«Դիվանագիտական դաշտում օբյեկտ ենք, որին պարզապես տեղեկացնում են իր ճակատագրի մասին». «Փաստ»
Interview
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը տարածաշրջանային այցի ժամանակ ևս մեկ անգամ հաստատեց, որ ԵԱՀԿ ՄԽ-ն այլևս գոյություն չունի, բնականաբար, մեղքի սլաքներն ուղղելով Փարիզի ու Վաշինգտոնի ուղղությամբ: Փաստն այն է, որ այդ հարթակը, որտեղ երեք երկրները միասնական էին մեր՝ ԼՂ խնդրի հարցում, գոյություն չունի: Այդ արձանագրումը շահավետ էր Ադրբեջանի համար, ինչն օբյեկտիվ իրականություն է և կապված չէ Հայաստանի ու Ադրբեջանի խնդիրների հետ: Ռուս-ուկրաինական պատերազմը հանգեցրեց Ռուսաստանի և Արևմուտքի լիակատար խզմանը, որից տուժեց նաև մեր խնդիրը:
«Փաստի» հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնել քաղաքագետ Երվանդ Բոզոյանը: «Ինչ վերաբերում է Արցախին առնչվող ազդակներին, առհասարակ կարծում եմ, որ մեր հասարակությունն Արցախի հետ կապված կա՛մ դրական, կա՛մ բացասական որոշակի սպասումներ ունի: Սա է պատճառը, որ երբ ցանկացած գործիչ որևէ մեսիջ է ուղարկում, միանգամից լայնածավալ քննարկումներ են սկսվում: Սա այն իրողության արդյունքն է, ըստ որի, Հայաստանում լրջորեն չի վերլուծվում ու չի քննարկվում իրական վիճակը: Իրականությունն այն է, որ այսուհետ բանակցային սեղանի շուրջ ԼՂ խնդրի ցանկացած ակտիվացում ուղղակիորեն շահավետ չէ մեզ, որովհետև այդ ակտիվացումը բերելու է այնպիսի արձանագրությունների, որոնցից մենք միանշանակ տուժելու ենք: Առհասարակ, երբ պարտությունից հետո արդեն դիվանագիտական հարթակում որոշակի փաստաթղթեր են ստորագրվում, կորուստները միանշանակ են»,-ասաց քաղաքագետը՝ հիշեցնելով, որ Արցախյան առաջին պատերազմում կրած պարտությունից հետո Ադրբեջանը մշտապես փորձել է խուսափել փաստաթղթերի ստորագրումից:
«Հայկական կողմի գլխավոր խնդիրը պետք է լինի հնարավորինս խուսափել Արցախի խնդրի ակտիվացումից: Մեր հասարակությունը կարծում է, որ Արցախի խնդիրն անընդհատ պետք է շեշտադրվի՝ մտածելով, որ այսպես ինչ-որ բան հնարավոր կլինի կորզել, բայց այդպես չէ: Մյուս կողմից՝ իշխանությունը փաստացի ձեռքերը լվացել է Արցախի հարցից, և, իմ կարծիքով, հենց այդ հանգամանքն է պատճառը, որ հասարակության շրջանում առկա է վերոնշյալ ռեակցիան»,-ասաց նա՝ ընդգծելով, որ այսօր հայկական կողմը դիվանագիտական ճակատում խնդիրները լուծելու ուժ չունի, ինչը հասկանում են նաև արտաքին որոշ շրջանակներ:
«Ռուս-արևմտյան հակամարտությունը բերել է նրան, որ երկուսն էլ զբաղված են այլ խնդիրներով: Թուրքիան փորձում է չեզոք դիրքով դիվիդենտներ քաղել և՛ Արևմուտքից, և՛ Ռուսաստանից: Թուրքիան այնպես է անում, որ Ադրբեջանի գործոնն ուժեղանա: Ու այս պայմաններում մեզ մոտ ոչ միայն բացակայում է պետական մտածողությունը, քաղաքական միտքը, այլև գուշակություններով են զբաղված: Այս ամենի հետևանքն այն է, որ իշխանությունը ձեռքերը լվացել ու ակնարկում է, որ Արցախի հետ պետք է գործ չունենանք: Մյուս կողմից՝ կարծում են, որ խնդիրն ակտիվացնելու պարագայում հնարավոր է իրավիճակը փրկել: Ցավոք սրտի, իրավիճակն այդպիսին չէ: Որպեսզի կարողանանք այդ վիճակից դուրս գալ, նախ ռեալ մտածող մի հասարակություն պետք է ձևավորենք, հասկանանք, թե ինչպես կարելի է դուրս գալ իրավիճակից: Պետք է այդպես փոխենք իրավիճակը, քանի որ պարզ է՝ այս իշխանությունն ի վիճակի չէ ոչինչ անել, որովհետև երկիրը, այսպես ասած, վթարի է հասցրել: Այսօր առնվազն փլված իշխանություն կա, որն անգամ ցանկության դեպքում որևէ լուրջ խնդիր չի կարող լուծել»,-ասաց մեր զրուցակիցը: Մյուս խնդիրը, որն այսօր առկա է, քաղաքագետի խոսքով, փաստում է իրականության նկատմամբ դրսևորվող անլրջության մասին. «Բերձորի մասին խոսում են բառացիորեն վերջին մի քանի օրերին, երբ արդեն պետք է որոշումներ կայացվեն: Ու թեպետ այդ մասին նախնական որոշում կար դեռ 2020 թ. նոյեմբերի 9-ին, բայց 2 տարի է, բացառությամբ մի քանիսի, ոչ ոք չէր խոսում այդ մասին: Ստացվում է՝ մենք վերջին օրերին պարզապես ահազանգում ենք մեր ողբերգական իրավիճակի մասին: Տպավորություն է՝ արձագանք- հակաարձագանքի, լոզունգների փուլում ենք, բայց դրանից այն կողմ այլ բան չկա, ինչը նորմալ չէ»:
Քաղաքագետի խոսքով, այսօր, ընդհանուր առմամբ, առաջնային մի քանի խնդիր ունենք. «Պետք է ամեն ինչ անել, որ ԼՂ հարցը որևէ փաստաթղթում չարտացոլվի, որովհետև հարցի որևէ ձևով արտացոլումն օբյեկտիվորեն մեզ վնաս կտա: Նաև ամեն ինչ պետք է անել, որ ոտքի կանգնենք, ուժեղանանք, որովհետև մինչև չուժեղանանք ու ոտքի չկանգնենք, դիվանագիտական դաշտում մենք ոչ մի դրական փաստաթուղթ չենք կարող ունենալ: Մենք այսօր, ցավոք, ֆուտբոլի գնդակ ենք դարձել, արդեն ոչ թե սուբյեկտ, այլ օբյեկտ ենք: Ճիշտ է, նախկինում, թեպետ կախված էինք ՌԴ-ից, բայց սուբյեկտ էինք, այսօր դիվանագիտական դաշտում օբյեկտ ենք դարձել, որին ոչ ոք հաշվի չի առնում: Այդպես է թե՛ կյանքում՝ կենցաղային մակարդակում, թե՛ քաղաքականության մեջ: Օբյեկտներին պարզապես տեղեկացնում են իրենց ճակատագրի մասին»:
Ե. Բոզոյանը շեշտեց՝ քանի որ հայկական կողմը պարտվել է պատերազմում, Ադրբեջանն ուզում է այդ պարտությունն արձանագրել նաև փաստաթղթերի վրա. «Միջազգային հանրության շրջանում, ամեն դեպքում, մինչ այս որոշակի պատկերացումներ կային ԼՂ կարգավորման հետ կապված: Այդ հարցի շուրջ իներցիա կար, որը շահավետ էր մեզ, քանի որ 2007-ից սկսած ձեռքներիս տակ մեզ համար դրական նշանակության փաստաթղթեր ունեինք: Հիմա Ադրբեջանը փորձում է զրոյացնել այդ ամենը, ինչը, սակայն, դժվար է. հայտարարությունը, թե «ԼՂ խնդիր գոյություն չունի», բոլորն էլ հասկանում են, որ ծիծաղելի ձևակերպում է: Մյուս կողմից՝ նույն ՌԴ-ին շահավետ չէ, որ ԼՂ հարցը վերջնականապես փակվի, որովհետև եթե փակվեց, իր զորքերը պետք է դուրս գան այդտեղից: Այսինքն, Ադրբեջանի շահերն այնպիսին չեն, որոնք հաշվի առնելով՝ ինչ ուզի, կարողանա անել»:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
