2014-ի դեկտեմբերի 30-ին կայացած խորհրդի նիստի ընթացքում, ՀՀ Կենտրոնական բանկը որոշում կայացրեց բարձրացնել բանկերին առաջադրվող ընդհանուր կապիտալի նվազագույն չափը: ՀՀ-ում գործող յուրաքանչյուր բանկ մինչև 2017-ի հունվարի 1-ը պետք է ունենա ոչ թե նվազագույնը 5 միլիարդ դրամ կապիտալ, այլ 30 միլիարդ դրամ: Այս որոշումը ենթադրում է, որ 2017 թվականի հունվարի 1-ից, Հայաստանում կշարունակեն գործել միայն այն բանկերը, որոնց կանոնադրական կապիտալը կգերազանցի 30 միլիարդ դրամը: Պատկերացնելու համար թե ինչ բուն փոփոխություններ է ենթադրում այս գործընթացը, ներկայացնենք Հայաստանումգործող բոլոր բանկերի այս պահի դրությամբ ունեցած կապիտալը:Այսօր Հայաստանում գործում է թվով 21 բանկ, որոնք ունեն կապիտալի հետևյալ ծավալները.
Կապիտալի առավել բարձր ապահովվածության մակարդակ ունեն այդ բանկերից միայն 5-ը: Դրանք են` «Արդշինբանկ», «Էյչ էյս Բի Սի բանկ», «Ամերիաբանկ», «ԱԿԲԱ-Կրեդիտ Ագրիկոլ բանկ», «ՎՏԲ-Հայաստան» բանկերը: Այս բանկերի կանոնադրական կապիտալի ծավալը տատանվում է 32 միլիարդից մինչև 52 միլիարդի միջակայքում: Ամենաբարձր ցուցանիշն ունի «ԱԿԲԱ-Կրեդիտ Ագրիկոլ բանկ»-ը` 52 միլիարդ դրամից ավելի:
Սրանք այն բանկերն են, որոնք այս պահի դրությամբ ապահովագրված են բանկերի խոշորացումից:
Բանկերի հաջոդ խումբը ներառում է թվով 7 բանկ, որոնց կապիտալը տատանվում է 20-25 միլիարդի սահմաններում: Դրանք են` «Առէկսիմբանկը», «ԱՐԱՐԱՏԲԱՆԿԸ», «Յունիբանկը», «Հայբիզնեսբանկը», «Պրոմեթեյ բանկը», «Ինեկոբանկը»: Այս բանկերի կապիտալը թեև այս պահի դրութամբ չի գերազանցում 30 միլիարդ դրամը, սակայն նրանք ունեն հնարավորություններ, որպեսզի տարբեր պարտավորությունների միջոցով ավելացնեն կանոնադրական կապիալի ծավալները` հասցնելով այն նախատեսվող մակարդակի, ինչը հնարավորություն կտա այս բանկերին խուսափել խոշորացմանը զոհ գնալուց:
Հայաստանյան մյուս բանկերը` «Պրոկրեդիտ բանկը», «Հայէկոնոմբանկը», «Արմսուիսբանկը», «Արցախբանկը», «Անելիք բանկը» ունեն կապիտալի ավելի փոքր ծավալ, որը տատանվում է 10-15 միլիարդի միջակայքում: Այս բանկերը ևս կարելի է դասել նախորդ խմբին, քանզի նրանց մոտ ևս սպառված չէ կապիտալի ծավալների ավելացման միջոցով խոշորացումից խուսափելը, սակայն այս բանկերի մոտ այդ հնարավորություններն ավելի քիչ են, և նրանցից ոչ բոլորին կհաջողվի խուսափել խոշորացումից:
Իրադրությունն առավել քան բարդ է 3 բանկերի մոտ ՝ «ԲՏԱ», «Բիբլոս բանկ Արմենիա» «Զարգացման հայկական բանկ»: Այս բանկերի կապիտալի ծավալը հազիվ է գերազանցում անգամ կանոնադրական կապիտալի սահմանված այժմյան շեմը, և դժվար է պատկերացնել, որ գալիք 2 տարիների ընթացքում այս բանկերը կկարողանան գրանցել բանկային գործունեության այնպիսի աճ, որը հնարավորություն կտա ավելացնել կապիտալը 6 անգամ` խուսափելով խոշորացումից:
Այսպիսով` պարզ է դառնում այն, որ 7-10 բանկեր պարզապես չեն կարողանա ապահովել կապիտալի անհրաժեշտ ծավալ, ուստի ստիպված կլինեն միավորվել կամ դադարեցնել բանկային գործունեությունը:
Այս պարագայում բնակչությանը հուզող ամենակարևորագույն հարցը, իհարկե, մնում է ավանդների հարցը: Շատերը սկսել են իրենց ավանդները փոքր բանկերից տեղափոխել առավել հուսալի բանկեր` հասկանալով հարցի լրջությունը: Սա, ըստ էության, ավելի է բարդացնում փոքր բանկերի կապիտալի վիճակը, քանի որ սկսած հոսքը նվազեցնում է բանկի ինչպես հետագա զարգացման, այնպես էլ կապիտալի 30 միլիարդ շեմը գերազանցելու հնարավորությունները: Այս հանգամանքը շատ լավ գիտակցւմ են նաև բանկերը, որոնցից որոշներն իսկական ավանդների որս են սկսել, որոնց համար առաջարկում են ընդհուպ 20 տոկոս տոկոսադրույք:
Նշենք ևս մի հանգամանք, համաձայն որի, Ավանդների հատուցումը երաշխավորող հիմնադրամը հատուցման ենթակա երաշխավորված դրամային ավանդների առավելագույն չափը սահմանվել է 4 միլիոն դրամ: Այնպես որ, եթե Ձեր ավանդը չի գերազանցում նշված գումարի չափը, ապա անհանգստանալու որևէ առիթ չկա:
Թե որքանո՞վ կարդարացնի իրեն բանկերի խոշորացման գործընթացն ու քաղաքականությունը, և վերջապես ո՞ր բանկերին կհաջողվի խուսափել խոշորացումից` ցույց կտա ժամանակը: Իսկ մեզ մնում է սպասել իրավիճակի հանգուցալուծմանը, որն այնքան էլ հեռու չէ՝ ընդամենը 2 տարի:
Հայկ Բեջանյան,Orer.am, վերլուծաբան