«Հաճախ ներքաղաքական օրակարգը բարեփոխումների օրակարգից բարձր են դասում. առկա է կառավարման որակի խնդիր, որը ստեղծել է ակնկալիքների ճգնաժամ». «Փաստ»
Интервью«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Կառավարման խնդիրներից մինչև ճգնաժամ, կադրային հարցերից մինչև համավարակով պայմանավորված ռիսկեր, որոնց գնահատման տեսանկյունից վերապահումներ կան: «Ոսկանապատ» վերլուծական կենտրոնի փորձագետ Դավիթ Մաթևոսյանի հետ զրուցել ենք նշված թեմաների շուրջ՝ այդ համատեքստում անդրադառնալով նաև առկա քաղաքական մթնոլորտին:
Առաջինն անդրադառնալով կառավարման ճգնաժամի հավանականությանը, ինչի մասին վերջերս հաճախ է մատնանշվում, Դ. Մաթևոսյանը խնդիրն այլ տեսանկյունից վերլուծեց:
Նա մատնանշեց մասնավորապես քաղաքական ճգնաժամի առկայության մասին՝ այն պայմանավորելով մի քանի հանգամանքներով:
«Ամեն ինչ կախված է նրանից, թե ինչ ենք հասկանում «կառավարման ճգնաժամ» ասելով:
Դասական իմաստով պետական կառավարման ճգնաժամ չկա, սակայն կան ոլորտային լուրջ խնդիրներ, որոնք ավելի են սրվել մի շարք գործոնների ազդեցության արդյունքում: Օրինակ` սոցիալ-տնտեսական և առողջապահական ոլորտներում համավարակով պայմանավորված ճգնաժամի ռիսկեր կան:
Սակայն այն, ինչ շատերն անվանում են «կառավարման ճգնաժամ», իրականում քաղաքական ճգնաժամ է, որը կապված է իշխանությունից ունեցած հասարակական սպասելիքների, ընդդիմադիր քաղաքական ուժերի ակտիվացման և համավարակի տարածմամբ պայմանավորված մթնոլորտի թեժացման հետ»,- «Փաստի» հետ զրույցում ասաց փորձագետը:
Իսկ թե նշված քաղաքական ճգնաժամը հաղթահարելու ի՞նչ հնարավորություններ կան, և, ընդհանուր առմամբ, քաղաքական դաշտում առկա մթնոլորտը, ինչպես նաև իշխանության քայլերն այդ առումով ի՞նչ են կանխորոշում, փորձագետը մի քանի խնդիր առանձնացրեց՝ ընդգծելով այդ ճգնաժամի հանգուցալուծման մի քանի ուղիների մասին:
«Քիչ հավանական եմ համարում, որ այս քաղաքական լարվածությունը կարճաժամկետ հեռանկարում կհաղթահարվի:
Քանի դեռ կա ֆորմալ իշխանություն, որը չունի իշխանությունը բանեցնելու բավարար ռեսուրսներ՝ բացի վարչական և վարկանիշային ռեսուրսը, քանի դեռ կա Ազգային ժողով, որը չի արտահայտում երկրում առկա քաղաքական դասավորվածությունը, քանի դեռ կա արտախորհրդարանական ընդդիմություն, որին պատկանում են ազդեցության զգալի ռեսուրսներ, այս լարվածությունը շարունակվելու է:
Այն կարող է ավարտվել միայն կողմերից մեկի պարտությամբ: Կա՛մ կպարտվի ներկայիս իշխանությունը՝ չդիմանալով արտախորհրդարանական ուժերի ճնշմանը, կա՛մ իշխանությանը կհաջողվի վերաբաշխել ռեսուրսները և զրկել արտախորհրդարանական ընդդիմությանը ազդեցության ռեսուրսներից:
Շատ բան կախված է, իհարկե, նաև նրանից, թե ինչ ընթացք կունենա համավարակով պայմանավորված իրավիճակը: Ինչքան սոցիալ-տնտեսական խնդիրները խորանան, այնքան իշխանության հաղթանակի հավանականությունը կնվազի»,-ընդգծեց մեր զրուցակիցը:
Դավիթ Մաթևոսյանի հետ զրույցում անդրադարձանք նաև համավարակով պայմանավորված իրավիճակին ու կառավարման առկախված խնդիրներին:
Գնահատելով այս ամբողջ ընթացքը, խոսելով նաև իշխանության՝ մինչ այս իրականացրած քայլերի ու արդեն ներկայիս փուլում իրականացվող քաղաքականության մասին՝ փորձագետն ընդգծեց առավել ցայտուն դարձած բացերի մասին:
«Այն, ինչ ունենք Հայաստանում, դժվար է կառավարում անվանել: Իրականում մենք ունենք իրավիճակային ղեկավարում՝ առանց երկարաժամկետ պլանավորման, հավանական սցենարների հաշվարկման, ռիսկերի գնահատման, կանխարգելման և այլն: Այս ամենը հստակ դրսևորվեց համավարակի ընթացքում:
Նախ՝ սկզբում ձախողվեց ռիսկերի գնահատումը, ինչի արդյունքում չիրականացվեցին պատշաճ կանխարգելիչ աշխատանքներ: Երբ արդեն հայտարարվեց արտակարգ իրավիճակ, փորձ չարվեց պահպանել պատշաճ կարանտինային կարգուկանոն՝ ենթադրաբար մարդկանց դժգոհություններից խուսափելու համար:
Հետագայում գրանցված դեպքերի աճին զուգահեռ՝ կարանտինային պայմանները հանվեցին՝ ենթադրաբար առանց պլանավորելու, թե ինչ ռիսկերի ենք բախվելու երկու շաբաթ հետո: Հիմա էլ փորձ է ա րվում անցնել շվեդական ռեժիմի՝ առանց հաշվի առնելու, որ շվեդական փորձը արդյունավետ է, երբ կիրառում ես շվեդների նկատմամբ: Շվեդական ռեժիմը բախվելու է հայկական պրակտիկային, և ունենալու ենք այն, ինչ մինչ այսօր ենք ունեցել»,-հավելեց փորձագետը:
Խոսելով կադրային հարցերի մասին ու դիտարկելով հատկապես այն իրավիճակը, ըստ որի՝ վերջին շրջանում ևս մի շարք ոլորտներից պաշտոնյաներ են հեռանում, Դ. Մաթևոսյանը մի քանի հանգամանք առանձնացրեց: Հաշվի առնելով նաև հեռացածների մատնանշած պատճառները, որոնք, ի թիվս մի շարք խնդիրների, ի ցույց են դնում նաև իրենց պատկերացրած բարեփոխումներն իրականացնելու անհնարինությունը՝ Դավիթ Մաթևոսյանը նկատեց.
«Եթե խոսքը մեկ-երկու պաշտոնյայի հրաժարականի մասին լիներ, ապա կարող էինք ասել, որ սրանք առանձին, անձնական պատմություններ են: Սակայն հրաժարական տվողների քանակը և նրանց կողմից մատնանշված, իրար նմանվող պատճառների վերլուծությունը թույլ է տալիս ասել, որ առկա է որոշակի օրինաչափություն:
Նախ՝ պրոֆեսիոնալ և կայացած մասնագետները դժվարությամբ են աշխատում այնպիսի մարդկանց ենթակայությամբ, որոնք պատահաբար են հայտնվել բարձրագույն պաշտոններում: Երկրորդ՝ մասնագետների համար կարևոր է զարգացման և բարեփոխումների այն օրակարգը, որի շուրջ նրանք աշխատում են:
Երբ հիմնական ռեսուրսներն ուղղվում են ներքաղաքական շահերի սպասարկմանը, այստեղ մասնագետներն անելիք չունեն: Երրորդ՝ մասնագետը ցանկանում է գնահատված լինել իր գիտելիքի և հմտությունների համար, այլ ոչ թե անվերապահ հավատարմության:
Արդեն իսկ կայացած և պետական համակարգից դուրս իրենց արժանի աշխատանքային կարգավիճակն ունեցող պրոֆեսիոնալները մոտիվացիա չունեն իրենց ներքին անկախությունը փոխարինելու անվերապահ հավատարմությամբ: Ենթադրաբար՝ հենց այդ պատճառով էլ հեռանում են»:
Փորձագետը շեշտեց՝ իրականում պատճառները կարող են բազմաթիվ լինել, բայց ամբողջացնելով խնդիրը՝ ընդգծեց հիմնականի մասին. «Կարող ենք ասել, որ կա կառավարման որակի խնդիր, որը ստեղծել է ակնկալիքների ճգնաժամ, ինչի պատճառով էլ մարդիկ գերադասում են դուրս գալ պետական համակարգից»:
Դիտարկմանը՝ միգուցե չստեղծվեց այն համակարգը, որը իրապես կբացառեր մի շարք երևույթների առկայությունը և այլ իրավիճակ կենթադրեր, Դավիթ Մաթևոսյանը նկատեց.
«Պետական համակարգում աշխատելը երբեք գրավիչ չի եղել պրոֆեսիոնալների համար: Բնական է, որ այս ժամանակահատվածը բավարար չէր ստեղծելու այնպիսի պետական կառավարման համակարգ, որը գրավիչ կդառնար պրոֆեսիոնալների համար: Սակայն, գնահատելով այս երկու տարին, կարող ենք ասել, որ դրական միտումները քիչ են: Եղած փոփոխություններն էլ կայուն և երկարաժամկետ չեն:
Դժվար է իշխանություններին մեղադրել նրանում, որ պետական համակարգում աշխատանքը գրավիչ չի դարձել այս երկու տարվա ընթացքում: Խնդիրները բազմաթիվ են և խորքային (ցածր աշխատավարձ, ծանրաբեռնված, լարված աշխատանք և այլն), բայց կարելի է նրանց մեղադրել այն հարցում, որ հաճախ ներքաղաքական օրակարգը բարեփոխումների օրակարգից բարձր են դասում»:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
