Մինսկի խմբին ասենք «ցտեսություն». ի՞նչ ֆորմատով են շարունակվելու բանակցությունները. «Փաստ»
Analysis
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
news.ru-ն «Մինսկի խմբին ասենք «ցտեսություն». Ղարաբաղում ե՞րբ խաղաղություն կլինի» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Բաքվում կայացել է «Մարտահրավերներ համաշխարհային աշխարհակարգին» 9-րդ գլոբալ համաժողովը, որի հյուրերն են եղել պետությունների և կառավարությունների ներկա և նախկին ղեկավարներ, ինչպես նաև ականավոր քաղաքական գործիչներ։ Իրականում միջոցառումը դարձել է հերթական միջազգային հարթակը, որտեղից հնչել է Բաքվի ձայնը։ Միջոցառման գագաթնակետը եղել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի ելույթը, որը, ըստ «ավանդույթի», նվիրված է եղել Ղարաբաղյան կարգավորման խնդիրներին։
Բրյուսելում Ալիևի վերջին հանդիպումը Նիկոլ Փաշինյանի հետ հույս էր ներշնչել, որ Բաքվի և Երևանի միջև տարիներ շարունակվող հակամարտությունը կավարտվի։ Եվրոպական հարթակի շուրջ բանակցությունները նպաստել են սահմանային հանձնաժողովի ստեղծմանը, որի առաջին հանդիպումը անմիջապես անցկացվել է Ադրբեջանի և Հայաստանի սահմանին: Այդ առաջխաղացումը լիովին հավանության է արժանացել արևմտյան գործընկերների կողմից, որոնք ակնհայտորեն փորձում են Մոսկվային դուրս մղել Ղարաբաղյան հարցում միջնորդական առաքելությունից։ Բրյուսելին դա նույնիսկ հաջողվել էր, բայց ոչ երկար ժամանակով։ Ներկայումս, չնայած կողմերն ամեն օր հայտարարում են խաղաղ ճանապարհով շարժվելու իրենց ցանկության մասին, սակայն գործընթացները չեն ստանում գործնական շարունակություն։ Կրկին խնդիրներ կան. Ալիևի ելույթում, համենայն դեպս, դրական ազդակներ չեն եղել։ Ադրբեջանի ղեկավարը իր ելույթում բարձրացրել է «Զանգեզուրի միջանցքի» ստեղծման ցավոտ հարցը։
Այդ միջանցքը, ըստ Ալիևի, «խաղաղության պայմաններից մեկն է»։ Միաժամանակ, Ադրբեջանի ղեկավարը վստահ է, որ հայերն այլ ճանապարհ չունեն, քան ընդունել Բաքվի պայմանները, և հրաժարվելով փոխզիջման գնալ այդ հարցում՝ նրանք պարզապես փորձում են ժամանակ շահել և ձգձգել խաղաղության գործընթացը։ Բայց հայերը նման երթուղու կառուցումը համարում են սպառնալիք Հայաստանի տարածքային ամբողջականությանը։ Միևնույն ժամանակ, Փաշինյանը շարունակում է Ադրբեջանից պահանջել Ղարաբաղի համար որոշակի կարգավիճակ՝ այնտեղ ապրող հայերի «անվտանգությունն ու իրավունքները պաշտպանելու համար»։ Ավելին, զիջումների գնալու և այդ հարցում «նշաձողն իջեցնելու»՝ նրա միտքը Երևանում բողոքի ալիքների և բազմաթիվ հանրահավաքների պատճառ է դարձել։ Ապրիլի վերջից Երևանի փողոցները լցված են գործող իշխանության հրաժարականը պահանջողներով։ Ադրբեջանի իշխանությունները, իրենց հերթին, համոզված են, որ կոնֆլիկտները ծագում են հենց հայկական կողմի՝ «կարգավիճակի» հետ կապված «վտանգավոր և հակաարդյունավետ» պահանջների պատճառով, երբ խոսում են «գոյություն չունեցող Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության» մասին: Եվ դա «փակուղի» է, քանի որ Բաքուն երաշխավորում է հանրապետության տարածքում ապրող բոլոր ազգությունների անվտանգությունը։ Ալիևը իր ելույթում անդրադարձել է նաև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին, որի գործունեությանը Բաքուն հակադրվում է ավելի քան մեկ տարի, և դրա վերածննդի մասին անգամ խոսակցությունները առաջացնում են Բաքվի խիստ հակազդեցությունը։ Ուստի, ադրբեջանական կողմը, հանգիստ շունչ քաշելով, հայտարարել է, որ կազմակերպությունն այլևս չի գործելու։ «Խոսելով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մասին՝ կարող եմ ասել, որ այն կորցրել է իր նշանակությունը։ Պետք է հրաժեշտ տալ նրան: Այդ հակաարդյունավետ խմբին պետք է ասել ոչ թե «շնորհակալություն և ցտեսություն», այլ պարզապես «ցտեսություն», քանի որ նրա թոշակի գնալու ժամանակն է», - ասել է Ալիևը:
Դրան անմիջապես արձագանքել է Երևանը, որը դեռ պնդում է, որ Ղարաբաղյան հակամարտությունը լուծված չէ, և դրա համապարփակ լուծումը պետք է տրվի ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների աշխատանքի շրջանակներում։ Բայց ինչ էլ ասվի, այսօր այդ եռյակից գործնական քայլեր չկան։ Իսկ Մոսկվան ընդհանրապես ասում է, որ Ֆրանսիան և ԱՄՆ-ը ուկրաինական ճգնաժամի ֆոնին հրաժարվել են նման ձևաչափով աշխատել Ռուսաստանի հետ։ Միևնույն ժամանակ, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին փոխարինող է գտնվել։ Այսպիսով, Ալիևը հետաքրքիր առաջարկ է արել Հարավային Կովկասում փոխգործակցության նոր ձևաչափ ստեղծելու ուղղությամբ, այն է՝ Վրաստան, Հայաստան և Ադրբեջան ձևաչափը։ Ինչպես հայտնի է, Թբիլիսին հրաժարվել է մասնակցել ստեղծված «3 + 3» վեցակողմ հարթակին (ընդգրկված պետք է լինեին Հայաստանը, Ադրբեջանը և Վրաստանը, ինչպես նաև նրանց հարևաններ Թուրքիան, Իրանը և Ռուսաստանը) Մոսկվայի պատճառով։ Ուստի, Հարավային Կովկասում զարգացած ենթակառուցվածք ստեղծելու համար Ադրբեջանի ղեկավարը վրացի գործընկերների հետ այլընտրանքային ձևաչափ է առաջարկել, որպեսզի կողմերը, ի թիվս այլ հարցերի, քննարկեն անդրսահմանային գետերի և տրանսպորտային հանգույցների հարցերը։ Սակայն, ըստ Բաքվի, Երևանը հրաժարվել է նման եռակողմ ֆորմատից։
Նման մեղադրանքները վերջնականապես են բարկացրել հայկական կողմին, որը դա անվանել է «ապատեղեկատվություն»։ «Մենք ոչ միայն չենք մերժել, այլ նաև միշտ դրական ենք վերաբերվել նման շփումներին և նշել դրա վրա աշխատելու անհրաժեշտությունը»,- հայտարարել է Հայաստանի ԱԳՆ-ն: Քանի որ հայկական կողմը նման դիրքորոշում ունի, ուրեմն, հավանաբար, մոտ ապագայում պետք է սպասել այդ գործընթացի մեկնարկին։ Ավելին, Վրաստանի նախկին նախագահ Գիորգի Մարգվելաշվիլին, ելույթ ունենալով Բաքվում կայացած համաժողովում, աջակցել է ադրբեջանական կողմի նման նախաձեռնությանը:
Այսինքն, ստացվում է, որ, ըստ Ալիևի հայտարարության, «Բաքվի միակ նպատակը Հայաստանի հետ խաղաղության պայմանագիր կնքելն է», քանի որ դա կնպաստի Հարավային Կովկասում «զարգացման նոր խաղաղ փուլի» մեկնարկին։ Բայց մինչ օրս դեռ շատ հարցեր ու տարաձայնություններ կան երկրների միջև։ Ադրբեջանի ղեկավարը սպառնացել է, որ եթե Հայաստանի իշխանությունները կրկին չգնան զիջումների և նորից մտածեն պատերազմի մասին, ապա դա կարող է դառնալ «աղետ» և «Հայաստանի պետականության վերջը»։ Այնուամենայնիվ, պետք է արձանագրել, որ դեպքերի նման զարգացումը ձեռնտու չէ կողմերից որևէ մեկին:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
