Սխալ հաշվարկների պատասխանատուն ներկայիս նախարար Գարեգին Բաղրամյանն է
ИнтервьюՄասնագետները բազմիցս ահազանգել են, որ բանաձևերը, որոնցով հաշվարկվել են գազի և էլեկտրաէներգիայի սակագները, բավականին մութ հարցեր են պարունակում: Այն մասնագիտական հարց է, և այդ պատճառով էլ երկար տարիներ դուրս է մնացել հասարակության ուշադրությունից, իսկ սակագները հաշվողներն էլ տարբեր գործակիցների շնորհիվ կարողացել են մանիպուլյատիվ թվեր ստանալ, ինչքան որ պետք է եղել տնտեսվարողին: Կարճ ասած՝ մի ողջ համակարգ աշխատել է ինչ–որ թիվ նկարելու և այն հիմնավորելու վրա: Երբ պարզվեց, որ, ինչպես ժողովուրդն է ասում, բանը բանից անցել է, իսկ բնական մենաշնորհների սեփականատերերի ախորժակն էլ բազմապատկվել, «Էլեկտրիկ Երևանից» հետո ոլորտի փորձագետները նույնպես սկսեցին ոտքի կանգնել ու առաջին հայացքից բարդ թվացող հարցերին մեկ առ մեկ պատասխանել:
ՀՀ էներգետիկայի նախկին փոխնախարար, ՀՀ վարչապետին կից սակագների հավաստիությունն ուսումնասիրող աշխատանքային խմբի անդամ, փորձագետ Էդվարդ Արզումանյանը մեկ անգամ չէ, որ հայտարարել է, թե գազի և էլեկտրաէներգիայի սակագնի հաշվարկում կորուստներն ուռճացված են: Ու թեև նրա այս միտքը թուր ու թվանքով են ընդունում սակագները դակողները, սակայն նա մանրամասներ է ներկայացնում, որոնք բավականին ուշագրավ են ու կարևոր:
Խնդիրն այն է, որ մոտ 20 տարի առաջ է գազի տեխնիկական կորուստների հաշվարկման մեթոդաբանությունն ընդունվել: Վերջին ուսումնասիրությունները, սակայն, ցույց են տվել, որ այն որևէ առնչություն չունի իրականության հետ: Եվ ինչքան էլ որ այն մասնագիտական խոսակցություն է ենթադրում, այնուամենայնիվ, ներկայում գազի բաշխման համակարգում հաշվարկվող 6,5–7 % կորուստների մակարդակը ոչ միայն չափազանցված է, այլև՝ նկարված, պնդում է մասնագետը:
Գազի համակարգում կորուստներն ամենաշատը կարող են տատանվել 1,5–2 %–ի սահմաններում, ասում է փորձագետը և համոզված պնդում, որ գազի սակագինը հնարավոր է իջեցնել մոտ 10 %–ով: Ինչ վերաբերում է Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի և փորձագետների միջև առկա տարաձայնություններին, ապա դրա հիմքում կորուստների սխալ պլանավորումն ու հաշվարկումն է, որի համար կրկին հանձնաժողովն է մեղավոր:
«Կորուստների պլանային մակարդակը թողնվել է 15 թվականի մակարդակին` 15, 03 %: 16–20 թվականների համար այն նույնն է մնալու, որպես պլանային ցուցանիշ, մինչդեռ 2016–ին այն կազմել է 9,8 %, 2017–ին` 9 %, իսկ այս տարվա առաջին կիսամյակում՝ 8,2 %: Եվ եթե այս տարին նույն՝ 8,2 % ցուցանիշով ավարտվի, ապա ՀԷՑ–ը կունենա 6,5–7 միլիարդ դրամ լրացուցիչ գերշահույթ, որը բնակիչների կողմից վճարված գումարներից է գոյանում: Եվ այստեղ բնական է, որ հանձնաժողովն է մեղավոր, իր սակագնային վարչությամբ, քանի որ նա է տարեկան սակագնային հաշվարկը կազմում և ներկայացնում հանձնաժողովի հաստատմանը: Այսինքն, սխալ հաշվարկների համար հանձնաժողովի սակագնային քաղաքականության ղեկավարն է պատասխանատու , մինչդեռ նա այսօր նախարար է աշխատում»,– ասաց Է. Արզումանյանը:
Իրականում, էներգետիկայի և բնական պաշարների ներկայիս նախարարից ավելի լավ որևէ մեկը չգիտի, թե ինչպես են ուռճացվում սակագներն ու ինչ մեխանիզմներով են այն դակվում: Բացի այդ, երկար տարիներ նա եղել է սակագների հաշվարկման վարչության պետը և նա է տիրապետում, թե «Գազպրոմ Արմենիայի» կամ ՀԷՑ–ի նեսում ինչ է կատարվում: Ինչ վերաբերում է գերշահույթներին, ապա դա նույնպես հաշվարկի արդյունքում ստացվող թիվ է, որի առաջին պատասխանատուն նույն ինքը՝ ներկայիս նախարարն է, ով նաև պետք է մանրամասն հիմնավորի, թե ինչպես են սակագները հաշվարկվել, որոնք այսօր պարզվում է, որ ենթակա են նվազեցման:
«Մի հարցնող լինի, թե նոր շոգեգազային համակցված էներգաբլոկն ո՞ւմ էր պետք, երբ երկրում արտադրվող էներգետիկ հզորությունների 55–60 %–ն է օգտագործվում: Հզորությունների պարապ կանգնելու պատճառով էլեկտրաէներգիայի սակագինը մի քիչ մեծացել է: Ինչ վերաբերում է միջպետական էներգահոսքեր ունենալուն, ապա դա էլ է միֆ: Մեծ հեռավորությունների վրա էներգիա տեղափոխելը խելամիտ չէ, քանի որ լրացուցիչ կորուստները մեծանում են: 100–200 մլն դոլար վարկ են վերցնում, երկրի պետական պարտքն են մեծացնում, որ հետո այդ կայանները պարապ կանգնե՞ն: Ինչպես Հրազդանի 5–րդ բլոկի դեպքում է, երբ այն իր հնարավորությունների կեսից պակաս հզորությամբ է աշխատում: Հասկանալի չէ նաև, թե նոր կառավարությունը հունիսին ինչու «Ռենկոյին» մերժեց, 5 ամիս հետո նույն պայմանագիրն ընդունեց: Իմ կարծիքով, դատախազությունն ինչպես ներկայում փոքր ՀԷԿ– երով է զբաղվում, գուցե հետո էլ այս ամենով կզբաղվի, բայց մինչև սայլը տեղից շարժվի, արտաքին պարտքը բավականին կավելանա»,– ասաց Է. Արզումանյանը:
