Սարի աղջիկ» հայկական երգի մասին թուրք դաշնակահարի մեկնաբանությունը աղմուկ է հանել Ադրբեջանում

Թուրք հայտնի դաշնակահար եւ կոմպոզիտոր Ֆազիլ Սայը հանդես է եկել հայկական ժողովրդական «Սարի աղջիկ» (թուրքական մեկնությամբ` «Սարը գյալին») երգի պատկանելության վերաբերյալ հետաքրքիր մեկնաբանությամբ, ինչն Ադրբեջանում հերթական աղմուկի պատճառ է դարձել:

Ինչպես հաղորդում է Արմենպրեսը` վկայակոչելով moderator.az կայքը, Սայը «Սարի աղջիկ» երգի սեփական դաշնամուրային կատարումը տեղադրել է սոցցանցում եւ հայտարարել, որ այն օգտագործելու է իր հերթական ստեղծագործության մեջ:

Թուրք դաշնակահարը բողոքել է այն բանի համար, որ իրեն հաճախ են հարցնում, թե երգը որ ազգին է պատկանում: Նա ասել է, որ երգը համաշխարհային է, եւ նրա պատկանելության մասին վիճաբանությունները վնասում են երաժշտության գեղեցկությունը:

«Հայկական երգ է, թուրքական, իրանական, թե ազերի. բոլորն ասում են մերն է: Այս երգը բոլոր լեզուներով կա, բառերն էլ իրարից տարբերվում են: Նայում եմ Youtube-ում երգի տակ մեկնաբանություններին: Այնտեղ սարսափելի վիճաբանություններ են ընթանում: Հայտնի է, որ մարդիկ այս երգը ստեղծել են հարյուրավոր տարիներ առաջ: Սերնդից սերունդ, բերանից բերան անցած եւ մեզ հասած այս երգը հիասքանչ է: Անգամ հայտնի չէ, թե որ դարում է այն ստեղծվել: Այդ երաժշտությունը ջրի նման է, թողեք ուրիշներն էլ խմեն այդ ջրից: Գլխավորն այն է, որ երաժշտությունը գեղեցիկ լինի, կարեւոր չէ` որ ժո ղովրդինն է: Մարդիկ իրար լեզու չիմանան էլ, երաժշտությունը կհասնի նրանց: Մարդիկ կհասկանան միմյանց: Կարեւորը մարդ լինելն է: Տեսեք՝ ինչ գեղեցիկ երգ է», -կատարումից առաջ ասել է նա:

Ֆազիլ Սայը «ժողովրդի յուրացրած արժեքները բացահայտ նվաստացնելու» մեղադրանքով Թուրքիայում 10 ամիս բանտարկման պատժի էր ենթարկվել այն բանից համար, որ 2013 թվականին սոցիալական ցանցում համարձակ գրառում էր կատարել այն մասին, որ թուրքական երաժշտությունն այլ ժողովուրդների երաժշտության վրա է հիմնված:

Հետաքրքիր է, որ Բաքվում Եվրոպական խաղերի բացման արարողության ժամանակ հայկական ժողովրդական երաժշտական գործիքի` դուդուկի նվագակցությամբ երաժշտական երկեր են հնչել: Կատարվել է նաեւ հայկական ժողովրդական «Սարի աղջիկ» երգը:

Նշենք, որ «Սարի աղջիկ» հայկական ժողովրդական երգը ծնվել է Կարինում (ներկայիս Էրզրում) եւ Հարավաին Կովկաս է անցել Ցեղասպանությունից փրկված հայերի հետ:

Ադրբեջանի բնակչության շրջանում երգը ժողովրդականություն է ձեռք բերել 1930-ական թվականներին: Երգի թուրքերեն եւ ադրբեջաներեն թարգմանությունն անհաջող է, քանի որ երգի մեղեդային կառուցվածքը, հիմքն ու տոնայնությունը հայկական են: Միայն հայերեն տարբերակում են բառերը վանկերով համապատասխանում մեղեդու կառուցվածքին, իսկ թուրքերեն եւ ադրբեջաներեն թարգմանություններում անհապատասխանություն կա:

Ադրբեջանը, ինչպես եւ մի շարք այլ հայկական երգերի դեպքում, «Սարի աղջիկը» եւս իր «ժողովրդական» երգն է համարում` ցավագին ընդունելով, երբ Թուրքիայում խոսում են երգի հայկական ծագման մասին:

Ի դեպ, 2011 թվականի մայիսին թուրքական Kanal D հեռուստաալիքի «Թափանցիկ սենյակ» հաղորդման հյուր, Թուրքիայի այն ժամանակվա արտգործնախարար, ներկայիս վարչապետ Ահմեթ Դավութօղլուն հաստատել է, որ «Սարը գյալինը» հայկական ծագում ունի: «Այժմ եկեք լսենք «Սարը գյալին» հայկական ժողովրդական երգը», -ասել է նա եւ երգի կատարման ժամանակ ձայնակցել երգչին:

Բաքուն խիստ բացասական է արձագանքել նաեւ հանրահայտ եւ սիրված թուրք երգչուհի Սեզեն Աքսուի` «Սարի աղջիկ» երգի հայերեն կատարմանը հայկական երգչախմբի հետ: Երգը հայերեն կատարել են նաեւ քուրդ երգչուհի Նիլյուֆեր Աքբարը, թուրք ճանաչված երգիչ Յավուզ Բինգյոլը: Ադրբեջանը վերջերս կրկին աղմուկ էր բարձրացրել «Թուրքիայի ձայնը» մրցույթում երգի հաճախ կատարվելու առնչությամբ` բողոքելով, որ այնտեղ նշում են, որ այն «ժողովրդական» կամ «անհայտ հեղինակի» է, եւ երբեք չեն նշում, որ իբր, այն «ադրբեջանական» է: