«Մեշոկ պապիի» գաղափարը հրապուրիչ է, բայց....
InterviewԱզգային ժողովի արտահերթ ընտրությունների քարոզարշավը երեկ պաշտոնապես մեկնարկեց, թեև նախընտրական պայքարը, փաստացի, ավելի վաղ էր սկսվել: Քաղաքագետ Երվանդ Բոզոյանի հետ զրույցում խոսել ենք թե՛ քարոզարշավի մեկնարկի, թե՛ դրանից առաջ առկա զարգացումների մասին:
Քաղաքագետը նախ արձանագրել է. «Նախկինում ոչ թե կարգախոսները, տեսլականները կամ ուղենիշներն էին մեծ դեր կատարում, այլ փողը: Այսինքն՝ մարդիկ հասկանում էին, որ այս կամ այն գաղափարական կամ քաղաքական ուղղվածությունը ճիշտ է, լավ է, բայց փողի գործոնը շատ մեծ է, և դրա համար քաղաքական, գաղափարական ուղենիշների գործոնը զգալիորեն թուլացած էր: Քանի որ այսօր նվազել է փողի դերը, բնականաբար, մեծացել է խոսքի դերը: Այդ իմաստով բնական է, որ խոսքը, տվյալ դեպքում` կարգախոսներն ակտիվ են քննարկում, նաև փորձում են հասկանալ, թե այս կամ այն ուժն ինչ տեսլականով է հանդես գալու:
Սա դրական երևույթ է»:
Թեև խոսքի արժեքը մեծացել է, բայց, ըստ քաղաքագետի, մեկ այլ հարց էլ կա: «Մյուս կողմից, սակայն, ինչպես նախկինում, հիմա ևս պարզ է ֆավորիտը: Եթե նախկինում ՀՀԿ–ն էր, այսօր էլ Նիկոլ Փաշինյանի դաշինքն է»,–ասաց նա՝ ընդգծելով, որ վերջինի դեպքում, սակայն, ֆավորիտ լինելն օբյեկտիվ է, և բոլորն էլ հասկանում են, որ այս մթնոլորտն ազդում է ընտրությունների վրա:
«Հեղափոխությունն իր տրամաբանությունն ունի, և այդ տրամաբանությունն ազդում է նաև քաղաքական գործընթացների վրա: Այս ընտրություններն այդ իմաստով բացառություն չեն: Հեղափոխությունն ունի նաև իր տրամաբանական ցիկլերը. ԱԺ արտահերթ ընտրություններով կավարտվի առաջին ցիկլը: Այսինքն՝ Փաշինյանը և իր դաշինքը կունենան ամբողջական իշխանություն, և կգա հանրության պահանջներն իրականացնելու փուլը, որոնց կատարման խոստումները տվել են հեղափոխության ժամանակ: Իսկ այդ խոստումները շատ հակասական են և իրարամերժ: Հանրության տարբեր շերտեր տարբեր շահեր ունեն, բայց նույն բանն են պահանջում: Փաշինյանը պետք է ընտրություն կատարի. առաջինը ո՞ր շերտի պահանջները պետք է բավարարվի և ո՞ր շերտինը՝ 2–րդը, 3– րդը, 4–րդը: Սրանից է կախված, թե այդ ցիկլով ինչպիսի՞ հաջողություն կունենա Ն. Փաշինյանը և իր թիմը»,–նշեց նա:
Քաղաքագետը մասնակի է համաձայն այն դիտարկումների հետ, թե այս անգամ ևս դոմինանտ է լինելու պայքարի՝ սև–սպիտակի տրամաբանությունը. «Սև–սպիտակային կարգախոսը լինելու է, սակայն, ըստ իս, Ն. Փաշինյանն այս անգամ այդ տեխնոլոգիան չի օգտագործի այն ռադիկալիզմով, որը կիրառեց ավագանու ընտրությունների ժամանակ: Այդ մաքսիմալիզմը չի լինի, որովհետև նա այստեղ որոշակի խնդիր ունի: Եվ կարծում եմ՝ Փաշինյանը կփորձի մի քիչ ավելի զուսպ լինել այս հարցում: Այսինքն՝ «մեշոկ պապիի» գաղափարը հրապուրիչ է, բայց երբ այդ գաղափարից կարող են օգտվել նաև մյուս ուժերը, այդ հանգամանքն արդեն զսպելու է Փաշինյանին, և նա փորձելու է հանդես գալ որոշակի կոմպրոմիսային կարգախոսներով»:
Ե. Բոզոյանը չի կարծում, որ այս ընտրապայքարում մեծ դեր կկատարեն ծրագրային դրույթները: «Ծրագրային դրույթներն աշխատում են այն ժամանակ, երբ կա բալանսավորված քաղաքական համակարգ, երբ կա միջին խավ, և կուսակցություններն իրարից շատ չեն տարբերվում ու դետալների պայքար է գնում: Այդ դեպքում նույն դետալների մեջ մեկը կարող է այս դրույթն առաջարկել , մյուսը՝ հակառակը: Սակայն այսօր այլ իրավիճակ է. երբ մեծ դեր է կատարում հուզական գործոնը, դու ծրագրերով չես կարող համոզիչ ինչ–որ բան բերել: Աշխատելու են ոչ այդքան ծրագրային դրույթները, որքան մարդկանց այն պատկերացումները, որոնցով իրենց ապագան փորձում են կապել այս կամ այն ուժի հետ: Այսօրվա դրությամբ ակնհայտ է հիմնական ֆավորիտը, և որևէ ծրագրային դրույթով հնարավոր չէ փոխել այս իրավիճակը»,–ընդգծեց մեր զրուցակիցը:
Քաղաքագետը չի բացառում նաև ձևավորվող ԱԺ–ի՝ անցումային լինելու հանգամանքը, ինչի առումով իր կարծիքն ունի.
«Ընդհանուր առմամբ, հեղափոխության ժամանակահատվածում ամեն ինչն էլ ժամանակավոր է լինում, որովհետև հեղափոխությունն ինքն էքսցես է. այն, ըստ էության, ոչ ստանդարտ իրավիճակ է: Այս ԱԺ–ն կաշխատի հի՞նգ, երկո՞ւ, թե՞ մեկ տարի, կախված է իշխող ուժի գործելաոճից: Եթե Փաշինյանը կարողանա հաղթանակից հետո երկիրը հանդարտեցնել և տանել բնականոն ճանապարհով, ապա ձևավորվող ԱԺ–ն կապրի և կաշխատի 5 տարի՝ անկախ նրանից, թե ով ինչ կուզենա անել: Եթե Ն. Փաշինյանը շարունակի երկիրը տանել իր հեղափոխական հռետորաբանությամբ, ապա, բնականաբար, ցնցումները կարող են շարունակվել: Այդ պարագայում վաղ թե ուշ իր վարկանիշը կարող է անկում ապրել, և կառաջանա լեգիտիմության ճգնաժամ: Թեև այս ԱԺ–ն ընտրված կլինի մաքուր և արդար ճանապարհով, այնուամենայնիվ, եթե մեկ–երկու տարի հետո երկիրը բնականոն զարգացման մեջ չմտնի, այդ ԱԺ–ի և կոնկրետ Ն. Փաշինյանի հանդեպ հանրության մոտ մեծ դժգոհություն կառաջանա: Եվ կարող է առաջանալ ճգնաժամ, ինչը կարող է բերել նոր վիճակների, այդ թվում՝ նոր ԱԺ արտահերթ ընտրությունների: 2017թ. ընտրություններից հետո՝ ընդամենը մեկ տարի անց, մարդիկ փոխեցին իշխանությանը: Այսինքն՝ մարդիկ տեսել են այդ ճանապարհը և կարող են նորից այդ նույն ճանապարհով գնալ: Այդ իսկ պատճառով շատ կարևոր է, որ երկիրը զարգանա բնականոն ճանապարհով և վերջապես դուրս գա հեղափոխական վիճակից, ըստ որի՝ ընտրությունները կլինեն ոչ թե տարին մեկ, այլ հինգ տարին մեկ»:
Երվանդ Բոզոյանի դիտարկմամբ՝ երկրում հանդարտ և հանգիստ մթնոլորտ պետք է հաստատվի: «Նախկին իշխանությունների նկատմամբ ռեպրեսիվ քայլերի, ասֆալտին պառկեցնելու ու պատին ծեփելու մթնոլորտը պետք է վերացվի: Իր երկրում ներդրում կատարելուց մարդը չպետք է վախենա, իսկ այսօր այդ վախը կա: Եթե Հայաստանում ապրող մարդը վախենա ու ներդրում չանի, դրսից հաստատ չեն անի, իսկ առանց ներդրումների երկիրը չի զարգանա: Եվ եթե չզարգացավ, հայտնվելու է ցնցումների մեջ, որովհետև մարդկանց կենսամակարդակը ցածր է: Ն. Փաշինյանը դեկտեմբերի 9–ից հետո պետք է կարողանա փոխել իր ամբողջ հռետորաբանությունը և երկիրը առաջ տանել հանդարտ ու հանգիստ վիճակով»,–եզրափակեց քաղաքագետը:
