Yerevan, 31.October.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Futsal tournament Galaxy Champions League 2024 kicks off Unibank is now a regular partner of “Pan-Armenian intellectual movement” IDBank issued another tranche of dollar bonds Green Iphone on the best credit terms at green operator's stores UCOM Provided technical assistance to Shengavit administrative district AMD 9,808,684 to the "City of Smile" Charitable Foundation. The next beneficiary of "The Power of One Dram" is known Unibank offers a “Special” business loan with an interest rate of 8.5% per annum IDBank implements the next issue of nominal coupon bonds Flyone Armenia will start operating regular direct flights Yerevan-Moscow-Yerevan New movie channels in Ucom and good news for unity tariff subscribers


«Ունենք էլ ավելի մեծ կախվածություն Ռուսաստանի տնտեսությունից». «Փաստ»

Interview

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Օրվա իշխանությունները շեշտում են Հայաստանի տնտեսության դիվերսիֆիկացիայի և մեկ կենտրոնից կախված չլինելու կարևորությունը, ձգտում դեպի Արևմուտք, մինչդեռ նույն իշխանությունն էապես մեծացրել է մեր երկրի տնտեսության կախվածությունը Ռուսաստանի Դաշնությունից: Ըստ պաշտոնական տվյալների, մեր երկրի առևտրաշրջանառության «կախվածությունը» Ռուսաստանից հասել է մոտ 60 տոկոսի: Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը նշում է՝ 2014 թ.-ից Հայաստանն անդամակցեց Եվրասիական տնտեսական միությանը, որը Հայաստանի համար հնարավորություններ և ռիսկեր ստեղծեց:

«Մինչև 2022 թ.-ը Հայաստանն էապես չէր օգտվում այդ հնարավորություններից՝ հաշվի առնելով, որ ընդհանուր սահման չունի ԵԱՏՄ անդամ մյուս երկրների հետ, տնտեսությունն է փոքր, ապրանքաշրջանառությունն էր բավականին սահմանափակ և այլն: Իրավիճակը փոխվեց 2022 թ.-ին, երբ սկսվեց ռուս-ուկրաինական հակամարտությունը, և Ռուսաստանի նկատմամբ կիրառված արևմտյան պատժամիջոցները բավականին լայն հնարավորություններ ստեղծեցին հայկական կողմի համար: Մասնավորաբար, Հայաստանը հնարավորություն ունեցավ դառնալ միջնորդ երկիր Արևմուտք-Ռուսաստան առևտրաշրջանառության մասով և, այդ միջնորդությամբ պայմանավորված, մեծ օգուտներ ունեցավ:

Հայաստանը դարձել է Ռուսաստանի տնտեսության համար մատակարարող երկիր՝ ավտոմեքենաներ, սարքավորումներ, տեխնիկա, որոնք այս պահին չեն արտահանվում Ռուսաստան, քանի որ արևմտյան այդ կազմակերպությունները փակել են իրենց ներկայացուցչությունները և դուրս եկել ռուսական շուկայից: Հայկական ընկերությունները, որոնք զբաղվում են էլեկտրատեխնիկայի վաճառքով, այն բերում են Հայաստան և արտահանում են Ռուսաստան: Ռուսական գործոնով է պայմանավորված, որ Հայաստանի թիվ մեկ հարկատուն դարձավ էլեկտրատեխնիկա ներկրող և վաճառող ընկերությունը»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Պարսյանը:

