Հասմիկ Մարտիրոսյան. Թագավորի աղջիկը (Շաբաթօրյա ընթերցումներ «Փաստ» օրաթերթից)

«ՓԱՍՏ» ՕՐԱԹԵՐԹԸ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ Է «ՇԱԲԱԹՕՐՅԱ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄՆԵՐ» ՇԱՐՔԸ՝ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆԵԼՈՎ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆՄՈՒՇՆԵՐԻՑ, ԱՅԴ ԹՎՈՒՄ՝ ՄԵՕՐՅԱ ԳՐՈՂՆԵՐԻ: ԱՅՍ ԳՈՐԾՈՒՄ ՄԵԶ ՄԵԾԱՊԵՍ ԱՋԱԿՑՈՒՄ Է ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ԳՐՈՂՆԵՐԻ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀ, ԳՐԱԿԱՆԱԳԵՏ ԱԲԳԱՐ ԱՓԻՆՅԱՆԸ, ԻՆՉԻ ՀԱՄԱՐ ՇՆՈՐՀԱԿԱԼ ԵՆՔ:

ՀԱՍՄԻԿ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

ԹԱ­ԳԱ­ՎՈ­ՐԻ ԱՂ­ՋԻ­ԿԸ

Ես մեր մեծերից եմ լսել, մեր մեծերն էլ իրենց մեծերից, թե մի ժամանակ էս կողմերում մի թագավոր է եղել, ում իր ժողովրդի մեջ ոչ ոք չի սիրել: Բայց դա դեռ ոչինչ` երեխեքին էլ չեն սիրել, թագավորի կնկան էլ չեն սիրել: 

Էս թագավորը մի հրաշք աղջիկ է ունենում` էնքան սիրուն, անարատ ու լուսերես, որ արեգակին ասում էր՝ դու մայր մտիր, ես եմ լույս տալու: 

Մի օր էս աղջիկը աղքատի շորեր է հագնում, թե գնամ, մեր ժողովրդի մեջ ման գամ, իմանամ` մեզ ընչի չեն սիրում: Պալատից դուրս է գալիս և ուրախուրախ ճամփա ընկնում: Շատ է գնում թե քիչ, մենակ ինքը կիմանա, երևում է մի աղքատ գյուղ, գյուղի ծերին էլ մի կիսաքանդ խրճիթ: Ներս է մտնում, տեսնում մի սպիտակամորուք ծերունի օջախի առաջ մենակ նստած:

-Պապի՛,-հարցնում է ծերունուն,- անցնում էի, ասի՝ մտնեմ էս գյուղի առաջին պատահած տունը, ինձ մի հարց է տանջում, ուզում եմ քեզանից լսեմ` էս մեր թագավորին ինչու՞ ոչ ոք չի սիրում, ախր ինքը լավ բաներ է ուզում անի մեր ժողովրդի համար:

Ծերունին բարի ժպտում է ու ասում.

-Մենձ մարդ եմ, օգնող չունեմ, օջախին մի քանի փետ ավելացրու, կրակը չհանգչի, ջանս սառչում ա... 

Հա, հարցնում ես, խի՞ չենք իրան սիրում, ասեմ` ինքը լավ բան չի ուզում, թե ուզեր, կաներ, ո՞վ ա ձեռը բռնում: 

Ում նախարար դարձրեց, փուչ դուրս եկան, ինչ խոստացավ, չարեց, երկիրը լցրել ա թշնամությունով, ես մի քոռ կոպեկ չունեմ, իրա նախարարներին փողի մեջ լիացնում ա, սաղին նեղացնում, հայհոյում ա... 

Մենակ մտածում ա իրա մոտիկների ու իրա ընտանիքի մասին, հիմի էլ լսել ենք մի չտեսնված, չլսված ձի ա առել աղջկա համար:

- Պապի ջան, թագավորի աղջիկ է, բա մի ձի էլ չունենա..

Չէ, բալա ջան, մենակ էդ ձին չի, ամեն շաբաթ պալատիցը մի վատ խաբար ենք իմանում` մեկ նախարարների փողն ա թաքուն ավելացնում, մեկ պետության գանձարանն ա շան փայ անում, մեկ միլիոն ոսկի ա ծախսում հարևան թագավորի մոտ գնալու համար, հմի էլ տոնածառ ա սարքել, էլի միլիոն ոսկի ծախսելով... 

Ո՞րն ասեմ... 

Հարևան երկրիցը աշուղ ա կանչել մեզ համար երգելու, բա մենք մի գուսան չունե՞նք, որ մեր սրտի լիզվով մեզ հմար երգ ասի, ասում են մի փեշ փող էլ էդ օտար աշուղին ա տալու, իսկ մեր գուսանները, նկար քաշողները, հեքիաթ պատմողները, դպիրներն ու վարդապետները, մեր երեխեքին կարդացնողները, գիր սովորեցնողները սաղ նեղությունների մեջ են, շատերն օրվա հացի կարոտ, բա ըտենց թագավոր կըլի..

-Է~, պապի, ախր ինչի՞ ես այդ բաներն ասում, իրանից առաջ չե՞ն արել, կամ առաջ ինչու՞ չեք բողոքել:

-Աղջիկ ջան, դու կարդացած ես երևում, բա դու չե՞ս իմանում, որ առաջ անարդար թագավոր ա եղել, չէր թողնում մի ծպտուն հանենք, նրանից հազիվ պրծանք, սաղիս նեղում էր, բայց էս թազա թագավորն էլ ա սաղիս նեղում, բա որ նոր էր գալի, խի՞ ասավ, թե էլ նեղիլ չտեմ... 

Ես հմի վատ եմ ապրում, շատ վատ, թող իրա մեծ-մեծ խոսալը թարգի, մտածի հասարակ ժողովրդի մասին, մենք իրա խոսալուն էլ չենք հավատում, էսա ձմեռ ա եկել, թե լավ թագավոր ըլեր, ես դա ոչ թե կիմանայի կամ կլսեի, ես դա իմ ապրած օրով կտեսնեի, էս կիսաքանդ խրճիթի հույսին չէի կենալ...

Ես հմի վատ եմ ապրում, շատ վատ, թող իրա մեծ-մեծ խոսալը թարգի, մտածի հասարակ ժողովրդի մասին, մենք իրա խոսալուն էլ չենք հավատում, էսա ձմեռ ա եկել, թե լավ թագավոր ըլեր, ես դա ոչ թե կիմանայի կամ կլսեի, ես դա իմ ապրած օրով կտեսնեի, էս կիսաքանդ խրճիթի հույսին չէի կենալ...

-Պապի՛,- ասաց թագավորի աղջիկը,- մեր կյանքը երկու տարում չի կարող լավանալ: - Աղջիկ ջան, Մոսկով քաղաքի մասին լսե՞լ ես, դրա մի թաղումն ավելի շատ մարդ ա ապրում, քան մեր ողջ երկրումը, ամոթ ա՝ երեսուն տարի ա աղքատ ենք ու գործազուրկ: Մեր կյանքը մի ամսում կլավանար, թե թագավորն էս անշնորհքներին նախարար չնշանակեր` եկել են մեկը մեկից անբան, գործից բեխաբար, դրա համար էլ էս օրին ենք:

Թագավորի աղջիկն էլ չէր ժպտում, զգում էր, որ ծերունին ճիշտ է ասում, ու հարցրեց` որ թագավորին տեսնեմ, ի՞նչ ասեմ:

-Մեր թագավորը մեզ չի լսում,- հոգոց հանեց ծերունին,- պալատ չի թողնում, ասում ա ես ձեզանից զզվում եմ, ձեր գլխում աղքատություն կա: Թե որ տեսնես իրան, ասա, որ իր թագի վրա լիքը դևեր ու օձեր կան, դրանք իրա նշանակած նախարարներն են:

Էդ օձերն ու դևերը օտար աշխարհքիցն են եկել, ուզում են մեզ մեր ադաթից զրկեն, մեր երկիրը կործանեն:

Ասա թագավորին, որ մի ամիս ժամանակ ունի` կամ էդ օձերին ու դևերին գցում ա իրա թագիցը, կամ էլ մենք թագը գցում ենք իրա գլխիցը...