«Գնում ենք դեպի անկում, որովհետև իրական պատճառների ընկալումը չկա». «Փաստ»
Interview«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Անընդհատ թշնամիներ, դավաճաններ, դիմադրողներ ու հակապետականներ փնտրելու միտումը, ըստ քաղաքական վերլուծաբան Արծրուն Պեպանյանի, իր հստակ պատճառներն ունի։
«Եթե իշխանության է գալիս մի ուժ, որը գիտի՝ ինչ պետք է անել, ու երկրում սկսում է բարեփոխումներ իրականացնել, նման իշխանությունն անգամ նախկիններին չի սկսում քննադատել կամ մեղադրել ինչ-որ հարցերում։
Իսկ եթե իշխանության է գալիս մի ուժ, որ զգում է՝ չի կարող էական փոփոխություններ անել, սկսում է պատճառներ որոնել, որոնք կօգնեն իրավիճակը ժողովրդին ներկայացնել այնպես, թե իբրև այդ դժվարություններն են իրենց խանգարում։ Հիմա այս պատկերն ենք տեսնում մեզ մոտ։ Այս իշխանություններն այդ խնդիրն ունեն։
Առհասարակ, ես միշտ պնդել եմ, որ մեզ մոտ լուրջ վերափոխումներ անելը շատ դժվար է, որովհետև խորքային պատճառներ կան։ Այս տրամաբանության մեջ նոր իշխանությունները նախկինների նման տեղյակ չեն իրական խնդիրներից։
Հետևաբար, գալով իշխանության, դժվարությունների առաջ են կանգնում ու արդեն հարկադրված են թշնամիներ գտնել ու «չարիքներ» մատնանշել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց Ա. Պեպանյանը՝ հավելելով, որ սկզբից ասվում էր, թե նախկին իշխանություններն են խանգարում։
«Հետո խանգարողն Ազգային ժողովն էր, հայտարարվում էր՝ մինչև հանրապետականները չհեռանան, հաջողություն չենք կարող ունենալ։ Հիմա էլ Սահմանադրական դատարանն է։ Եվ եթե ՍԴ-ի առումով իրենց համար հաջողություն գրանցեն, միևնույն է, հետո թե՛ իշխանության ներսում, թե՛ դրսում նոր թշնամիների անհրաժեշտություն է լինելու։
Անընդհատ պետք է թշնամիներ որոնեն, որ դրանով կարողանան ժողովրդի ուշադրությունը շեղել ու այդպիսով բացատրել, որ թշնամիներն են ժողովրդի կյանքը բարելավելու ճանապարհի հիմնական խոչընդոտները։
Այստեղ մեկ ուրիշ հանգամանք էլ կա։ Նիկոլ Փաշինյանը ներկայացել է որպես «փրկիչ» և այդպիսով ընկել է թակարդի մեջ. նա անընդհատ պետք է փորձի ժողովրդին ցույց տալ, որ «փրկիչ» է, գնում է «հրեշների» դեմ կռվելու ու քանի որ գնում է «հրեշների» դեմ կռվելու, որոշ թերացումների վրա պետք է աչք փակել։
Այս իրավիճակն է մեզ մոտ, որը ոչ մի լավ տեղ չի տանի։ Իսկ պետության ղեկավարն այդպիսին չպետք է լինի. նա բոլորին պետք է հավաքի իր շուրջն ու հարցնի՝ ինչպե՞ս բոլորով դուրս գանք այս վիճակից»,-ասաց մեր զրուցակիցը։
Արծրուն Պեպանյանը շեշտեց՝ երբ քաղաքական ուժը փողոցի միջոցով է գալիս իշխանության, բավականին երկար ժամանակ հոգեբանորեն մնում է փողոցներում. «Տևական ժամանակ մնում է նույն փողոցի տրամադրությունների տակ, չի կարողանում պետական գործչի թիկնոցն ուսերին գցել ու անընդհատ ընդդիմադիր վարքագծի մեջ է լինում։ Նույն Փաշինյանն այսօր ընդդիմադիր դերի մեջ է և չի կարողանում դուրս գալ այնտեղից։
Իր համար դժվար է պետության ղեկավարի իրական դերի մեջ մտնելը, բոլորի ղեկավարը դառնալ ու փորձել երկիրն այս վիճակից հանել։ Սա մի քիչ բարդ գործ է, և որքան տեսնում եմ, դերափոխությունը չի ստացվում նրա մոտ։ Բայց մի պատճառ էլ կա. ինչպես նշեցի, քանի որ անչափ դժվար է դրական փոփոխություններ անել, այդ հանգամանքը ևս ստիպում է կրկին թշնամիներ գտնել, ցույցեր կազմակերպել՝ չիմանալով՝ ում դեմ։ Ըստ էության, սա էլ երկրորդ թակարդն է»։
Անդրադառնալով պետական համակարգում դիմադրությունների հնարավորությանը և այդ առումով իշխանության ունեցած հավանական թերացումներին՝ Ա. Պեպանյանը շեշտեց.
«Մեր ժողովուրդը պետություն չի տեսել, բոլորի գործունեությունն իրենց շահերի շուրջն է պտտվում՝ լինի տաքսու վարորդ, թե միջին կամ վերին օղակների պետական պաշտոնյա։ Իրենց մոտ պետական մտածողություն չկա։
Բոլորի մոտ գերակշռում է անձնական, ընտանիքի, հարազատների, առավելագույնը՝ կուսակցության շահը։ Մարդիկ սրանով են առաջնորդվում, բայց այս մտածողական հիմքով պետություն չի կարող լինել։ Մեր բոլոր նախագահների անհաջողության գլխավոր պատճառը հենց սա է եղել։
Ներկա իշխանությունները մեծ խոստումներ տալով են եկել, մարդկանց մոտ սպասում կա, և իշխանությունները հարկադրված են դրական փոփոխություններ անել ժողովրդի կյանքում, բայց չեն կարող դրանք իրականացնել, որովհետև վերոնշյալ մտածողությամբ պետություն չի կարող լինել։ Երբ հայտարարվում է, որ դիմադրություն կա, ճիշտ է, բայց դա կազմակերպված դիմադրություն չէ, և իմաստ չունի դավադիր խմբեր որոնել։ Դա մեր ժողովրդի մտածողությունն է, որը հակապետական է։
Այդ մտածողությունը եթե չփոխվի, ապա էական դրական արդյունքներ չեն կարող արձանագրվել։ Այդ մտածողությունը վերափոխելու ցանկության առկայության դեպքում հարկավոր է բարձրաձայնել հետևյալ հարցադրումների մասին. ի՞նչի հետևանք է մեր ժողովրդի այդ մտածողությունը, ե՞րբ և ի՞նչ հանգամանքներում է այն առաջացել, ինչպիսի՞ն է եղել մտածողությունն առողջ ժամանակներում, և ապա՝ ի՞նչ կերպ է հնարավոր այն վերափոխել։
Սա բարդ խնդիր է, որին նոր իշխանությունը չի էլ մոտենում։ Եվ իշխանությունները գտնվում են վտանգավոր վիճակում, այդ մտածողությունը շատ արագ իրենց էլ է ջախջախելու։
Ես դեռ 2018-ի ամռանն եմ ասել, որ որոշ ժամանակ հետո հեղափոխությունից խոսելու են միմիայն Հանրապետության հրապարակին մերձակա կառավարական շենքերում։ Այդ մտածողությունը, մեծ հաշվով, խժռելու է բոլոր հույսերն ու սպասումները»։
Քաղաքական վերլուծաբանն ընդգծեց՝ երկրում իրական վերափոխում ունենալու համար վերոնշյալ հարցադրումները պետք է օրակարգում լինեն ու լուծումներ ստանան։
«Եթե նման հարցադրումներն օրակարգում չեն, ապա որքան ուզում եք՝ հանրահավաքներ արեք, հեղափոխության մասին երգեր գրեք, հավաստումներ կորզեք ժողովրդից, միևնույն է, անկումը շարունակվելու է։ Գնում ենք դեպի անկում, որովհետև իրական պատճառների ընկալումը չկա, դրանց լուծման ուղղությամբ քայլեր չեն արվել ու չեն արվում։
Եվ այս պայմաններում Ն. Փաշինյանն օր օրի ավելի է համոզվելու, որ չի կարողանում երկիրը տանել առաջ, համոզվելու է, որ իր թիմը ևս չունի այդ կարողությունը, և ընկնելու է ցայտնոտի մեջ։ Այդ մասին բացեիբաց չի խոսելու, իսկ ժողովուրդը դժգոհելու է, և ինքն էլ ստիպված է լինելու չարեր, հրոսակներ ու թշնամիներ գտնել՝ իբրև թե դրանց դեմ պայքարելու համար։ Իսկ հետևանքը լինելու է այն, որ մենք այս կերպ քրքրելու ենք մեր երկիրը։
Սա է իրականությունը»,-նշեց Ա. Պեպանյանը։