Ընդգծում է՝ Հայաստանը Ռուսաստանի համար դարձել է «փող բերող» երկիր: «Մասնավորաբար, այս երկու տարվա պատերազմն էապես հյուծել է Ռուսաստանի պահուստային ֆոնդերը, և ռուսական տնտեսությունը կանխիկ գումարի կարիք ունի: Կանխիկ գումարի հարցը լուծում է Հայաստանը՝ վաճառելով ռուսական ոսկին:Միայն վերջին վեց ամսվա ընթացքում հայկական կողմը մոտավորապես հինգ միլիարդ դոլարի ոսկի է վաճառել, որ ռուսական տնտեսության, պետական բյուջեի համար էական նշանակություն ունի՝ հաշվի առնելով, որ արտարժութային հոսքեր չկան դեպի Ռուսաստան, և օտարերկրյա ներդրումները դուրս են գալիս Ռուսաստանից և այլն: Այս իրավիճակում Հայաստանը դարձել է միջնորդ երկիր ռուսական ոսկու և ադամանդի վաճառքի մասով: Սա նպաստել է, որ Հայաստանի տնտեսությունն առևտրաշրջանառության էական աճ ունենա: Ոսկու արտահանումը կամ վերաարտահանումը հաճախ փաստաթղթավորվում է ոսկերչության անվան տակ, սրա հաշվին ունենք ոսկերչության արտադրության ծավալների մոտավորապես 23- 25 տոկոս աճ: Անշուշտ, այդքան արտադրական հզորություններ չունենք, սրանք հիմնականում ոսկու ձուլակտորներ են, որոնք արտահանվում են Արաբական Էմիրություններ, Հնդկաստան, Չինաստան և այլուր ոսկերչական զարդերի անվան տակ: Այս իրավիճակում Հայաստանը շահում է, պետական բյուջե բավականին լուրջ մուտքեր են լինում: Միաժամանակ, կառավարությունը նախատեսել է ոսկու արտահանման տուրք նախատեսել՝ էլ ավելի մեծացնելով որոշակի մուտքերի աճը: Ոսկու վերաարտահանումից պետական բյուջե մուտքերը բավականին փոքր են, որովհետև ներկրվում և արտահանվում են»,- ընդգծում է մեր զրուցակիցը:

Նշում է՝ տնտեսության թիվն աճում է, «ուռում», բայց դրանից եկող եկամուտները շատ ավելի փոքր են: «Դրա վառ ապացույցը մեր հարկեր-ՀՆԱ հարաբերակցությունն է: Օրինակ՝ առաջին եռամսյակի տվյալներով, Հայաստանի տնտեսությունն արձանագրել է մոտավորապես 13 տոկոս տնտեսական աճ այն դեպքում, երբ հարկային մուտքերը նախատեսվածից մոտ ութ տոկոս ավելի քիչ են: Մի կողմից՝ ունենք տնտեսական աճ, ավելի արագ, քան նախատեսել էինք, մյուս կողմից հարկային մուտքերն ավելի քիչ են հավաքագրվում, քանի որ վերարտահանումներն այս պահի դրությամբ մեզ մեծ եկամուտներ չեն ապահովում»,-հավելում է տնտեսագետը:

Նրա խոսքով, Հայաստանի կախվածությունը Ռուսաստանից այս պահին բավականին մեծ է: «Արտաքին շրջանառության մոտ 60 տոկոսն այս պահին բաժին է ընկնում Ռուսաստանին: Դրան զուգահեռ նվազել է Եվրամիություն արտահանումը, ինչը պայմանավորված է դրամի գերարժևորմամբ, լոգիստիկ խնդիրներով և այլն: Այսինքն, ունենք էլ ավելի մեծ կախվածություն Ռուսաստանի տնտեսությունից, և այդ կախվածությունը հնարավոր է նվազեցնել արևմտյան ներդրումային, առևտրային նոր նախաձեռնություններով և ծրագրերով, որոնց մասին դեռևս խոսվում է, բայց կոնկրետ գործնական ոչինչ չի արվում: Սրան զուգահեռ նշեմ, որ վերջին երեք տարվա ընթացքում արձանագրվել է օտարերկրյա կազմակերպությունների կամ կապիտալի արտահոսք Հայաստանից: Խոսում ենք, որ Արևմուտքը պատրաստ է ներդրումներ կատարել Հայաստանում, բայց դրան զուգահեռ տեսնում ենք, որ եղածների որոշ մասը հանում է կապիտալը, և դրա փոխարեն գալիս են դարձյալ ռուսական ընկերություններ:

Հայաստանի տնտեսական անվտանգության տեսանկյունից շատ կարևոր է դիվերսիֆիկացնել ուղղությունները: Այս պահին ուզում ենք դիվերսիֆիկացնել տնտեսությունը, բայց դեռևս չունենք գործնական առաջարկություններ, լուծումներ, որոնք թույլ կտան խնդիրներ լուծել: Արդեն իսկ վտանգավոր է մի երկրից 60 տոկոս կախվածությունը, սա լուրջ մտահոգություն է: Կարող ենք ասել, որ այս կախվածությունը երկկողմանի է, ռուսական կողմի համար Հայաստանը կարևոր է, քանի որ հայկական կողմն իր ոսկին է վաճառում: Հայաստանի տնտեսության համար կարևոր է, որովհետև կարողանում է գումարներ աշխատել վերարտահանման, ռուսական գումարների պտտեցման հաշվին: Օրինակ՝ մի շարք ռուսական ընկերություններ Հայաստանում մասնաճյուղեր են բացել, այստեղով են իրենց գործունեությունն իրականացնում: Այս պահին երկկողմանի շահավետ է, բայց, անշուշտ, Հայաստանի պարագայում կախվածությունն ավելի մեծ է, քան Ռուսաստանի, քանի որ նրա տնտեսությունը տասնյակ անգամ ավելի մեծ է, քան մերը»:

Վիճակագրական կոմիտեի պաշտոնական տվյալներով, 2024 թ.-ի հունվար-ապրիլ ամիսների տնտեսական ակտիվությունը կազմել է 13,2 տոկոս: Տնտեսության երկնիշ ցուցանիշը ինչպե՞ս է զգում քաղաքացին. «Այս աճը ապահովում են առևտուրը, ոսկերչությունը, խոսքը վերարտահանման մասին է, և մասամբ էլ՝ շինարարության ոլորտը: Արդեն զգալի է ֆինանսաբանկային ոլորտի աճի դանդաղումը, դրան գումարած գյուղատնտեսության ոլորտը շատ համեստ՝ մի քանի տոկոսանոց աճ ունի: Այդ աճից օգտվում են մի խումբ անձինք: Տնտեսության մեջ այդ գումարները պտտվում են, բայց պտտվում են շատ քիչ թվով մարդկանց ձեռքով: Պետական բյուջե մուտքերը ավելանում են, սա թույլ է տալիս կառավարությանը ճանապարհաշինարարական ծրագրեր իրականացնել, թոշակները վերանայել, նպաստներ սահմանել, սա բնակչության մի մասի համար, անշուշտ, դրական է: Բայց սա երկարաժամկետ տնտեսական աճի զարգացման հիմքեր չի ստեղծում:

