Տաղանդավոր ուժերին մոտ չեն թողնի Հայաստանի կառավարմանը. «Փաստ»
Interview
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Մեր հյուրն է «Մոդուս Վիվենդի» կենտրոնի նախագահ Արա Պապյանը
– Պարոն Պապյան, Դոնալդ Թրամփի քաղաքականության արդյունքում ինչպիսի՞ նշանակություն կունենա Թուրքիան Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների համար:
– Անկախ այն բանից, թե Թրամփն ինչպիսի քայլեր կանի, ռազմական առումով Թուրքիան կարևոր է Միացյալ Նահանգների համար: Բնականաբար, ինչ–որ մի փուլ հարաբերությունների մեջ որոշակի լարվածություն կլինի` ոչ այնքան պայմանավորված Թրամփով, որքան թուրք–ռուսական հարաբերությունների ջերմացումով: Բայց կարծում եմ, որ Թուրքիան ընդամենը խաղ է անում. թուրքերը լավ գիտեն, որ Ռուսաստանը իրենց համար չի կարող փոխարինել ԱՄՆ–ին: Այնպես որ, նորից կվերադառնան Ամերիկայի գիրկը: Մի խոսքով, ըստ իս, այս երկու երկրների հարաբերություններն առանձնապես փոփոխություններ չեն կրի, դրանք կմնան նույնը:
– Իսկ Սիրիայի խնդրի կարգավորման հարցում Թուրքիան կպահպանի՞ իր կարևորությունը:
– Թուրքիայի զորքերը հիմա արդեն գտնվում են Սիրիայի տարածքում և որոշ հատվածներում խորացել են 50–60 կիլոմետր` իբրև թե իրենց երկրի անվտանգությունը պահպանելու համար: Եվ մենք չենք տեսնում դրա վերաբերյալ որևէ դատապարտող հայտարարություն թե՛ Միացյալ Նահանգների, թե՛ Ռուսաստանի կողմից: Կարծում եմ, որ Թուրքիան կմնա կարևոր երկիր և՛ Ռուսաստանի համար, և՛ ԱՄՆ–ի համար: Որովհետև Թուրքիան է միակ ռեալ ուժը Միջին Արևելքում, որն ունի և՛ ռազմական կարողություններ, և՛ կամք ինչ–որ ձևով հարցին միջամուխ լինելու: Այլ հարց է, որ Թուրքիան հաճախ դա օգտագործում է սեփական շահերի համար և ԻՊ–ի դեմ պայքարը ևս օգտագործում է որպես պատրվակ քրդերին ոչնչացնելու համար:
ԱՄՆ–ը մասամբ կհրաժարվի Թուրքիայի ծառայություններից, եթե նրան փոխարինող գտնի: Լայն առումով Միջին Արևելքում այդ փոխարինողն այսօր չկա: Հայաստանը չի կարողացել այնպիսի քաղաքականություն իրականացնել, որ այդ առումով որևէ մեկն իրեն ուշադրություն դարձնի: ժամանակին, երբ ամերիկացիներն առաջարկում էին օդակայան վարձակալել Հայաստանում, մենք մերժեցինք: Որը շատ սխալ էր: Քանի որ այդ պարագայում մենք այսօր շատ կարևոր դեր կունենայինք:
Եվ արդեն Միացյալ Նահանգների համար մի բան է մնում. տարածաշրջանում Թուրքիային փոխարինող կարող է լինել քրդական պետությունը, եթե այն ստեղծվի:
– Իսկ ի՞նչ եք կարծում` ԱՄՆ–ը կգնա՞ ռեալ քայլերի քրդական պետության ստեղծման ուղղությամբ:
– ԱՄՆ–ը՝ որպես հզոր երկիր, վարում է երկակի քաղաքականություն: Մի կողմից հանդես է գալիս Թուրքիային աջակցելու հայտարարությամբ, մյուս կողմից՝ աջակցում է քրդերին: Նկատի ունենք զենքի մատակարարումը, տարբեր խոստումներն այս ժողովրդին: Ընդհանրապես ամերիկացիների համար քրդերը դիտարկվում են որպես դաշնակից ուժ: Եթե ժամանակը հասունանա, ապա ԱՄՆ–ը կգնա նաև նրանց պետության ստեղծմանն աջակցելու քայլին:
Ընդհանրապես ամերիկյան քաղաքականությունը մոտավորապես այսպիսին է` մինչև վերջին վայրկյանը նրանք կպահեն սահմանների անձեռնմխելիության սկզբունքը, չեն ընդունի երկրների տրոհումը: Սակայն երբ իրավիճակը դառնում է արդեն անխուսափելի, առաջինն իրենք են ճանաչում այն: Պարզ օրինակը 1991 թվականին էր. օգոստոսին հայտարարում էին, որ երբեք չեն ճանաչի ԽՍՀՄ հանրապետությունների անկախությունը: Սակայն երբ «պուտչից» հետո իրոք երկիրը տրոհվեց, արդեն դեկտեմբերին նրանց անկախությունն առաջինը հենց ԱՄՆ–ը ճանաչեց:
Այնպես որ, այն, ինչ ասում է այսօր Միացյալ Նահանգները, դեռևս չի նշանակում, թե դրան հավատարիմ կմնա: ԱՄՆ–ը պրագմատիկ պետություն է. երբ իրավիճակը գա, նա կճանաչի նաև նոր պետությունների անկախությունը:
– Իսկ Հայաստանն ի՞նչ ռեսուրս ունի, որ կարողանա որոշ չափով գործոն դառնալ տարածաշրջանում: Դուք նման հնարավորություն տեսնո՞ւմ եք:
– Հայաստանը անկախության սկզբում որոշակի ռեսուրս ուներ, որովհետև նորանկախ պետություն էր: Տարբեր առաջարկություններ արվում էին ըստ այդմ: Իսկ ներկայում դարձել է Ռուսաստանին ածանցյալ պետություն: Այլ երկրները ևս Հայաստանը դիտում են որպես Ռուսաստանի արբանյակ երկիր: Ուստի որևէ մեկն էլ մեզ հետ առանձնապես հույսեր չի կապում:
Մեր դերակատարությունը մեր իսկ քաղաքականության պատճառով գրեթե զրոյացվել է: Տնտեսական առումով ակնհայտ է, որ իրավիճակը չափազանց վատացել է. անգամ չենք հասել 2008 թվականի համախառն ներքին արդյունքի մակարդակին: Արտաքին պարտքն էլ օրեցօր մեծանում է: Ներկա իշխող վերնախավի օրոք ես չեմ տեսնում որևէ առաջընթացի հնարավորություն:
Իսկ եթե մի օր ունենանք չափազանց տաղանդավոր վերնախավ, որը կկատարի հետևողական աշխատանք, միգուցե ինչ–որ բան կարողանանք վերականգնել: Բայց ես չեմ տեսնում այդ` չափազանց տաղանդավոր վերնախավին: Իրոք, այդպիսին չկա: Միաժամանակ, եթե այդպիսի ուժեր էլ լինեն, ապա նրանց մոտ չեն թողնի իշխանությանը: Որպեսզի Հայաստանի կառավարումը մնա գավառական մակարդակի:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում:
