«Տանս պատերը լռել են, Արթուրը տուն էր մտնում, կարծես տան պատերն էլ սկսեին խոսել, այնքան բան ուներ պատմելու». կրտսեր սերժանտ Արթուր Ավետիսյանն անմահացել է հոկտեմբերի 3-ին Ջրականում, տուն «վերադարձել» 9 ամիս անց. «Փաստ»

Interview 11 June, 2024 10:31

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

«Շատ աշխույժ էր, համով չարաճճի, խելացի: «Պույ-պույ մկնիկը» հինգ տարեկանում ինքնուրույն կարդում էր: Առաջին դասարանում ուսուցչուհին հարցրել էր իրեն՝ Արթո՛ւր, ո՞վ է քո համար կարդացել «Պույ-պույ մկնիկը»: Ասել էր՝ ես եմ կարդացել: Գրել-կարդալ գիտեր, երբ գնաց դպրոց, առաջին դասարանում արդեն պատրաստված աշակերտ էր: Մինչև հինգերորդ դասարանը գերազանց է սովորել, հետո բակային խաղերը նաև նպաստեցին, որ առաջադիմությունը փոխվեց»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Գոհարը՝ Արթուրի մայրիկը:

Նշում է՝ որդուն փոքր ժամանակ ինչուիկ էր կոչում: «Անընդհատ հարցեր էր տալիս: Տեսնում էր բակում մեկը մեքենա է նորոգում, գնում էր, հարցնում, թե ի՞նչ են անում: Երբ ճաշ կամ թխվածք էի պատրաստում, իմ կողքին էր կանգնում՝ մա՛մ, սա ի՞նչ է, ի՞նչ լցրեցիր ճաշի մեջ»: Արթուրն ուսանել է նաև կրթահամալիրներից մեկի խոհարարական բաժնում: «Ավարտեց բարձր գնահատականներով, շատ լավ խոհարար էր: Աշխատեց նաև որպես խոհարար: Մտքեր ուներ, որ զորացրվելուց հետո ցանկանում է սննդի տեխնոլոգ դառնալ: Խնդրել էր ինձ՝ հետաքրքրվել, թե որ համալսարան կարող է ընդունվել, ինչ քննություններ պետք է հանձնի և այլն: Կարող էր շատ լավ մասնագետ դառնալ, բայց... Դպրոցում սովորելու տարիներին նաև տարբեր պարապմունքների է հաճախել, հատկապես՝ կարատեի: Ուներ հաջողություններ, մեդալներ ու պատվոգրեր, հետո դասերը, պարապմունքը և աշխատանքը սկսեցին խանգարել իրար: Մարզասրահ էր հաճախում, լողի, սպորտի մեջ տարբեր ուղղություններով իր հետաքրքրությունը բավարարել է: Շատ էր կարդում, հատկապես արկածային գրականություն, գրքեր, որոնք առեղծվածներին էին վերաբերում»: Արթուրը պարտադիր զինվորական ծառայության է զորակոչվել 2019 թ. հուլիսի 8-ին: Դեռ պատերազմ չկար:

