատերազմի հետևանքները։ Բայց Միքայելս ասում էր. «Ո՞նց փախչեմ, մա՛մ, ինչի քո տղեն փախչո՞ղ տղա է»։ Մինչև վերջին օրը՝ հոկտեմբերի 28-ը, իր հետ խոսել եմ։ Այդ օրը կեսօրին զանգահարեց։ Ասաց, որ հարձակումները շատ են, հանդարտվի, կզանգի։ Ժամը երկուսն անց կես դեպքը եղել է։ Երբ լուր չունեինք իրենից, մի կերպ կարողացա իր սոցցանցի էջը մտնել։ Մի քանի զրույցներ գտա իր ընկերների հետ։ Սեպտեմբերի 25-ին գրել էր, որ պատերազմ է սպասվում, «հետ չենք գալու, ահավոր ձևի պատերազմ է լինելու, տանեցիներին, մորս տիրություն կանեք»։ Պատերազմի ընթացքում իր էջում գրել էր. «Երկրի վրա լավ չի կարող լինել, քանզի մեր պատկերացրած լավը միայն երկնքում է»։ Ինձ ուղղված տողեր է գրել՝ առանց քեզ անհնար է, մա՛մ։ Այդ բոլորը հավաքել եմ, պահել»։

Միքայելը զոհվել է հոկտեմբերի 28-ին Շեխերում։ Տուն է «վերադարձել» 37 օր հետո։ «Զինադադարից հետո՝ նոյեմբերի 17-ին հայրիկս գնաց Ստեփանակերտ։ Գիտեինք իր գտնվելու վայրը, բայց այն արդեն անցել էր թշնամու վերահսկողության ներքո, չէին թողնում, որ այնտեղ մտնեին։ Նոյեմբերի 27-28-ին իրեն գտնում են, բերում այստեղ։ Հետո ԴՆԹ հետազոտության արդյունքում դեկտեմբերի 3-ին հաստատվում է իր ինքնությունը»։

Ապրելու ուժի մասին։ «Ինձ ուժ իմ աղջիկն է տալիս։ Սկզբում ապրելու ցանկությունս իսպառ վերացել էր։ Բայց աղջկաս նայելով՝ ոտքի կանգնեցի։ Եվ, իհարկե, քանի ես կամ, պետք է իմ տղային ապրեցնեմ»։

Հ. Գ. - Միքայել Ազարյանը հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն», «Արիության համար», «Մայրական երախտագիտություն», «Տիգրան Մեծ» մեդալներով։ Պարգևատրվել է նաև ՀԿ-ների կողմից։ Հուղարկավորված է Եռաբլուրում։