«Երբ ժողովրդավարություն չի լինում, երբ որակն ու արժեքները չեն փոխվում, նույնաբովանդակ են լինում նաև երևույթները». «Փաստ»
Интервью
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Այն, ինչ եղել է 2018թ. ապրիլ-մայիս ամիսներին, և այն զարգացումները, որոնք շարունակվում են, որևէ աղերս չունեն արժեքների փոփոխության հետ: Պարզապես մի քաղաքական ուժ հեռացել է իշխանությունից, որին փոխարինելու է եկել մյուսը: Տարբերությունն ընդամենը անուն-ազգանունների մեջ է:
Այս կարծիքին է քաղտեխնոլոգ Արմեն Բադալյանը, որի հետ զրույցում անդրադարձել ենք խորհրդարանական խնդիրներին, զսպվածության բացակայությանը, անթույլատրելի բառապաշարով հայտարարություններին ու պետական ապարատում առկա դժգոհություններին:
«Ըստ էության, այս ընթացքում ոչինչ չփոխվեց: Ամեն ինչ մնաց սևերի ու սպիտակների, լավ ու վատի տրամաբանության մեջ: Եթե այս ամենը մնում է, որակական փոփոխությունների սպասելը միամտություն է: Իշխանությունն ասում է՝ հեղափոխություն և արժեքների փոփոխություն է եղել:
Բայց մենք մինչ այս էլ ականատես ենք եղել շատ օրինակների, երբ այս կամ այն իրադարձությունը մեզ հիշեցրել է նախկինում տեղի ունեցած նման երևույթների մասին: Այն, ինչ մայիսի 8-ին տեղի ունեցավ խորհրդարանում, պարզապես հերթական օրինակներից մեկն էր:
Այսօր էլ մեղավորության վեկտորները չեն փոխվել՝ դրանք շարունակում են ընդդիմության կողմն ուղղվել: Մենք տեսնում ենք նաև մեծամտաբար ընդդիմությանը դասեր տալու, քննադատությունը սխալ համարելու բազմաթիվ դեպքեր:
Զուգահեռ՝ իշխանական թիմի՝ նախկինում անգամ վստահություն ներշնչող փորձագետները, քաղհասարակության ներկայացուցիչներն են այսօր փոխակերպվում»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց Ա. Բադալյանը՝ շեշտելով, որ խնդիրն ավելի գլոբալ է:
«Խնդիրը քաղաքական համակարգի որակն է: Երբ իրականում ժողովրդավարություն չի լինում, երբ որակն ու արժեքները չեն փոխվում, նույնաբովանդակ են լինում նաև երևույթները:
Բնականաբար, այս պայմաններում իշխող քաղաքական ուժը մերժողական վարքագիծ է դրսևորում՝ նշելով, որ ընդհանրապես մեղավոր չէ, հետո նաև անհասցե հայտարարություններ ու վերացական քննադատություն է հնչեցնում»,-ընդգծեց մեր զրուցակիցը:
Բացի անուն-ազգանուններից, քաղտեխնոլոգը, մինչև 2018թ. ապրիլ-մայիս ու դրանից հետո ընկած ժամանակահատվածի առումով մեկ այլ տարբերություն էլ է առանձնացնում: «Նախկին քաղաքական թիմը երկու մասի էր բաժանված. կար գաղափարական և ապագաղափարական հատված:
Կային ՀՀԿ-ականներ, որոնք առաջին խմբում էին, նրանք գրագետ էին և որոշ իրադարձություններից հետո չէին անցնում ընդդիմադիրներին դասեր սովորեցնելու գործին: Այդ քաղաքական դեմքերը իրենց զուսպ և լոյալ էին պահում:
Փոխարենը դասեր տալու գործընթացն իրականացվում էր ոչ քաղաքական դեմքերի կողմից, որոնք պարզապես կուսակցության անդամներ էին: Իսկ ի՞նչ փոխվեց 2018թ.-ից հետո: Հիմա քաղաքական ղեկավար կազմում պատգամավորներ, պաշտոնյաներ են, որոնք ընդամենը իշխանության են եկել վարչապետի շնորհիվ:
Չկա որևէ գաղափարաքաղաքական ուղղվածություն: Սա է պատճառը, որ իրենք արդեն ամբողջական կազմով են արդարացնում այն, ինչը նախորդ իշխանությունների դեպքում անում էր միայն ապագաղափարական թևը:
Իշխող քաղաքական ուժի մոտ մեծամասամբ չկա այն կրթված, գրագետ ու լոյալ մասը, որը գոնե առերես հեռու կմնար բռնության քարոզից:
Մեծ հաշվով, իշխող քաղաքական ուժն ամբողջությամբ կազմված է ապագաղափարական զանգվածից, որի վառ վկայությունը մայիսի 8-ի ծափերն էին»,նկատեց նա:
Քաղտեխնոլոգի հետ զրույցում անդրադարձանք նաև արտախորհրդարանական հատվածին, որտեղ չի բացառվում նաև կոնսոլիդացիայի հնարավորությունը: Արմեն Բադալ յանը նախ ընդգծեց՝ վերջին 30 տարում շատ է լսել նման կոնսոլիդացիաների և նոր բևեռների ձևավորման մասին:
«Այդ հնարավորության մասին միշտ է խոսվել, եղել են անգամ նման բևեռների ձևավորման հստակ օրինակներ: Բայց խնդիրն այլ է: Խնդիրն անգամ կոնսոլիդացիան չէ: Դա, իհարկե, կարևոր է, բայց առաջնային չէ: Հարցը ձևավորվող անգամ մեկ ուժի գրագետ աշխատանքն է:
Եթե գրագետ աշխատեց, շատ ավելի դրական արդյունքների կարող է հասնել, քան, եթե, օրինակ՝ ոչ գրագետ աշխատող մի բևեռի մեջ մտնի, ուր կա 100 ուժ: Եթե խորհրդարանից դուրս գտնվող անգամ ընդդիմադիր բոլոր ուժերը կոնսոլիդացվեն, բայց գրագետ չաշխատեն, այդ կոնսոլիդացումը ոչ մի արժեք չի ունենա:
Խնդիրը կոնսոլիդացիան կամ ուժերի քանակը չէ, խնդիրը որակն է»,-ասաց նա՝ ընդգծելով, որ այս պահի դրությամբ նման գործընթացներ նկատել է, բայց գրագետ աշխատանքի առումով վերապահումներ ունի:
Անդրադառնալով պետական կառավարման խնդիրներին ու պետական համակարգում առկա դժգոհությունների հնարավորությանը՝ մեր զրուցակիցը ընդգծեց.
«Այո, պետական ապարատում դժգոհություններ կան, ինչն անխուսափելի է հատկապես առկա անհավասարության պայմաններում: Խոսքը միլիոններով պարգևավճարներ ստացող վերադասների և ոչինչ կամ շատ քիչ գումարներ ստացող օղակների մասին է: Իհարկե, չի բացառվում, որ կան կառույցներ, որտեղ հավասարությունը կպահպանվի, բայց, ընդհանուր առմամբ, խնդիր կա:
Հարցը նաև այն է, որ պարգևավճարներ են ստանում հատկապես գործից ոչինչ չհասկացող ղեկավարները: Նման դեպքերում մյուս պաշտոնյան ցանկություն չի ունենում աշխատել ու պարզապես ձևացնում է, թե աշխատում է:
Այս դեպքում արդեն գործ ենք ունենում թաքնված սաբոտաժի հետ, ինչն, իհարկե, ազդում է իշխանության վրա, որովհետև իշխող քաղաքական ուժի շատ որոշումներ կա՛մ կյանքի չեն կոչվում, կա՛մ էլ շատ մեծ դժվարությամբ են կյանքի կոչվում:
Իսկ երբ որոշումների առումով նման խնդրի հետ են բախվում, սա հանգեցնում է դժգոհության, որոնք կարող է օգտագործել ընդդիմադիր այս կամ այն ուժը՝ գրագետ աշխատանքի դեպքում: Եթե կարողանա օգտագործել, արդյունք կունենա, եթե ոչ, ապա պարզապես գոլորշին մի տեղից դուրս կգա. մի տեղ կգտնեն, ճանապարհ կփակեն ու այդպիսով ամեն ինչ կանցնի, կգնա»:
Քաղտեխնոլոգի խոսքով, առհասարակ, իշխող քաղաքական ուժն ու հատկապես վարչապետը երբեք չեն ընդունում պատասխանատվության բաղադրիչը:
«Եթե գործը չի հաջողվել, անհաջողության պատասխանատուն մի դեպքում՝ դառնում են նախարարները, մյուս դեպքում՝ տեսչության ղեկավարները, փոխնախարարները, «ռոբասերժական» ռեժիմը, «ծախված» լրատվամիջոցները, ընդդիմությունը:
Բոլորը՝ բացի իրենցից ու հատկապես վարչապետից. դրականն իրենն է, բացասականը՝ ոչ: Սա աշխարհում բոլոր քաղաքական գործիչներին է բնորոշ, պարզապես սահմանների խնդիր կա:
Պոպուլիզմով զբաղվող գործիչներն այդ մեթոդը գերագնահատում ու մաքսիմալի են վերածում»,-ասաց նա:
Արմեն Բադալյանը չի բացառում, որ մի օր կարող ենք կառավարելիության խնդիր ունենալ, բայց, ըստ նրա, դա միայն մեկ դեպքում կարող է լինել: «Հայաստանում դե յուրե կառավարման խորհրդարանական համակարգ է: Սա նշանակում է, որ պետք է լինի քաղաքական ուժի կառավարման հարց:
Բայց ոչ թե քաղաքական ուժը, այլ մեկ մարդ է կառավարում, իսկ կառավարման հիմնական մեթոդը հետևյալն է՝ «ручное управление»: Նման դեպքերում կառավարման խցանումներ են լինում:
Այս պահին, այո, կառավարման որոշ հարցեր կան, բայց քանի որ Հայաստանը փոքր երկիր է, վերոնշյալ մեթոդով դեռ ստացվում է հարցեր լուծել: Այս մեթոդը կլինի այնքան ժամանակ, քանի դեռ ընդդիմությունը գրագետ չի գտնվի ու չի կարողանա ակումուլացնել սոցիալական դժգոհությունը:
Երբ ակումուլացնի, կառավարման մեխանիզմը միանգամից կփոխվի. երբ ընդդիմությունը կարողանա գրագետ օգտագործել սոցիալական դժգոհությունը, «ручное управление» կոչված մեթոդն այլևս չի աշխատի:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
