«Ո՜վ գիտե, միգուցե ծիծաղը նույն լացն է, միայն ներսի արևների տակ չորացած ու խոնավությունը գոլորշիացած»․ «Փաստ»
Общество
«Փաստի» զրուցակիցն է բանաստեղծուհի, արձակագիր, Հայաստանի գրողների միության անդամ Լուսինե Աղաջանյանը:
-Տիկի՛ն Լուսինե, ինչպե՞ս կներկայացնեք ինքներդ ձեզ: Ինչպես նկարիչներն են ասում, ինքնանկար ստեղծենք:
- Ձեր այս հարցն ինձ հիշեցրեց իմ առաջին գիրքը, որը սիրային, կնոջ ապրումներով շնչող բանաստեղծությունների մի բուռն շարք էր ներկայացնում, և ես շատ էի ցանկանում գրքի շապիկը ևս ինձանով լցնել: Ընտրեցի իմ սիրելի նկարիչներից Օ. Ռենուարից մի քանի կանանց դիմանկարներ ու ողջ շապիկը պատեցի իրենցով: Հիմա հասկանում եմ, որ դրանցից յուրաքանչյուրով իրականում ես ինձ էի ներկայացնում, միայն թե տարբեր հոգեվիճակներում, տարբեր ասելիքներով ու հույզերով: Այո, մեկ բառով ասած, ես կին եմ, կին, ով անընդհատ ստեղծագործական պրոցեսի մեջ է: Իսկ գրականության մեջ հարցերի ու պատասխանների որոնումների համար տարածքն ազատ է, ու ազատության այս անսահմանության գրավչությունն էլ դեռ ինձ պահում է իր տիրույթում:
-Ստեղծագործում եք թե՛ արձակ, թե՛ չափածո ժանրերում: Խոսենք հրապարակված գրքերի մասին:
-Ինձ համար գրականությունն ալտերնատիվ կյանքի այն ձևն է, ուր ես ընտրում եմ ազատ լինել՝ ազատ գրական խոսքի, ասելիքի, մտքի ու հույզերի թռիչքի մեջ: Հեղինակելով 4 գիրք, ես դեռ ժամանակ չունեմ երկինք նայելու, որովհետև նայում եմ ինձանից ներս, որ կարողանամ իմ նմանների խորքը բացահայտել արձակի ժանրում, ներկայանալ իբրև մարդագրության ջատագով: Ինձ համար մի ողջ տիեզերք է մարդը, իմ սիրո, խղճահարության, զարմանքի ու հիացմունքի օբյեկտը, մեկը, ով ինձանից ներս է ու ինձանից դուրս, ինձ նման ու ինձանից տարբեր՝ հասկանալու ու չհասկանալու աստիճան: Պոեզիայի ժանրում միայն կնոջական ապրումներ են, խենթ ու անսանձ, երբեմն կապանքների մեջ, որ դատապարտված են հաղթահարվելու: Վերջին երկու գրքերս նվիրված են հարազատ քաղաքիս ու ժանրային առումով բազմաբնույթ են: «Ջիգրեխելառ Գյումրի» և «Էրթանք ապրելու» գրքերը ներառում են և՛պատմվածքներ, և հեքիաթ, և՛ խաղիկներ, և՛ դրամատուրգիական գործ, և՛ կսմիթներ: Երևի հոգուս պարտքն այնքան մեծ եմ համարել քաղաքիս հանդեպ, որ իմ սերը բազմաժանր ու տարաբնույթ եմ ուզել արտահայտել: Գրքերս գրված են հումորով, սարկազմով, դրա համար շատ բուռն ընդունվեցին ընթերցողների կողմից: Այսօրվա ընթերցողը ժպիտի ու դրական էներգիայի կարիք ունի:
-Կա՞ն թեմաներ, որոնք կարմիր թելի պես անցնում են Ձեր գործերում: Ինչի՞ մասին եք գրում, ի՞նչն է ձեզ հուզում, ովքե՞ր են ձեր ստեղծագործությունների հերոսները:
-Դա մարդն է. ինչ էլ գրեմ, ինչից էլ խոսեմ՝ շնչավոր լինի, թե անշունչ, էլի խոսքս ու միտքս կպտտվի մարդու շուրջ: Իմ հերոսներն իրական մարդիկ են, որոնցից շատերի անձնական ողբերգությունը, դրամատիզմը ես քողարկել եմ հումորի շերտի տակ: Գուցե հումորը հենց դրա համար է մեզ տրված, որ քաջաբար կանգնես ինքդ քո առջև ու խոստովանես, որ դեռ շարունակելու ես դիմանալ: Ո՜վ գիտե, միգուցե ծիծաղը նույն լացն է, միայն ներսի արևների տակ չորացած ու խոնավությունը գոլորշիացած: Ես հորինել եմ «մարդագրություն» և «աղերսագրություն» բառերը. այո՛, գործեր ունեմ, որտեղ խոսքս արդեն աղերսանքի է վերածվում, որ մարդուն ճիշտ հասկանան, որ ներեն նրա անկատարությունը: Թող իմ ընթերցողներն իմ արձակ գործերի մեջ իմ աչքով ընթերցեն մարդուն…
-Ինչպիսի՞ն է մեր գրական դաշտը ձեր դիտարկմամբ:
-Հիանալի գրողներ ունենք: Ժամանակակից գրական դաշտն արգասաբեր է, մնում է խոստովանել: Ծիծաղելի է, երբ ասում են, թե ինչու այսօր տաղանդավոր հեղինակներ չունենք…Ունենք, մնում է խոստովանել… Մեր լեզվի տարածման շրջանակը շատ նեղ է, և այսօրվա գրողը լայնանալ չի կարող, դրա համար խորանում ու տապակվում է իր նեղ թավայի մեջ: Իսկ եթե հայ գրողը շատ է թարգմանվում կամ հայրենիքից դուրս է ապրում, ստեղծագործում, օտարալեզու գրող է, մենք տեսնում ենք, թե ինչքան հաջողություններ է գրանցում: Ու այս առումով գոնե փոխհատուցման է գալիս սոցիալական մեդիան: Սա հիանալի տարբերակ է շփվել ընթերցողների հետ, լսել նրանց քաջալերանքն ու դիտողությունը: Այսօրվա գրողը պիտի տիրապետի նաև մարքետինգային հնարքների ու գրական տաղանդից երևի ավելի շատ ունենա առևտրական տաղանդ: Որովհետև Հայաստանում ամենաշատ վաճառվող ու ընթերցվող գրքերի ցանկը եթե նայենք, դրանք ոչ թե ամենալավ գրքերն են, այլ ամենագովազդված գրքերը: Հուսամ՝ ժամանակակից գրողին գնահատելու ժամանակներ դեռ կգան:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