«Ուրախ է մեկնել ծառայության: Միշտ ասում էր՝ ինչ լավ է, որ ոչ մի խնդիր չունեմ, պետք է անպայման ծառայեմ: Համազգեստը, բանակը սիրում էր: Երբ ասում էի՝ գոնե մոտ ծառայես, շուտշուտ կգանք քեզ մոտ, արձագանքում էր՝ մա՛մ, տղեն պիտի հեռու ծառայի, որ բանակի քաղցրությունը զգաս: Այդպես էլ եղավ: Իրեն տարան Ջրական, ու իր մոտ շուտ-շուտ գնալ չստացվեց: Նախ՝ տրտնջացող չէր իր տեսակով, ամեն ինչ կհարթեր ու իդեալական կդարձներ, քաղցրալեզու էր և բոլորի հետ կարողանում էր լեզու գտնել: Իրեն կարող էր նեղություն տալ, բայց կարևորն ընկերոջ համար լավ լիներ: Իր ընկերներից երևի թե երկուսն էին ողջ մնացել: Նրանցից մեկը մեր հանդիպման ժամանակ ասաց՝ Արթուրին տեսել եմ այն ժամանակ, երբ նա վիրավոր թևով վիրավոր ընկերոջն էր մարտի դաշտից դուրս բերում: Արթուրը փախչող տեսակ չէր, չէր կարող իր ընկերոջը թողնել մարտի դաշտում»: Արթուրը ծառայում էր Ջրականում: «Երդմնակալության արարողությունից երկու ամիս անց իրեն ուղարկեցին Արմավիրի ուսումնական զորամաս: Այնտեղ ծառայելու ժամանակ մեզ շնորհակալագիր են ուղարկել: Որպես դիրքի ավագ, կրտսեր սերժանտ՝ վերադարձավ իր զորամաս:

Զինվորներին մի քանի անգամ բարձրացրեց դիրքեր, հետո, երբ էլի նորակոչիկներ գնացին, իրեն տեղափոխեցին հետախուզություն: Եղել է «Առանձիններում», տղաները 13 հոգով էին: 2019 թ. դեկտեմբերին 10 օրով արձակուրդ եկավ: Վերջին անգամ այդ ժամանակ ենք իրեն տեսել: Համավարակի ժամանակ իրենց տարել էին ճամբար, բնականաբար, մանրամասներ չէր ասում, ուղղակի ասում էր, որ դասերի են: Մոտավորապես երեք ամիս անցավ: Հետո օգոստոսին սպասում էինք, որ արձակուրդ կգա, երբ ծառայության մեկ տարին լրանա: Դիրքերից գնում էին ճամբար, այնտեղից բարձրանում դիրքեր, զորամաս շատ քիչ էին գնում: Շատ պարտաճանաչ, կարգ ու կանոնով ծառայող, գաղտնապահ զինվոր էր: Այդ գաղտնապահությունը լավ հատկանիշ է զինվորի համար, բայց դա նաև ինձ այսօր շատ տեղեկություններից է զրկել: Միշտ ասում էր՝ որ զորացրվեմ ու տուն գամ, երևի երկու զինգրքույկ կունենամ, այնքան կնիքներ կան, այնքան բան գրված կլինի իմ գրքույկներում»: Սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան ժամը 11ին Արթուրն է զանգում մայրիկին: Մինչ այդ տիկին Գոհարի զանգերը մնացել էին անպատասխան: Արթուրը հանգստացրել է մայրիկին՝ ոչինչ չկա, հանգիստ եղիր:

«Մինչև հոկտեմբերի 2-ն Արթուրը զանգել է: Այդ օրը երեկոյան ժամը յոթին զրուցել ենք: Կամաց էր խոսում, մի այլ տեսակի լռություն էր: Մտածում եմ՝ գուցե շրջափակման մեջ էր: Այդ լռությունը մինչև հիմա ինձ տանջում է: Ու իրենից այլևս զանգ չստացա: Հոկտեմբերի 3-ից սկսեցինք սպասել իր զանգին, մինչև հիմա ենք սպասում: Երբ պատերազմը թեժացավ, տարբեր լուրեր էինք ստանում, արդեն վիրավոր տղաների էին բերում հիվանդանոցներ: Ամուսնուս առաջարկեցի գնալ ու արյուն հանձնել՝ այն մտքով, որ գուցե տղաս անգիտակից լինի, այդ կերպ կարողանանք գտնել: Երկար ժամանակ պատասխան չկար: Փնտրում էինք իրեն, ամեն հնարավոր տեղ գնում: Այդ ժամանակ պետական կառույցներից մեկից մեզ ասացին, որ վեց հոգու անուն կա, կասկածում են, որ նրանց գերեվարել են: Մեկն Արթուրի անունն էր, բայց չէի հավատում, որ նա գերի կլինի, բայց նաև մտածում էի՝ գուցե վիրավորվել է, անգիտակից է եղել, ու գերեվարել են: Չկային իրենց սպաները, հրամանատարները, որ կարողանայինք հստակ տեղեկություններ ստանալ»: Ինն ամիս անց ընտանիքը «գտնում» է Արթուրին՝ 2021 թ. հուլիսի 1-ին:

«Տեղեկացրեցին, որ ԴՆԹ-ի համընկնում կա, ամուսինս էլ արյուն հանձնեց, որ կրկնակի հաստատում ունենանք: Հաստատեցին, որ Արթուրն է: Մասունք չէր Արթուրս, մեզ տեղեկացրեցին, որ փոխանակում է կատարվել, հետո մինչև ԴՆԹ անալիզներ են արել, հաստատվել են տվյալները, որոշակի ժամանակ է անցել»: Տղաների հետ հանդիպումների ժամանակ նրանք ասել են, որ հոկտեմբերի 3-ին ուժեղ «բոյ» է եղել: «Արթուրս կռվել է Ջրականի «Նարինջ» դիրքում: Արթուրիս հուղարկավորությունից հետո իրենց հրամանատարը՝ երիտասարդ մի տղա, բերեց նրա մեդալը: Նա էլ հաստատեց, որ հոկտեմբերի 3-ին ուժեղ մարտեր են եղել, և շատ մեծ է հավանականությունը, որ Արթուրս հենց այդ օրն է զոհվել»: Մայրիկն ասում է՝ որդին իր աշխարհն էր: «Ամուսինս ամեն առավոտ պարտադիր գնում է Արթուրի մոտ, բարևում նրան, նոր գնում աշխատանքի: Անընդհատ թարմ ծաղիկներ ենք տանում իրեն, անընդհատ մաքրում շիրմաքարը, շուրջբոլորը, կարծես դրանով պետք է մեր հոգին հանգստանա, բայց, միևնույնն է, չի հանգստանում: Երեխադ չկա: Աղջիկս ավելի լուռ է տանում իր ցավը, առհասարակ, ամեն մեկս տարբեր կերպ ենք մեր վշտի հետ կռիվ տալիս: Քանի որ իրեն չենք տեսել, անընդհատ մտածում ենք, որ գալու է:

Իսկ ե՞ս… Ուզում եմ անսահման ուժ ունենալ ու անընդհատ իր մասին խոսել: Երբ բանակ գնաց, այնքան նեղված էի: Մայրիկս միշտ ասում էր՝ Գոհա՛ր ջան, ինչո՞ւ ես նեղվում: Ասում էի՝ մա՛մ, տանս պատերը լռել են: Արթուրը հենց տուն էր մտնում, կարծես տան պատերն ու գույքն էլ սկսեին խոսել, ինքն այնքան բան ուներ պատմելու, ասելու: Հիմա տունս կարծես սառած լինի: Արթուրս միշտ ասում էր՝ մա՛մ ջան, արի իրար հետ նստենք ու երկար զրուցենք. «Մա՛մ, հենց «օտպուսկ» եկա իրար հետ երկար կխոսենք»: Երբ 2019 թ. դեկտեմբերին 10 օրով եկել էր արձակուրդ, միասին մի քանի խանութ գնացինք: «Մա՛մ, քանի ամիս կլինի, ինչ միասին խանութ չէինք գնացել, միասին չէինք քայլել»: Արձագանքեցի՝ ոչինչ, Արթո՛ւր ջան, բան չմնաց, կծառայես, կգաս, իրար հետ զբոսնելու ու զրուցելու շատ առիթներ կունենանք»:

Հ. Գ. - Կրտսեր սերժանտ Արթուր Ավետիսյանը հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայության» մեդալով: Հուղարկավորված է հայրենի Աբովյան քաղաքի պանթեոնում: