«Արվեստի հիմքում պետք է լինի գրագիտությունը». երբ նույնիսկ տնակային պայմանները սովորելու և սովորեցնելու համար չեն կարող խոչընդոտ լինել․ «Փաստ»
Культура«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Գեղանկարիչ Սամվել Գալստյանի հետ մեր զրույց-պատումի մեկնարկին առաջարկում ենք նրան ինքնանկար ստեղծել, ուղղակի ոչ թե թղթի կամ կտավի վրա, այլ բառերի օգնությամբ: «4-5 տարեկան էի, երբ նկարչությունն ինձ հրապուրեց: Բայց հետաքրքիր է այն, որ քույրս էր նկարում, ինձ գերում էին իր աշխատանքները և երազում էի՝ կլինի՞ մի օր, որ ես էլ այդքան սիրուն նկարեմ: Մեծացել եմ Գյումրու «Սլաբոդկա» կոչվող թաղամասում: Մեր հարևանները Գերմանիայից էին տեղափոխվել, ազգությամբ ռուս զինվորականներ էին:
Քույրս ընկերություն էր անում նրանց երեխաների հետ, նկարում էին, և նկարների մեջ ես ինձ համար հայտնաբերեցի գույներ, որոնք չկային խորհրդային 24 գույնի մատիտների գունապնակում: Իրենց ունեցած գույներն ավելի շատ էին: Քրոջս հետ հյուր էի գնում նրանց, փորձում էի նկարել, բայց ոչինչ չէր ստացվում: Հետո արդեն իմ մեջ խոսեց «թասիբը»՝ ինչո՞ւ չեմ կարողանում ես էլ այդպես նկարել: Հետագա փորձերս քիչ-քիչ սկսեցին ստացվել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է գեղանկարիչը: Նշում է՝ իր կյանքում նկարների հետ կապված մի քանի դիպվածներ են եղել, երբ նա համոզվել է՝ նկարիչ լինելն իր առաքելությունն է, նկարելու ձիրքը չի վրիպել հորեղբոր աչքից:
«Մերոնք Մուշից էին գաղթել: Տատս շատ կոլորիտային կին էր՝ թե՛ լեզուն, թե՛ նիստ ու կացը: Հեքիաթ էր պատմում, իսկ ես նստած իրեն էի նկարում: Չէի նկատել, որ հորեղբայրս ուշադիր նայում է՝ ինչպես եմ նկարում: Համարյա վերջացրել էի նկարը, երբ նա ձեռքիցս վերցրեց թուղթը և ասաց՝ եթե չտեսնեի, որ դու ես նկարում, հնարավոր է, որ չհավատայի: Սա հիմք դարձավ, որ ինձ նկարչական դպրոց տանեին»,-նշում է մեր զրուցակիցը: Սկսում է ուսանել Գյումրու Ս. Մերկուրովի անվան նկարչական դպրոցում, որի մասին խոսելիս չի կարողանում զսպել հիացմունքը:
Ասում է՝ դպրոցը Խորհրդային Միության տարիներին առաջինների շարքում է եղել՝ իր կոլորիտային միջավայրով, արհեստավարժ ուսուցիչներով: «Դպրոցը հագեցած էր արվեստով, ներս էիր մտնում, անգամ հոտն էր քեզ տրամադրում, որ այս շենքի ներսում դու պետք է այլ կերպ քեզ դրսևորես: Ընդունելության քննությունների արդյունքում հայտնվեցի նկարչական դպրոցի ամենաբարձր՝ չորրորդ դասարանում: Բայց չէի ուզում միանգամից ամենաբարձր դասարանում հայտնվել, քանի որ ցանկանում էի դպրոցի բոլոր աստիճանակարգերով անցնել՝ ամենացածրից մինչև ամենաբարձրը, ամեն ինչ սովորել, յուրաքանչյուր հմտության տիրապետել:
Գերազանց առաջադիմությամբ ավարտեցի նկարչական դպրոցը, հետո ճանապարհները բերեցին Երևան, այստեղ ընդունվեցի բուհ, ավարտեցի, զորակոչվեցի բանակ: Բանակից հետո ինձ ներքաշեցին ադմինիստրատիվ աշխատանքի մեջ: Սուսաննա Մկրտչյանի հետ Գյումրիում հիմնեցինք գեղագիտական կենտրոն, որը Երևանում գործող կենտրոնի մասնաճյուղն էր: Երկու տարի այստեղ աշխատելուց հետո Ախուրյանում զրոյից գեղագիտական կենտրոն հիմնեցի: Այդտեղ աշխատելու ընթացքում դասավանդում էի մանկավարժական համալսարանում: Մոտ 15 տարի աշխատեցի, այդ ընթացքում, իհարկե, նաև նկարում էի:
Բայց եկավ մի պահ, երբ հասկացա՝ իմ մեջ ստեղծագործող նկարիչն է ապրում: Թողեցի ադմինիստրատիվ աշխատանքը և սկսեցի բացառապես նկարել: Մեկ տարում դարձա ԽՍՀՄ նկարիչների միության անդամ»,ասում է գեղանկարիչը: Այստեղ դադար ենք առնում: Նշում է՝ բավականին բարձր մակարդակ էր պետք ունենալ նկարիչների միության անդամ դառնալու համար: «Բացի դա, նկարիչների միությունում հրաշալի օրենքներ էին գործում, այն լավ դրվածք ուներ: Ե՛վ ֆինանսապես էին քեզ օժանդակում, և՛ ցուցահանդեսների ժամանակ նկարներդ վաճառվում էին:
Հետո արդեն նկարիչների միությունն ավելի շատ դարձավ հասարակական կազմակերպություն»,-ասում է նա: Այդ ընթացքում ոչ միայն նկարիչների միությունում, այլև մեր երկրում է շատ բան փոխվել: 1988 թվականի ավերիչ երկրաշարժը շատերի կյանքը գլխիվայր շուռ տվեց: Երկրաշարժի ժամանակ նկարիչը կորցնում է ոչ միայն տունը, այլ նաև արվեստանոցը: Ժամանակավորապես հաստատվում են Երևանում՝ Երիտասարդական պալատի հյուրանոցում:
«Հետագայում, երբ կառուցում էին Անի թաղամասը, ինձ արվեստանոց էին հատկացրել, սակայն երբ գնացի այնտեղ, տեսա, որ այդ տարածքում ընտանիքներ են հաստատվել, չկարողացա այդ մարդկանց ասել՝ գնացեք: Երկու անգամ արվեստանոց հատկացրեցին, բայց այդպես էլ չկարողացա տեր կանգնել դրանց: Այդ ընթացքում Լեհաստանում սիմպոզիումի մասնակցեցի: Հաջողություններ ունեցա, և ինձ առաջարկեցին պայմանագրով՝ հինգ տարի ժամկետով մնալ Լեհաստանում և ստեղծագործել: Համաձայնեցի:
Այստեղից նաև իմ աշխատանքները պետք է տեղափոխեի Լեհաստան՝ ցուցահանդես բացելու համար: Պետք է նաև հայ նկարիչների խումբ մեկներ: Այդ ծրագրով աշխատած գումարներով պետք է Գյումրիում նկարիչների համար բնակարան-արվեստանոցներ կառուցվեին: Բայց նկարները Լեհաստան տանելիս մաքսատուրքերի հետ խնդիրներ առաջացան: Վիզաներս պատռեցին և թույլ չտվեցին լքել երկիրը»,-ընդգծում է նա: Հիշում է՝ այդ ընթացքում բյուրոկրատական և այլ տեսակի բազմաթիվ խնդիրների հանդիպեց, ինչի պատճառով էլ հնգամյա իր պայմանագիրն այդպես էլ կյանքի չկոչվեց:
Մոտ երեք տասնամյակ է՝ Սամվել Գալստյանն ընտանիքի հետ բնակվում է տնակում: «Քանի որ երկրաշարժի հետևանքով անմիջապես մեր ընտանիքում զոհեր չկային, բնակարան ստանալու ամենավերջին հերթում էինք: Բնակարանի առաջարկ եղավ մի թաղամասում, որը, մեղմ ասած, չէի հավանում: Այդ շենքերն ամրացրել էին, բայց որ հեռվից նայում էիր, մի տեսակ վախ էր մտնում մեջդ: Հրաժարվեցի: Հետո խոստացան, որ Գյումրու կենտրոնում կառուցվելիք շենքից բնակարան կհատկացնեն, սակայն բնակելի շենքի նախագիծը փոխվեց, հիմա այդտեղ դատարանի շենքն է: Հետո արդեն սերտիֆիկատներ բաժանեցին, օրենքը հետևյալն էր՝ որքան քառակուսի մետր կորցրել ես, նույնքան քառակուսի մետր իրավունք ունես գնելու:
Փնտրեցի, իմ ուզած բնակարանը գտա, այն մեկ մետրով պակաս էր իմ կորցրած բնակարանի տարածքից: Ասում էի՝ համաձայն եմ, բայց մերժեցին այդ բնակարանի ձեռքբերումը, որովհետև օրենքը թույլ չէր տալիս: Այս ճանապարհին բնակարան ունենալու տարաբնույթ փորձեր եղան, բայց ապարդյուն: Ի վերջո, իմ տունը դարձավ այն տնակը, որտեղ հիմա էլ բնակվում եմ և երեխաներին նկարչություն դասավանդում»,ասում է գեղանկարիչը: Դասավանդման փորձը սկսվեց 2010 թվականից, երբ նրան նշանակեցին Մերկուրովի անվան նկարչական դպրոցի տնօրեն: «Իմ պայմանը մեկն էր՝ դպրոցը պետք է դրվեր այն նույն հիմքերի վրա, որոնք եղել էին նախկինում:
Կային շենքային խնդիրներ, փորձեցինք դրանց լուծում տալ, հետո արդեն եկավ թոշակիս տարիքը, բայց այդ ընթացքում կարողացա իմ աշակերտների և դասավանդողների մեջ արթնացնել Մերկուրովի նախկին դպրոցի միջավայրը, կոլորիտը: Ծնողներն ասում էին՝ դուք ուր գնաք, ձեր հետևից կգանք: Ինձ շատ էին դիմում, որոշեցի չմերժել և պարապել երեխաների հետ: Հիմա ութ աշակերտ ունեմ, բաժանել եմ երկու խմբի, որ կարողանամ հասցնել: Երկու տասնյակից ավելի շրջանավարտ ունեմ, նրանց թվում արդեն կան ակադեմիայի շրջանավարտներ, Սանկտ Պետերբուրգի Ռեպինի անվան գեղանկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության ինստիտուտի և Մոսկվայի ու Երևանի ճարտարապետական համալսարանների ուսանողներ: Երեխաներին դասավանդում եմ ակադեմիական սկզբունքներով, նրանք առաջին հերթին պետք է լավ նկարել սովորեն:
Ասում եմ՝ չեմ կարող ձեզ լավ նկարիչ դարձնել, ձեզ լավ նկարել կսովորեցնեմ: Իսկ նկարելու տաղանդը Աստված է ձեր մեջ դնում: Պատգամս է՝ պետք է գրագետ լինեն: Նրանք կարդում են, օգտվում ժամանակակից տեխնոլոգիաներից, այստեղ նաև արվեստի պատմության դասեր ենք անցկացնում: Անգամ երեխաներ են եղել, որոնք դպրոցում առաջադիմությամբ չեն փայլել, բայց այսօր բացարձակ գերազանցիկ են, օլիմպիադաների են մասնակցում:
Մեր ժամանակներում դա է գնահատված եղել, մտավորականները կիրթ էին, դաստիարակված, 1970-80-ական թվականներին, երբ մեր մշակույթը վերելք ապրեց, հիմքում կարդացած, զարգացած մտավորականներն էին: Հիմա ժամանակակից նկարչության անվան տակ ներկերը լցնում են կտավի վրա, ասում են նկար ստացանք: Ընդունում եմ ժամանակակից նկարչությունը, բայց երբ դրա հիմքում գրագիտություն կա»,-եզրափակում է Սամվել Գալստյանը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
