«Հայաստանի կորուստը.խնդիրները կուտակվել են, խորացել». «Փաստ»
Interview«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Բնապահպանական խնդիրները շարունակում են մնալ ուշադրության կենտրոնում, սակայն մեծամասամբ համակարգային լուծում չեն ստանում: Լուծումները կան, բայց գործընթացներն ընթանում են դանդաղ, մինչդեռ կան հարցեր, երբ հապաղելը կարող է շատ թանկ արժենալ բնության, նաև մարդկանց համար:
Իհարկե, ուշադրության կենտրոնում շարունակում է մնալ Սևանա լիճը, որն ամեն տարի ծաղկում է, լողալու համար դառնում է ոչ պիտանի, բայց ամենակարևորն՝ արդեն իսկ հնչեցվում է դրա ճահճացման ահազանգը:
Բնապահպանական կարևորագույն խնդիրներից հաջորդն, իհարկե, հանքարդյունաբերությունն է՝ անուշադրության մատնված պոչամբարներ, չգործող, բայց ռեկուլտիվացիայի չենթարկված հանքեր և այսպես շարունակ: Սրանք ոլորտի եզակի խնդիրները չեն, բայց թերևս ամենակարևորներից են:
Բնապահպան Կարինե Դանիել յանը «Փաստի» հետ զրույցում նշում է, որ այս ոլորտում կան երեք հիմնական ուղղություններ, որոնք հատկապես պետք է ուշադրության կենտրոնում պահել: «Գործողություններ արվում են, բայց դա շատ քիչ է: Հայաստանի փոքր տարածքում էկոլոգիական խնդիրները շատ կարևոր են, իսկ դրանց վրա ուշադրություն, կարծես թե, երբեք էլ չի դարձվել: Այս առումով խնդիրները կուտակվել են, խորացել. Սևանա լիճը՝ որպես պարզ օրինակ:
Այն, որ այսօր Սևանա լիճը ծաղկում է, ոչ թե մեկ տարվա, այլ տասնամյակների հետևանք է՝ լճի մակարդակի իջեցում, աղտոտվածության աճ, ձկնային պաշարների կրճատում և այլն:
Իհարկե, հիմնականն աղտոտվածությանն ու մակարդակի իջեցման խնդիրն է, ինչի հետևանքով մենք արդեն ունենք ճահճացող Սևան, որը շատ լուրջ խնդիր է մեզ համար, բայց կարծում եմ, որ դրա գիտակցումը չկա:
Սրա մասին միշտ ենք խոսել, գրել, զգուշացրել: Ծրագրերը մշակված են դեռևս խորհրդային տարիներից:
Շատ քիչ բան է արվել: Մենք միշտ խոսում էինք վատագույն սցենարի մասին, որ եթե չարվեն կոնկրետ քայլեր, ապա կսկսվի լճի ճահճացումը, հիմա այդ սցենարի ականատեսն ենք:
Ամենակարևորն այն է, որ եթե այսպես շարունակվի, մենք Սևանա լճի ջուրը չենք կարող օգտագործել ո՛չ ոռոգման, ո՛չ էլ որևէ այլ նպատակով: Սևանը քիչ-քիչ կդադարի տուրիզմի կենտրոն լինելուց: Հակառակը՝ ջրերը իրար հետ կապված են, եթե Սևանը աղտոտվում է, ճահճանում է, դա ազդում է Հայաստանի գետերի վրա:
Սա Հայաստանի կորուստն է, բայց այդ գիտակցությունը չեմ տեսնում հատկապես ղեկավարության մոտ: Ես հետևյալ կերպ կվարվեի՝ կմիավորեի ժողովրդի, միջազգային կազմակերպությունների և սփյուռքի ջանքերը Սևանը փրկելու համար»,-ասում է Դանիելյանը:
Նրա խոսքով՝ բնապահպանական մյուս կարևոր հարցը հանքարդյունաբերությունն է և հատկապես մետաղային հանքերի շահագործումը: «Հատկապես պետք է ուշադրություն դարձնել Լոռիում և Սյունիքում մետաղական հանքերի շահագործմանը: Դրանք ամբողջությամբ թունավորում են շրջապատը ծանր մետաղներով, քանի որ բաց հանքեր են և պայթյունների, կատարվող աշխատանքի հետևանքով աղտոտվում է շրջակա միջավայրը, տարածվում է ջրային ռեսուրսներով:
Այս երկու մարզերում, հատկապես Լոռիում հստակ նկատելի է հանքերի շահագործման բացասական ազդեցությունը մարդկանց առողջության վրա: Երկրում այսօր կա 21 պոչամբար, որոնք չեն համապատասխանում միջազգային և որևէ ստանդարտի, այնտեղ ուղղակի թույների կուտակում է:
Այս խնդրին ևս պետք է լուծում տրվի: Սևանա լճի վերականգնման և հանքարդյունաբերության ոլորտի կարգավորման ուղղությամբ հսկայական աշխատանք կա անելու»,-նշում է մեր զրուցակիցը:
Բնապահպանն արձանագրում է՝ կարծես թե, թափոնների դասակարգման, վերամշակման գործընթացն արդեն սկսվել է: «Փորձ է արվում դրանք տարանջատված հավաքելու, ինչ հնարավոր է հետագայում վերամշակելու և օգտագործելու առումով: Իհարկե, գործընթացը բավականին դանդաղ է ընթանում, կա միջազգային հսկայական փորձ, տնտեսական օգուտները կարելի է զուգակցել բնապահպանականի հետ, ուղղակի պետք է լինի աջակցություն այն բիզնեսին, որը դրանով զբաղվում է կամ զբաղվելու է»,- եզրափակում է Կարինե Դանիելյանը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