Վերջինս ընդգծեց նաև մտածողության խնդիրը չկարևորելու վտանգի մասին, «Բոլոր իշխանությունների մոտ այս խնդիրն է եղել։ Լևոն Տեր-Պետրոսյանից սկսած բոլոր իշխանություններին դիմել ու ասել եմ՝ եթե այդ խնդիրը չլուծեք՝ տապալվելու եք։ Այսօրվա իշխանությունն էլ է տապալվելու, եթե այս հարցի կարևորությունն այդպես էլ չգիտակցի։
Մի ահռելի հակապետական գիգանտ-հրեշ կա՝ մենթալիտետ կոչվածն է, որը եթե խժռել է երբեմնի հզոր ՀՀՇ-ին, այն կխժռի ՀՀՇ-ից հարյուր անգամ թույլ Փաշինյանի թիմին։ Խժռելու է, ու կարճ ժամանակ հետո հեղափոխություն կոչվածից հետք չի մնալու։
Ես սա ցավով եմ ասում, բայց, ցավոք, ահազանգս չեն լսում»։ Ա. Պեպանյանի խոսքով, այն մեթոդները, որոնց իշխանությանը հարկադրված է դիմել, սկզբնական շրջանում ժողովրդի մեջ հուզումներ ու եռանդ էին առաջացնում։ Ըստ նրա, եթե սկզբնական շրջանում այս կամ այն անձին բռնելը ոգևորություն էր առաջացնում, ապա այսօր արդեն նույն ազդեցությունը չկա։
«Նույն մեթոդներն անընդհատ կրկնելու արդյունքում դրանց ազդեցությունը մարում է, սա է պատճառը, որ իշխանության մի շարք քայլեր անգամ ծաղրանքի են արժանանում։ Ճիշտ է, մեր ժողովրդի մեջ կա մի ահռելի հատված, որը քաղաքականությունից ոչինչ չի հասկանում, որին կարելի է հեշտ մոլորեցնել, բայց, այնուամենայնիվ, իրենք էլ են հոգնում նույն տեսարաններից։
Ի վերջո, կյանքում դրական փոփոխություններ պետք է լինե՞ն, թե՞ ոչ։ Եթե այդ ամենը չկա, մարդիկ աստիճանաբար հեռանալու են, ու լինելու է այն, ինչ եղավ ՀՀՇ-ի հետ։ ՏերՊետրոսյանին ձեռքերի վրա տարան ու դրեցին նախագահի աթոռին, բայց երկու տարի հետո արդեն ոչ ոք չէր խոստովանում, որ ձայն է տվել նրան։ Այդ վտանգը հիմա էլ կա, և այս գործիքակազմն այսօրվա իշխանությունը շատ երկար չի կարող աշխատեցնել։ Նույնիսկ նրանք, ովքեր այսօր ընդդիմությանը հայհոյում են, նրանք էլ են գնալու, երբ խարիզմատիկ մի նոր առաջնորդի տեսնեն։
Իշխանությունների համար սա շատ վտանգավոր վիճակ է. եթե խելքի չգան, հողը ոտքների տակից փախչելու է և մնալու են օդում։ Այդ դեպքում ստիպված կլինեն սվիններով պահել իշխանությունը, ինչը ոչ մի լավ բան չի խոստանում երկրին»,-նշեց նա։
Արծրուն Պեպանյանը շեշտեց նաև իրականությունից կտրվելու վտանգավորության մասին. «Երբ մարդը հայտնվում է իշխանության մեջ, շատ գումար է ստանում, շրջագայությունների է գնում, իրեն թվում է, թե բոլորն այդպես են ապրում։ Իշխանական պալատը շատ արագ վերափոխում է մարդուն։
Երբ մարդը մտնում է իշխանական պալատ, այդ մարդուց միայն անուն-ազգանունն է մնում։ Պալատի հոգեբանությունը մարդկանց փոխում է, իրենք շատ արագ կտրվում են իրականությունից։ Երկու տարին բավարար ժամանակ էր իրականությունից կտրվելու համար, և իրենք այսօր տեղյակ չեն, թե իրականում ինչ է կատարվում։ Հատկապես, երբ օգնականներն ու ենթակաները պարբերաբար ասում են՝ «լավ է, շեֆ»»։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
