«Շարժումն իր արմատներով հայաստանակենտրոն է, որի հանդեպ կարող են բավականին լուրջ հետաքրքրություններ ունենալ արտաքին ուժային կենտրոնները». «Փաստ»
Interview
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Ընդդիմությանը հաջողվեց արձանագրել, որ երկրում բավականին խոր քաղաքական ճգնաժամ կա: Արդեն ավելի քան մեկ ամիս է՝ ընդդիմությունը ոչ թե խորհրդարանում, այլ փողոցում է, որի կոչով փողոցում է նաև մարդկանց բավականին լուրջ ու ստվար զանգված, և ամենօրյա ռեժիմով տարբեր բողոքի ակցիաներ են իրականացվում: Այս մասին «Փաստի» հետ զրույցում նշել է քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը, որի հետ զրույցում անդրադարձել ենք երկրում առկա ներքաղաքական իրավիճակին, խոսել նաև արտաքին ազդակների մասին:
«Անկախ նրանից, թե իշխանավորներն այս ճգնաժամը տեսնելու են տալիս, թե ոչ, ամեն դեպքում, ԱՄՆ Պետդեպի, ՌԴ ԱԳՆ ներկայացուցիչների և այլ պաշտոնյաների արձագանքները ցույց են տալիս, որ համաշխարհային ուժային կենտրոններում արձանագրել են մեր երկրում ներքաղաքական խոր ճգնաժամի առկայությունը, և որ այն կարող է ազդել այսօրվա գործող իշխանությունների ստանձնած միջազգային պարտավորությունների կատարման վրա: Խոսքն առաջին հերթին հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում ստանձնած պարտավորությունների և, իհարկե, Արցախյան հարցի շուրջ ընթացող գործընթացների ընթացքի վրա ազդեցության հնարավորության մասին է: Եվ այն, որ իշխանությունն, ի վերջո, ստիպված եղավ ամենաբռնի ուժը կիրառել ցուցարարների հանդեպ, ու, ըստ էության, արյուն թափվեց, ցույց է տալիս, որ իշխանության նյարդերը սկսեցին տեղի տալ: Արտաքնապես իրենց անվրդով վարքագիծը բոլորովին չի համընկնում ուժայիններին օգտագործելու առումով դրսևորած վարքագծի հետ»,-ասաց մեր զրուցակիցը:
Նրա խոսքով, «Դիմադրություն» շարժումը փողոցում համեմատաբար կայուն ու լուրջ զանգված ունի, որը բավականին վճռական է տրամադրված և չի ընկրկում. «Ամենատհաճ անակնկալն իշխանությունների համար հենց այն էր, որ շարժումը «մինչև քոքը չի մաշվում», ինչպես Փաշինյանն էր հայտարարում: Զանգվածը կարող է մի քիչ շատ, կամ մի փոքր քիչ լինել, բայց դա, մեծ հաշվով, կախված է նրանից, թե այդ օրվա համար ինչ խնդիր է դրվում կազմակերպիչների կողմից: Եթե ընդդիմության ներկայացուցիչները փորձում են հերթական պիկի վրա հանել շարժումը, համապատասխան գործիքակազմով առավել շատ զանգվածներ են փողոց հանում: Համենայն դեպս, կա պատկառելի զանգված, որը միշտ պատրաստ է ընկալելի կոչի ու նպատակի պարագայում փողոց դուրս գալ: Ապրիլի 17-ից աստիճանաբար թափ առնող «Դիմադրություն» շարժումը չի մարում: Այդ պոտենցիալը մի օր փոքր-ինչ քիչ, մի օր շատ կարող է լինել, բայց եթե ընդդիմությունը ինչ-որ մի հարց արմատապես լուծելու հստակ խնդիր ունենա ու դրա համար 100 հազար մարդու անհրաժեշտություն լինի, համապատասխան գործիքակազմով, մեսիջներով հնարավոր կլինի նրանց առնվազն մեկ անգամ մի վայրում հավաքել ու հարց լուծել: Ընդհանուր առմամբ, սա այն զանգվածն է, որը կոնսոլիդացված է ազգային թեմայի՝ Արցախի փրկության և Հայաստանի անվտանգության հարցերի շուրջ: Միևնույն ժամանակ, «Դիմադրություն» շարժումը հասարակությանը հուզող այլ թեմաների շուրջ իր քաղաքական ու սոցիալական հենարանը ընդլայնելու տեսանկյունից մեծ ռեզերվ ունի: Այդ պարագայում կարող են փողոց դուրս գալ հանրության այն շերտերը, որոնք այս կամ այն չափով անտարբեր են ազգային թեմաների նկատմամբ»:
Մեր զրուցակիցը շեշտեց՝ իշխանությունը միայն ցույց է տալիս, թե որևէ խնդիր չի տեսնում՝ շարժման գործողությունները դիտարկելով որպես զուտ «լոգիստիկ խնդիրներ»: «Իսկ զուգահեռ՝ անվտանգության համակարգի ահռելի քանակով աշխատողներ, տարբեր բերետավորներ լցված են փողոցներում ու փորձում են ապահովել մայրաքաղաքի բնականոն ընթացքը: Նույնիսկ փոքր քանակով հնարավոր է բլոկավորել նախագահական նստավայրը, ԱԺ-ն, ամիսներով փակել մայրաքաղաքի առանցքային հանգույցներից մեկը: Իշխանությունը սկզբից փորձեց ժամանակ շահել՝ մտածելով, թե կհոգնեն, կգնան, բայց չեն հոգնում, չեն գնում: Եվ այս պարագայում պարզ է, որ այդ ամենից հետո ամեն ինչ նյարդերի պայքարի է վերածվում, որի արտացոլումներից մեկը Պռոշյան-Դեմիրճյան հատվածում տեղի ունեցած բախումն էր՝ հատուկ միջոցների կիրառմամբ: Այն ավելի ցայտուն էր, քան մինչ այդ եղած բախումները: Սա նշանակում է, որ իշխանությանը մտահոգում է այս ամենը: Մենք արդեն, երևի թե, բոլորս լավ գիտենք Փաշինյանի խառնվածքը: Նա շատ է սիրում զանգվածի դեմ զանգված ցույց տալ, ինչին մի քանի անգամ արդեն ականատես ենք եղել հատկապես նոյեմբերի 9-ից հետո»,-ասաց նա՝ հիշեցնելով, որ այդ շրջանում Փաշինյանը փորձում էր այլընտրանքային զանգված հավաքել, և տարբեր հրապարակներում միաժամանակ հանրահավաքներ էին անցկացվում:
«Կարծում եմ՝ եթե հիմա նման շանս լիներ, գոնե մի քանի անգամ նման հավաք ցույց կտար: Մեկ-երկու անգամ փորձեր եղան, բայց չստացվեց՝ զանգվածային այլընտրանք չէր կարողանում ձևավորել: Հիմա կարող ենք տեսնել օրեր, երբ երկու զուգահեռ աշխարհներ կան քաղաքում: Օրինակ՝ մի տեղ իրար ծեծում են, ուժայինները կրակում են, մի քիչ ներքև գինու փառատոն է, խմում են, պարում: Իշխանությունը փորձում է ցույց տալ, թե կյանքը իր հունով է գնում, և քաղաքում առանձնապես ոչինչ չի կատարվում, այսօր գինու փառատոն է, վաղը կլինի խորովածի փառատոն ու այդպես շարունակ: Այսինքն, քանի քաղաքական ակցիային այլընտրանքային զանգված հավաքել չի հաջողվում, փորձ է արվում այլընտրանք ցույց տալ ժամանցի միջոցով, թե, տեսեք, մի այդքան զանգված էլ գինի է խմում և պարում է: Սա տեխնոլոգիա է: Այստեղ պետք է ընդգծել ընդդիմության դերը, որն ամեն ինչ արեց, որ քաղաքական ըմբոստ և ուտող-խմող զանգվածներն իրար չհանդիպեն»:
Անդրադառնալով արտաքին ազդակներին՝ քաղտեխնոլոգը նախ շեշտեց, որ այսօր ՀՀ-ն և Արցախի Հանրապետությունը կոլեկտիվ Արևմուտք-ՌԴ խոր հակամարտության կիզակետերից մեկն են դարձել:
«Սա, թերևս, ամենաբարդ խնդիրն է, որը կանգնած է Հայաստանի, ներառյալ՝ ԱՀ-ի առջև: Նշված հանգամանքն ամենամեծ գլխացավանքն է Նիկոլ Փաշինյանի ու իր քաղաքական թիմի համար, որովհետև Փաշինյանը փորձում է մանևրել, միաժամանակ մի քանի աթոռների վրա նստել: Բրյուսելում մի բան է խոսք տրվում, և շատ դեպքերում միևնույն բանը խոստանում է նաև Մոսկվայում: Էլ չեմ ասում Վաշինգտոնի մասին. Փաշինյանը յուրաքանչյուր էտապից՝ սովորաբար Բրյուսելից առաջ և հետո հաշվետվություններ է տալիս Բլինկենին: ԱՄՆ-ն ու Արևմուտքը հայաստանյան ներքաղաքական իրավիճակի շուրջ իրենց հստակ դիրքորոշումը փաստացի հայտնել են, խնդիրը հետևյալն է. այսօրվա իշխանություններին օգտագործելով՝ Հայաստանին փորձել քաշել Ռուսաստանի տակից»,-ասաց քաղտեխնոլոգը՝ շեշտելով, որ Արցախյան հարցի ու հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների ձևավորման շուրջ գործընթացները նշված համատեքստում են:
Բայց, ըստ Վ. Հակոբյանի, նշված համատեքստում իրականում Հայաստանին ոչ թե դեպի Արևմուտք, այլ դեպի Թուրքիա տանելու նպատակ կա. «Արևմուտքը շատ լավ հասկանում է, որ այս տարածաշրջանում դասական առումով Արևմուտքի ներկայությունը տեսական է, առավելագույնը՝ ֆինանսատնտեսական: Գետնի վրա այստեղ գործող կարող են լինել կա՛մ Ռուսաստանը, կա՛մ Թուրքիան: Եվ այս տեսանկյունից ամեն ինչ արվում է, որ հայաստանյան իշխանությունների միջոցով ՌԴ-ի համար խնդիր ստեղծվի, և այստեղ ուժեղանա Թուրքիայի ազդեցությունը, ինչին Հայաստանի իշխանություններն առանձնապես դեմ չեն: Իսկ Ռուսաստանը շատ լավ հասկանում է սա, և Հայաստանից չէ, որ Ռուսաստանին պետք է բացատրեն իր շահը: Միևնույն ժամանակ, ռուսների մոտ հստակ հաշվարկ կա: Հիմա ՌԴ-ն պրոքսի պատերազմ է վարում Արևմուտքի հետ և Թուրքիային իր համար շփման միջանցք է դիտարկում: Եվ այս տեսանկյունից փորձում է բոլոր կողմնակի թեմաներից խուսափել՝ Թուրքիայի համար սակարկության նոր առիթներ չստեղծելու համար:
Փորձում է խուսափել այն թեմաներից, որոնք Թուրքիայի համար կարող են Ռուսաստանի հանդեպ որոշակի խնդիրներ ստեղծելու առիթ հանդիսանալ: Կարծում եմ՝ Ռուսաստանը թե՛ Ալիևին, թե՛ Փաշինյանին հստակ հասկացրել է, որ Արևմուտքի հովանու ներքո «բրյուսելներում» կարող են խոսել ցանկացած խնդրի՝ դելիմիտացիայի, դեմարկացիայի, խաղաղության պայմանագրի, անկլավների շուրջ, բայց Արցախի կարգավիճակի մասին խոսելու որևէ բան չունեն, որովհետև այնտեղ՝ հողի վրա, ռուս խաղաղապահ ուժերն են: Այսինքն, կա որոշակի կարգավիճակ, որը ՌԴ-ն որևէ ձևով վերանայելու ցանկություն չունի, և չեմ կարծում, թե մոտակա տասնամյակներում այդ առումով որևէ բան վերանայելու նպատակ կունենա, որովհետև այդ դեպքում իր ներկայությունն Արցախում հարցականի տակ կդրվի: Մինչդեռ Արևմուտքը փորձում է հնարավորինս շուտ վերանայել կարգավիճակի հարցը, որովհետև այդ հարցը հստակեցնելը նշանակում է հետագայում «ճամփու դնել» ռուսական խաղաղապահ ուժերին»:
Ըստ Վիգեն Հակոբյանի, նշված հանգամանքներով է պայմանավորված նաև այն արձանագրումը, որը Ռուսաստանը ֆիքսել է ՀՀ ներքաղաքական ճգնաժամի տեսանկյունից: Ըստ քաղտեխնոլոգի, ՌԴ-ն ֆիքսում է, որ Փաշինյանն անձեռնմխելի չէ, ոչ ոքի չպաշտպանելու ազդակներ է տալիս: «Միաժամանակ ասում են՝ եթե կարողանաք լուծել հարցը, եթե ինչ-որ բան փոխվի, կաշխատենք: Ռուսաստանի տոլերանտ մոտեցումը նաև ընդդիմության նկատմամբ, ընդհանուր առմամբ, ավելի շատ ընդդիմությանն է ձեռք տալիս: Իշխանական քարոզչամեքենան ասում է՝ ընդդիմությունը, ձևավորված շարժումը Ռուսաստանից որևէ աջակցություն չունեն: Միևնույն ժամանակ նույն քարոզչամեքենան և դրա ոչ ֆորմալ հատվածները խոսում են «Պուտինի հրահանգների» մասին: Իրականում այս պահին այս շարժումն իր արմատներով հայաստանակենտրոն է, որի հանդեպ կարող են բավականին լուրջ հետաքրքրություններ ունենալ արտաքին ուժային կենտրոնները»,- եզրափակեց մեր զրուցակիցը:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