Երբ այս գումարներն անհետանան, պետական բյուջեն հնարավոր չի լինի կատարել: Նիկոլ Փաշինյանը, կառավարությունը ստիպված են լինելու պարտքեր վերցնել, որ կարողանան ստանձնած պարտավորությունները կատարել: Մեր տնտեսությունն այդքան ապրանք չի արտադրում, որ կարողանան դրանից հարկեր գեներացնել և վճարեն մարդկանց թոշակները, նպաստները, աշխատավարձերը, պարգևավճարները, ճանապարհների կառուցումը, ինչը շռայլորեն արվում է վերջին տարիների ընթացքում: Ստիպված ենք լինելու դարձյալ պարտք ավելացնել, ինչը եղավ 2009-2010 թթ., երբ շինարարության ոլորտն անկում գրանցեց, այդ ընթացքում աճը հիմնականում ապահովում էր շինարարության ոլորտը, ՀՆԱ-ն նվազեց 14,4 տոկոսով, և կառավարությունը ստիպված էր մի քանի տարի պետական պարտքը ավելացնել, բյուջեի անցքերը փակել, որ կարողանար կատարել պետական ծախսերը»,-եզրափակում է Սուրեն Պարսյանը:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Another solar power plant by Ucom and SunChild NGO installed in Vardenis Converse Bank and Kapitalbank signed a cooperation agreement at Sibos 2024 IDBank and Idram at Mantashyants Global Expo AraratBank Introduces UBPAY: A New System for International Transfers IDBank participated in the HR Expo-24 conference Armenia Hosted the Consulting Event of the Year: International CMC Conference was held with Participants from 30 Countries AraratBank Sponsors New Laboratory and Seminar at MatenadaranUcom, in cooperation with SunChild NGO, increases the access to drinking water in Lchavan community The customer is always our top priority: IDBankThe October beneficiary of "The Power of a Dram" is the Children of Armenia FundAmeriabank’s New Offer: Draw of Investment Portfolios for AMD 2M The International CMC Conference kicked off for the first time in Armenia, bringing together management consultants and the business community The winners of the 2024 joint program between SIA Armenia and "The Power of One Dram" have been announced General Director of Ucom Participated in the Annual Conference of the Institute of Internal Auditors Armenia AraratBank Expands International Transfer Options with Golden Money System10% idcoin with IDBank Mastercard cardsUcom Completes Network Modernization in Gyumri and Vanadzor Ameriabank’s Special Offer for New Mastercard Holders. 1% Cashback and Lots of GiftsGeneral Director of Ucom Delivers a Lecture at Leadership School Idram Junior and Koreez Summarize the Results of the Junius Financial Education CompetitionExperience comfortable traveling with IDBank premium cardsUcom has published the 2023 financial audit report UBPay has joined IAMTN Payments NetworkThe Armenian Conference Interpreters Association Celebrates the International Translation Day Old Yerevan: IDBank’s New Branch in an Exclusive FormatAraratBank and SIA: Ongoing Partnership for Social EntrepreneurshipUcom and SunChild NGO have installed a following solar power plant in Chakaten settlementUcom and Impact Hub Yerevan Launch the Ucom Fellowship Incubation ProgramArmenia hosts the most prestigious International CMC Conference and the "Constantinus" Award Ceremony Nokia and Team Telecom Armenia bring 25G PON commercial services to customers across Armenia The Power of One Dram to "Moonk" technoschool Ucom and SunChild NGO Bring Renewable Energy to Syunik's Borderline Regions Incredibly long: Rocket Line 0% now for 12 months Junius: A Financial Literacy Game in the Idram Junior App Around 100,000 households are making use of Team's Internet; 2nd quarter indicators New IDBank Branch in the City of HrazdanUcom Successfully Concludes uGeneration Summer Internship Program IDBank and Idram at the "Horizon" Camp: The Power of One Dram Converse Bank has joined the UN Global Compact Initiative Ucom Launches Special Promotion for Students Ahead of Academic Year IDBank, Idram and Impact Hub Launch the SIA Armenia Incubation Program Ucom General Director Ralph Yirikian Becomes First Guest Speaker at "Skills Lab" AMD 4 165 643 to SIA Armenia program: Aren Mehrabyan Foundation is the august beneficiary of The Power of One Dram Ucom, in Cooperation with SunChild NGO, Installs Solar Panels in Tsaghkavan AraratBank once again completes the bond placement ahead of schedule EIB Global signs first direct loan agreement with an Armenian commercial bank Ucom Launches New Phase of Network Modernization in Armenia’s Regions Free statements and references from IDBankUcom and Sunchild Launch New Phase of Joint Environmental Project Ameriabank Receives 3 Awards for Excellence by Euromoney: the Best Bank, the Best Digital Bank, and the Best Bank for SMEs in Armenia for 2024