Խանութը պետք է հետ ընդունի գնված ապրանքը, բայց կան բացառություններ. «Փաստ»
Интервью
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Սպառողների իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանությունը շատ կարևոր է։ «Փաստն» իր նոր՝ «Իրազեկ սպառող» խորագրի ներքո կներկայացնի սպառողների իրավունքները և պարտականությունները։ Այս համատեքստում համագործակցելու ենք «Սպառողների ասոցիացիա» ՀԿ-ի իրավաբան Սյուզաննա Չիլինգարյանի հետ:
-Տիկին Չիլինգարյան, որքանո՞վ են սպառողները տեղյակ իրենց իրավունքների մասին։
-Շատ հաճախ սպառողների իրավունքները խախտվում են լոկ այն պատճառով, որ նրանց մեծ մասը, չտիրապետելով համապատասխան օրենքների դրույթներին, չեն պատկերացնում իրենց իրավունքները և հետևողականորեն պահանջատեր չեն դառնում իրենց խախտված իրավունքների վերականգնմանը: Պետք է կարդալ և ուսումնասիրել համապատասխան օրենքները։ Սպառողը պետք է զգոն լինի, գնված ապրանքը տեղում՝ խանութի ներսում ուսումնասիրի, փորձարկի, հետո գնի: Եթե գնված ոչ պարենային ապրանքը խանութը չի փոխանակում կամ հետ չի վերցնում, ապա սպառողը կարող է դիմել կա՛մ էկոնոմիկայի նախարարության սպառողների պաշտպանության և որակի տեսչություն, կա՛մ սպառողների շահերը պաշտպանող կազմակերպություններ, կա՛մ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում գործող առևտրի և սպասարկումների բաժին։
-Վաճառողին ի՞նչ պահանջներ կարող է ներկայացնել սպառողը թերություններով ապրանք գնելիս:
-Սպառողը, որին վաճառվել է ոչ պատշաճ որակի ապրանք, և եթե վաճառողը դրա թերությունների մասին նախապայման չի սահմանել, իրավունք ունի իր ընտրությամբ պահանջել` ա) ապրանքի թերությունների անհատույց վերացում կամ սպառողի կողմից դրանց վերացման ծախսերի հատուցում, բ) գնման գնի համաչափ իջեցում, գ) նմանօրինակ նմուշի (մոդելի, ապրանքատեսակի) ապրանքով փոխարինում, դ) այլ նմուշի (մոդելի, ապրանքատեսակի) ապրանքով փոխարինում`գնման գնի համապատասխան վերահաշվարկով, ե) առք ու վաճառքի պայմանագրի լուծարում (Հոդված 16): 2016 թ.-ի հուլիսի 7-ից ուժի մեջ են մտել «Սպառողների իրավունքների պաշտպանության մասին» օրենքի փոփոխությունները:
23-րդ հոդվածը վերաբերում է պատշաճ որակի ոչ պարենային ապրանքը փոխարինելու կամ վերադարձնելու սպառողների իրավունքների իրացմանը։ Մասնավորապես՝ սպառողն իրավունք ունի 14 օրվա ընթացքում փոխարինել պատշաճ որակի ոչ պարենային ապրանքը նմանօրինակ ապրանքով: Պատշաճ որակի ոչ պարենային ապրանքը փոխարինվում է, եթե նշված ապրանքը չի օգտագործվել, պահպանված են դրա ապրանքատեսքը, սպառողական հատկությունները, կապարակնիքները, ապրանքային պիտակները, ինչպես նաև վաճառված ապրանքի հետ սպառողին տրված ապրանքային կամ դրամարկղային չեկը: Սպառողի կյանքին, առողջությանը կամ գույքին պատճառված վնասը ենթակա է հատուցման, եթե վնասը պատճառված է ապրանքի (աշխատանքի) սահմանված ծառայության կամ պիտանիության ժամկետի ընթացքում:
-Ի՞նչ ժամկետներում պետք է սպառողը ներկայացնի պահանջ ապրանքի թերությունների վերաբերյալ:
-Ապրանքի պիտանիության ժամկետը որոշվում է ապրանքի արտադրման օրվանից հաշվարկված այն ժամանակահատվածով, որի ընթացքում այն պիտանի է օգտագործման համար կամ այն թվականով, մինչև երբ ապրանքը պիտանի է օգտագործման համար: Ապրանքի պիտանիության ժամկետի տևողությունը պետք է համապատասխանի նորմատիվ փաստաթղթերով սահմանված ապրանքի անվտանգության պարտադիր պահանջներին: Սեզոնային ապրանքների համար (կոշիկ, հագուստ և այլն) այդ ժամկետները հաշվարկվում են համապատասխան սեզոնի սկսման պահից, որը որոշում է կառավարությունը: Ապրանքի երաշխիքային, ինչպես նաև ծառայության ժամկետները հաշվարկվում են ապրանքն սպառողին հանձնելու օրվանից սկսած: Եթե հանձնման օրը հնարավոր չէ որոշել, այդ ժամկետները հաշվարկվում են ապրանքի արտադրման օրվանից սկսած:
-Շատ խանութներում կարող ենք հանդիպել «գնված ապրանքը հետ չի ընդունվում» գրությանը։ Ստացվում է, որ գործ ունենք օրենքի խախտման հե՞տ։
-Էկոնոմիկայի նախարարությունը հանրային քննարկման է ներկայացրել «Սպառողների իրավունքների պաշտպանության մասին» օրենքում, ինչպես նաև «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու վերաբերյալ նախագիծը, որի համաձայն վաճառողը սպառողներին տեսանելի վայրում պետք է փակցնի տեղեկատվություն՝ սպառողի կողմից պատշաճ որակի ոչ պարենային ապրանքը փոխարինելու և վերադարձնելու պայմանների վերաբերյալ, ինչպես նաև փոխարինման կամ վերադարձման ոչ ենթակա պատշաճ որակի ոչ պարենային ապրանքների անվանացանկը, որը սահմանելու է կառավարությունը: Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում առաջարկվում է լրացում և փոփոխություններ կատարել, որոնց համաձայն՝ եթե վաճառողը չհետևի օրենքի սահմանված կետին, ապա կնախազգուշացվի, իսկ նույն արարքը մեկ տարվա ընթացքում երկրորդ անգամ կրկնելու դեպքում կտուգանվի նվազագույն աշխատավարձի հիսունապատիկի չափով:
Նշենք, որ գոյություն ունեն որոշակի ապրանքներ, որոնց վերադարձն օրենքով սահմանված չէ: Կառավարության կողմից 2002թ.-ի հունվարի 30-ին ընդունված N 77 որոշման անվանացանկով սպառողն իրավունք չունի վերադարձնել էլեկտրոնային բարդ սարքավորումները, անհատական պատվերով պատրաստված և մատակարարված կահույքը, արդուզարդերը, դեղորայքը և անձնական հիգիենայի պարագաները, պարֆյումերակոսմետիկական ապրանքները, տեքստիլ ապրանքները, կենդանիները և բույսերը (օրենքի 78-րդ կետ):
-Սննդամթերք կամ խաղալիք գնելիս սպառողը ինչի՞ն պետք է ուշադրություն դարձնի:
-«Սննդամթերքի անվտանգության մասին» օրենքի համաձայն սննդամթերքի մակնշմանը՝ անվանմանը, բաղադրությանը (կաթի և կաթնամթերքի դեպքում` տեղեկատվություն պարենային հումքի մշակման ենթարկված լինելու վերաբերյալ), սննդամթերքի մեջ օգտագործված սննդային հավելումներին (եթե այդպիսիք կան) և դասիչներին, զտաքաշին կամ ծավալին, արտադրման ամսաթվին, պիտանիության ժամկետին, պահման պայմաններին, արտադրողի, ներմուծողի, վերջիններիս ներկայացուցչի անվանմանը, գործունեության հասցեին, սննդամթերքի պատրաստմանը վերաբերող ցուցումներին կամ սահմանափակումներին, ծագման երկրին, սննդամթերքում գենետիկորեն ձևափոխված օրգանիզմների օգտագործմամբ ստացված բաղադրիչների առկայության մասին տվյալներին և այլն:
Կարևոր է, որ սննդամթերքի մակնշումը լինի ընթեռնելի, ամբողջական ու հավաստի, որը հնարավոր կդարձնի սննդամթերքի և դրա արտադրողի նույնականացումը: Մանկական խաղալիքները «Խաղալիքների անվտանգության տեխնիկական կանոնակարգով» պարտադիր սերտիֆիկացվում են: Մանկական ապրանք գնելիս ծնողի առաջին գործը հայերենով սերտիֆիկատ պահանջելն է, որը պետք է պարունակի տեղեկատվություն արտադրանքի տվյալների, թունավոր նյութերի առկայության կամ բացակայության մասին, որ տարիքային խմբի երեխայի համար է այն նախատեսված և որ կազմակերպությունն է այն ներմուծել:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
