Հիմնական ուղերձը՝ կորցրած տեսակի ու մարդկային արժեքների վերագտնումը. «Փաստ»
Интервью«Փաստ» օրաթերթը գրում է
«Կարևորն ընտանիքն է», «Ինչո՞ւ է շրթունքդ դողում, կարող է ինձ կարոտել ես», «Սխալ եմ եղել, մարդկանցից շատ եմ սիրել գործերս», «Սիրո հեղափոխությունը մարդու մեջ պետք է տեղի ունենա», «Մահվան հետ պայմանագիր կնքեցի, ուշ կգա»….
Սրանք մտքեր են օնլայն-թատրոնի «Ինձ գտնելու եկա» ներկայացումից, որը ստեղծելու միտքը համավարակի սկզբնական շրջանում մտահղացել է վանաձորցի բեմադրիչ Տիգրան Սուքիասյանը: Խոսքն օնլայն լայվ (կենդանի) թատրոնի մասին է, որտեղ արտիստները խաղում են ուղիղ եթերում տեսազանգի միջոցով:
Տիգրանն ապրիլի սկզբից ձեռնամուխ է եղել այդ ձևաչափի իրականացմանը: Իր մտահղացումն իրականություն է դարձրել Հայաստանի լավագույն դրամատուրգներից մեկի հետ, որը ներկայանում է գրական Լայվ Քըրոուն կեղծանվամբ: Նրա իրական անունը հայտնի կդառնա ավելի ուշ:
Օնլայն ներկայացման դերակատարներն են ՀՀ ժողովրդական արտիստուհի, բազմաթիվ մրցանակների դափնեկիր Ռոզա Մխիթարյանը, կինոյի և թատրոնի դերասան, ՀՀ վաստակավոր արտիստ Հայկ Թորոսյանը, Հովհաննես Աբելյանի անվան թատրոնի երիտասարդ դերասանուհի Նոնա Սաֆարյանը, իսկ դերակատարներից մեկը՝ Հրաչ Ռուշանյանը, խաղում է կերպար, որը Ռուսաստանում է և ներկայացմանը մասնակցում է հենց այնտեղից:
Զգեստների ձևավորողն է Մարիամ Մանուկյանը, երաժշտական ձևավորողն ու տեխնիկական ռեժիսորը՝ Նորայր Ալեքյանը:
Խոսելով ներկայացման մասին՝ բեմադրիչն ասում է՝ ավելի շատ ուշադրություն են դարձրել դրա բովանդակությանը, քան ձևին:
«Կային շատ սահմանափակումներ, սուղ հնարավորություններ, բայց այդ ամեն ինչը հաշվի առնելով՝ թիմը խիզախեց նման փորձ կատարել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է ներկայացման բեմադրիչ Տիգրան Սուքիասյանը:
Նշում է՝ այս ձևաչափով ներկայացումը մեր իրականության մեջ առաջինն էր: «Գիտեմ, որ նման ներկայացումներն անգամ աշխարհում են նոր սկսում բեմադրել: Մոսկվայում է եղել փորձ, այնտեղի փորձին փոքրիշատե ծանոթ եմ, կապեր ունեմ մոսկովյան թատերական հանրույթի հետ: Իրարից անկախ սկսել ենք նմանատիպ նախագծեր, բայց իրենք մի քիչ տարբեր ձևաչափով են հանդես գալիս, էլի օնլայն տարբերակով է արվում, բայց տարբերվում է մեր ներկայացման ձևաչափից»,-նշում է մեր զրուցակիցը:
Բեմադրիչն ասում է՝ նման ձևաչափով հանդես գալու միտքը մինչ այդ էլ կար, բայց սաղմնային վիճակում էր: «Ինձ հետաքրքիր էր, թե այս ամենն ինչ տեսք կունենա:
Օնլայն թատրոն ստեղծելու միտքն առաջ եկավ անհրաժեշտությունից, ունեի տարբեր նախագծերի առաջարկներ, որոնք համավարակի պատճառով հօդս ցնդեցին: Սկսեցի որոնել տարբերակներ, թե ինչպես կարելի է թատրոնով զբաղվել այս շրջանում և ձեռնամուխ եղա այս ձևաչափի կյանքի կոչմանը»,- ընդգծում է Սուքիասյանը:
Նշում է՝ «Ինձ գտնելու եկա» ներկայացումը երկխոսություն է, որը տանում է մենախոսության ինքդ քեզ հետ: «Սա երկխոսություն է շրջապատի հետ, արդյունքում վերածվում է մենախոսության ինքդ քեզ հետ: Ներկայացման հիմնական ուղերձը կորցրած տեսակի ու արժեքների վերագտնումն է, այն տեսակի, մարդկային արժեքների, որոնք ունեինք, որոնք հարազատ էին մեզ ու ինչ-ինչ ազդեցությունների ու հանգամանքների պատճառով մնացին հետին պլանում: Ներկայացումն ուղղված է մեր շուրջն ու յուրաքանչյուրիս մեջ եղած լավն ու բարին վերագտնելուն ու վերադարձնելուն: Այն մեր մեջ եղել է մանկուց, մեր ձևավորման տարբեր փուլերում, բայց կորել է»,-ասում է բեմադրիչը:
Հետաքրքրվում ենք՝ իսկ ինչպե՞ս է հանդիսատեսն արձագանքել ներկայացմանը: «Իմ մտավախությունն այն էր, թե հասարակությունն ինչպես կընդունի այս ձևաչափը: Ընդունեց բավականին լավ: Արձագանքները դրական են, կան, իհարկե, նաև հակառակ կարծիքներ, կան մասնագիտական տեսակետներ, որոնց հետ համամիտ եմ: Մեր թիմը գիտի պրոֆեսիոնալ չափանիշների մասին, սակայն մեզ սահմանափակում են հնարավորությունները, ժամանակը և ինքնամեկուսացումը:
Գիտենք, որ այս պայմաններում դեմ ենք գնում մասնագիտական շատ սկզբունքների, բայց սուղ են ժամանակը և տեխնիկական հնարավորությունները, միևնույն ժամանակ ասելիքն արդիական է, պետք է հասցնենք ժամանակի հետ համընթաց խոսել դրա մասին, որպեսզի արդիականությունը չկորցնենք:
Բացի դա, սա մի մութ անտառ էր. ո՛չ ես, ո՛չ մյուսները փորձ չունեինք այս հարցում: Նաև ընթացքում ենք փորձում հասկանալ յուրաքանչյուր առանձնահատկություն: Թիմում կան ավագ սերնդի ներկայացուցիչներ. տիկին Ռոզան, որը չնայած իր պատկառելի տարիքին, ընդունեց առաջարկը և մասնակից դարձավ այս խենթությանը, ՀՀ վաստակավոր արտիստ Հայկ Թորոսյանը, ով ևս միացավ մեզ:
Սա ևս ոգևորող փաստ է»,-նշում է Սուքիասյանը:
Հավելում է՝ ներկայումս փորձում են գտնել համախոհներ և որոշակի ֆինանսավորում: «Առանց ֆինանսավորման նախագիծը երկար կյանք չի ունենա, որքան էլ մարդիկ պատրաստակամ են դրան մասնակից լինելու, աջակցելու դրա իրագործմանը: Մտածում ենք նաև երկրորդ ներկայացումը բեմադրելու մասին: Նոր ներկայացման, նոր առաջարկների համար միշտ բաց ենք: Փորձելու ենք սկսել երկրորդ ներկայացումը՝ կատարելագործելով առաջինը, որովհետև այն համարում ենք ընդամենը փորձարարություն, որը մեզ շատ բան տվեց այս ժանրատեսակը զարգացնելու ու կատարելագործելու համար:
Ներկայումս այն ընդամենը խենթ ու հետաքրքիր փորձարարություն էր՝ սուղ պայմաններում, ստեղծված իմ թիմի ու ընկերների միջոցով: Բոլորը միացան մեր գաղափարին, և ստացվեց այն, ինչ տեսանք»,- ասում է մեր զրուցակիցը:
Կարծիք կա, որ այս ժամանակը լավ հնարավորություններ ստեղծեց աշխարհի տարբեր ծայրերում գտնվող մարդկանց համար արվեստի տարբեր ճյուղերին էլ ավելի մոտենալու համար՝ օնլայն ներկայացումներ, այցելություններ թանգարաններ, օնլայն համերգներ և ոչ միայն: Տիգրանը համակարծիք է, որ այս ընթացքում եղան մեծ բացահայտումներ:
«Մարդիկ հասկացան, ընդ որում, ոչ միայն Հայաստանում, որ կան շատ ու շատ հետաքրքիր ստեղծագործողներ, անհատականություններ, առնչվեցին արտաքին աշխարհի մեծությունների ստեղծագործությունների հետ: Այսինքն՝ այս մեկուսացումը մի տեսակ ավելի նպաստեց արվեստի զարգացմանը: Մեր նախագծի օրինակը բերեմ:
Այն կենդանի թատրոնի PR քայլ էր: Չենք ժխտում կենդանի թատրոնը, որը պաշտում ենք, սիրում, բայց սա նոր ձևաչափ է, որը, կարծում եմ, հետագայում կնպաստի նաև թատրոններ կենդանի այցելություններին, դերասանների ճանաչելիությանը և այլ հարցերի»,-ընդգծում է բեմադրիչը:
Որևէ մեկը չի կարող հստակ ասել, թե ստեղծված իրավիճակը դեռ որքան կշարունակվի: Գուցե գա մի շրջան, երբ մշակութային հաստատությունները ստիպված լինեն հարմարվել նոր իրականության հետ և այս իրավիճակում նաև ներկայացումներ բեմադրել ու հանդիսատեսների ընդունել: Սուքիասյանը նշում է, որ, օրինակ՝ աշխարհում ընդունված է շախմատաձև դասավորել հանդիսատեսին, ներկայացումներ ցույց տալ՝ սոցիալական հեռավորությունը պահելով: «Ամենակարևորը՝ սա հրաշալի ժամանակ է դերասանական հմտությունները կատարելագործելու, նոր ձևաչափեր փնտրելու համար:
Յուրաքանչյուր անձնակազմ կարող է զբաղվել իր թիմի որակների կատարելագործմամբ, որի կարիքը իրոք կա: Եթե խոսում ենք ժամանակակից արվեստի մասին, այն, օրինակ՝ թատրոնում առաջին հերթին պետք է կայանա դերասանական խաղի կատարելագործման միջոցով, որին փորձում ենք գնալ: Մեր դերասանական խաղն ունի կատարելագործման տեղ:
Եթե հայ թատրոնը համեմատում ենք համաշխարհային թատերական փորձի հետ, այն շատ քայլեր ունի անելու:
Սա հրաշալի ժամանակահատված է, որպեսզի ստեղծագործող յուրաքանչյուր անհատ զբաղվի իր ստեղծագործ տեսակի կատարելագործմամբ:
Դա հետագայում թատրոնի կամ էլ ցանկացած բնագավառի համար հիանալի անձնական ներդրում կլինի»,- եզրափակում է Տիգրան Սուքիասյանը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում