«Մենք համաշխարհային հարթակում կարող ենք շատ լուրջ մշակութային երկիր լինել». «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Արվեստի ներկայացուցիչների հետ զրույցների շարքի մեր այսօրվա հյուրը Երևանի մշակույթի պետական քոլեջի տնօրեն Վրեժ Կիրակոսյանն է, որի հետ խոսել ենք մշակույթում առկա խնդիրների ու այն ճանապարհի մասին, որը կառողջացնի ոլորտը:

Պետք է մշակվի ազգային մշակույթի հայեցակարգ

«Մշակույթն, ըստ իս, առաջին հերթին ազգային գաղափարախոսություն է, ազգի ապրելակերպի մի սկզբնակետ ու անվերջություն, որովհետև այն իր մեջ ներառում է թե՛ մարդկային հարաբերությունները, թե՛ քաղաքակրթությունը, թե՛ կրթությունը, թե՛ դաստիարակությունը, մեծ հաշվով՝ ամեն ինչ է ներառվում այնտեղ»,–ասում է Վ. Կիրակոսյանն ու շեշտում՝ մեր դեպքում առաջնայինը պետական մտածողության անհրաժեշտությունն է:

«Կարծում եմ, ինչպես պետությունն ուշադրություն է դարձնում բանակին, ներքին և արտաքին անվտանգությանը, նույնպիսի վերաբերմունք պետք է լինի նաև մշակութային կյանքում հասարակությանն ընդգրկելու, մշակույթը զարգացնելու և պետական մակարդակով մշակույթին տեր կանգնելու հարցում: Սա պետական մասշտաբի ծրագիր է իրենից ենթադրում, որը կգլոբալացվի ցանկացած քաղաքացու համար: Ըստ իս՝ պետք է մշակվի ազգային մշակույթի հայեցակարգ, առաջնային կետերում պետք է դրվի մշակութային գաղափարախոսությունը, այսինքն՝ այն, ինչ մենք ունեցել ենք: Իհարկե, պետք է հաշվի առնվեն նաև արդի մշակույթի պահանջները: Պետք է մշակել այնպիսի հայեցակարգ, որ մեր ազգային արժեքները չվնասելով՝ մշակույթ կերտենք»,–ասաց նա:

Ստեղծագործող անհատներն անտեսված են

Հեռուստատեսություն, երգարվեստ, քանդակագործություն: Թվարկում է Վ. Կիրակոսյանն ու նշում՝ այսպիսի շատ ոլորտներ կան, որոնք լուծում պահանջող գլոբալ խնդիրներ ունեն:

«Հեռուստատեսություն, որտեղ էժանագին, մեր տեսակին, բարքերին ոչ համահունչ «սերիալներ» են ցուցադրվում... Իսկ երաժշտարվեստը սարսափելի կատաստրոֆիկ վիճակում է: Մեր ազգային երաժշտությունն ամբողջությամբ աղճատված է, ոչնչացված. արաբա–թուրքական, վերջերս նաև քրդական երաժշտական գամմաները խառնում ու ներկայացնում են որպես մեր ազգագրական երաժշտություն: Ես չեմ ցանկանում, որ սա դիտարկվի որպես վիրավորանք՝ որևէ ազգի մշակույթի նկատմամբ, բայց դրանք մեր ազգայինին խառնելն անընդունելի է: Ճարտարապետության, նկարչության ոլորտները ևս սարսափելի վիճակում են: Այնպիսի տպավորություն է՝ կարծես չկան հայտնի նկարիչներ, ճարտարապետներ, որոնք մեծ հաջողություններ ունեն: Պատճառն այն է, որ ազգային մտածելակերպի գաղափարախոսության հիմքում այդ ստեղծագործող անհատներն անտեսված են»,–նշեց մեր զրուցակիցը՝ ընդգծելով՝ շատ վատ է, որ մեզ ազգային մշակույթը մեր երկրի պետական այրերի համար 9–րդ, 10–րդ, 100–րդ տեղում է:

Տաղանդավոր երեխաները բնության գրկում են ծնվում

Վրեժ Կիրակոսյանի խոսքով՝ արվեստի, մշակույթի սինդրոմն Աստված է մեր ազգի մեջ դրել, այն գենետիկորեն կա մեր մեջ:

«Թե՛ երեկ, թե՛ այսօր տեսնում ենք՝ մեր սաներն ինչպես են փայլում համաշխարհային լավագույն բեմերում և ինչ մրցույթներից ինչ մրցանակներով են վերադառնում Հայաստան: Այլ երկրների ներկայացուցիչները գիտեն, որ ի դեմս հայ մասնակիցների, ունեն շատ հզոր և լուրջ մրցակիցներ: Այս ամենի հետ մեկտեղ ժամանակակից պահանջները նաև ֆինանսական ներդրումներ են պահանջում: Մենք նավթ, գազ ու էներգետիկ ռեսուրսներ չունենք, մերը կրթական ու մշակութային ռեսուրսն է, ապագան երեխաներն են՝ սերունդը: Երիտասարդությունը շատ հզոր կրթական ցենզ ունի, կան նաև այնպիսիք, որոնք ունեն հզոր մշակութային բազա: Պետական մակարդակով իրենց նկատմամբ պետք է ուշադրություն լինի: Թող ինձ ներեն այն մարդիկ, որոնք իրենց հարուստ են կարծում, բայց ես միշտ ասում եմ, որ տաղանդավոր երեխաները ծնվում են գյուղերում և աղքատ ընտանիքներում, նրանք միշտ բնության գրկում են ծնվում: Նրանց հանդեպ ուշադրություն ու աջակցություն է պետք, և պետությունը դրա համար համապատասխան ծրագրեր պետք է մշակի: Օրինակ՝ կարող է լինել ֆոնդ, որտեղ կարելի է համակարգել տաղանդավոր երեխաներին հայտնաբերելու և նրանց աջակցելու խնդիրը, դրանով կարող է լուծել նաև նրանց՝ երկիրը ներկայացնելու հարցը: Մենք համաշխարհային հարթակում կարող ենք շատ լուրջ մշակութային երկիր լինել: Այդպես կարող ենք նաև թելադրել աշխարհին մեր մշակութային հզոր պոտենցիալը»,–շեշտեց Վ. Կիրակոսյանը: 

Ռելսերի վրա դնելու ճանապարհը

Ինչ վերաբերում է նաև մշակույթի նախարարության օպտիմալացման շուրջ առկա բանավեճին, Վ. Կիրակոսյանը նախ բոլոր կառույցների համատեքստում է անդրադարձ կատարում: Նրա խոսքով՝ եթե որևէ մարմին իր ռեսուրսը ժամանակին ճիշտ չի օգտագործել և ճիշտ չի կառավարել այն, չի նշանակում, որ պետք է վերցնել ու փակել այն:

«Պետք է ճիշտ տարբերակ ընտրել, որ այն աշխատի, պետք է դնել ռելսերի վրա: Հետագայում կլինի մշակույթի կոմիտե, վարչություն, թե այլ անվանում կունենա, միևնույն է, պետք է ազգային մշակույթի հայեցակարգ մշակել, և այն դնել մշակույթը համակարգողի սեղանին՝ ցույց տալով ճանապարհը: Կունենանք նախարար, թե՝ ոչ, ինձ համար միևնույն է: Կարևորը գործ անելն է, որը կունենա հետևանք ու արդյունքներ, որոնք էլ մշակութային կյանքում լուրջ բազա և ռեսուրս կստեղծեն»,–ընդգծեց նա:

Ի տարբերություն մի շարք արվեստագետների, Վ. Կիրակոսյանի համար ցավալի է, որ օպտիմալացման հետևանքով մարդիկ կորցնում են աշխատանքը. «Այդպես վերցնել ու կրճատելու տարբերակը ճիշտ չէ, դրանից առաջ նաև մի տարբերակ պետք է մտածել. գուցե այդ մարդկանց այլ աշխատա՞նք առաջարկել, հետո նոր այդ մեխանիզմը կիրառել: Պետք է տարբերակ մտածել, որ առանց այն էլ գործազրկության բարձր տոկոս ունեցող մեր երկրում մարդիկ անգործ չմնան»:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում