«Ակոսի ծռությունը մեծ եզից է գալիս»․ «Փաստ»
Интервью
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
«Փաստի» զրուցակիցն է դրամատուրգ, ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ, Վանաձորի պատվավոր քաղաքացի Սամվել Խալաթյանը: Զրուցել ենք հետպատերազմյան իրավիճակի, սպասվող հնարավոր ընտրությունների մասին։
Իշխանությունը զբաղված է վերարտադրվելու մարմաջով
Հետպատերազմյան շրջանում ժամանակը, կարծես թե, կանգ է առել։ Ներքին մի ալեկոծություն կա, բայց այն ոչ մի փրկօղակ չունի իր մեջ։ Կարծեք մարդիկ ընկած են ալիքների մեջ և հաշտվել են իրավիճակի հետ։ Նախկինում թեկուզ մի քիչ այնպիսի փաստեր լինեին, ինչպես այսօր ենք տեսնում, դա կդառնար պետական, հանրության լուրջ հուզումների առարկա։ Ի՞նչ է նշանակում այն, որ սահմանամերձ գյուղում իր տնամերձում աշխատելիս մարդու վրա կրակում են, և դրան պետականորեն ոչ մի պատասխան չի տրվում, այսինքն, մարդն իր երկրում պաշտպանված չէ։ Պատերազմը, պատերազմական վիճակն ավարտվել է։ Օրինակ բերեմ: Մարդկությունն ունեցել է «գերմանական տնտեսական հրաշք» հասկացողությունը։ Երբ նրանց էկոնոմիկայի նախարար Լյուդվիգ Էրհարդին հարցրել են այդ հրաշքի գաղտնիքը, նա երեք բանալի է տվել՝ գործարարների հմտություն, աշխատավորների աշխատասիրություն ու կարգապահություն և կառավարության հմուտ ղեկավարում։
Այդ բանալիները Հայաստանում չեն գործում։ Գործարարների հմտությունը միայն իրենց օֆշորների և ունեցվածքի տեղափոխումն է կամ խրախճանքը ժանտախտի ժամանակ: Աշխատավորները նախ պետք է աշխատանք ունենան։ Սկսվել է արտագաղթ, որն ուսումնասիրելու համար բավական է միայն դիտարկել բժշկական հաստատություններում հերթ կանգնողներին, որոնք թեստեր են հանձնում, ինչպես նաև ինքնաթիռի տոմսեր վաճառող կետերը։ Աշխատասիրության և կարգապահության մասին խոսք լինել չի կարող։ Իշխանությունն էլ զբաղված է վերարտադրվելու մարմաջով, բամբասանքով, ինչպես նաև պոպուլիզմով: Էկոնոմիկայի նախարարը երկնիշ զարգացման թիվ է երազում այն դեպքում, երբ գնալով այդ թվերն ընկնում են։ Մարզերում գյուղատնտեսության պատասխանատուների հաստիքներ են կրճատվում։ Պետական հայ պաշտոնյան հայտարարում է, որ մեզ գյուղատնտեսություն պետք չի, ապրանքները Թուրքիայից կգնենք։ Սա ամենավատ տրագիկոմեդիան է։
Շատերը երկընտրանքի առջև են
Սա շախմատային խաղ չէ, որ նույն ֆիգուրներով մի անգամ խաղաս, հաղթես, մի անգամ էլ, ենթադրենք, պարտվես։ Քաղաքականության մեջ ամեն ֆիգուր իրեն երևակել է։ Այսօր հիասթափված եմ նաև ընդդիմությունից։ Զգացվում է, որ նրանց նպատակն է նորից իշխանության գալը։ Իշխանության գալուց նրանց կոչերն այսպիսին են՝ փրկել է պետք հայրենիքը։ Այո՛, պետք է փրկել, բայց ումո՞վ։ Եթե որևէ ապաշնորհ նախարարի հետո պետք է փոխարինենք մեկ ուրիշով, որի դառը հացն արդեն կերել ենք, և մինչև հիմա այն կուլ չի գնում, եթե նրանք ունեն մեղանչումներ, բայց մինչև հիմա բարձրաձայն ապաշխարելու ռիսկ չունեն ասելու՝ սթափվեցինք, այսօր խաղալով ժողովրդի զգացումների հետ, որ իսկապես բոլոր առումներով գնում ենք դեպի կործանում, ցանկանում են գալ իշխանությա՞ն։ Մանավանդ շրջաններում շատ լավ գիտենք՝ ով ով է։ Ասում են «նախկիններ», բայց չի կարելի բոլորին նույն արշինով չափել։ Քաղաքական այս պայքարում չգիտեմ, թե ում եմ իմ ձայնը տալու։ Շատերն են այս երկընտրանքի առջև։ Քո հայրենիքն է, երկիրը, պետականությունը, չես կարող մի կողմ քաշվել ու նայել, թե ինչ է կատարվում, բայց մյուս կողմից՝ խաղի կանոնները քեզ ստիպում են վատի մեջ լավը փնտրել։ Բացի սա, մոռացել ենք, որ քաղաքական ընտրապայքարը նախ և առաջ ծրագրերի պայքար է, ոչ թե անձերի։ Եթե ինչ-որ մեկը բարեգործություն է արել, նա արդեն արժանի՞ է պատգամավոր լինել։ Պատգամավորը, կառավարության անդամը պետք է ծրագիր ունենա, դրա մասին չեն խոսում հատկապես այս իրավիճակում։
Մտավորականությունը գլխատված է
Այնպես են գլխատել մտավորականության ակտիվիստներին, որ որևէ հեղինակություն այժմ չունենք, որ կարողանանք նրան լսել։ Ժամանակին Կարեն Դեմիրճյանը «վախենում էր» մասնակցել համալսարանի կուսակցական ժողովին, որովհետև գիտեր՝ այնտեղ ըմբոստ ժողովուրդ է, հանուն երկրի և հայրենիքի կարող էին առաջարկներ արվել և նրա ուժը չպատեր դրանք լուծել։ Ժամանակին, երբ մի բան էր լինում, մեր գրողներն ընդվզում էին։ Քննադատությունը տեղ էր հասնում։ Հիմա որտե՞ղ են նրանք։ Միևնույն ժամանակ չեմ մեղադրում նրանց, նրանց հեղինակազրկեցին։ Ոչ մի ժամանակակից արվեստագետ չի պրոպագանդվում։ Դարձրեցին մի ճապաղ, դոնդողային վիճակ, որտեղ ոչ մի բան չկա, միայն պղպջակներ են։
Սա՞ էր մեր երազած անկախությունն ու հայրենիքը
Գուցե այսօր ներքին ալեկոծություններ կան, բայց Երևանի ժամանակով Հայաստանի ժամանակը կանգ է առել։ Հասարակության մի մասն ընկճախտի մեջ է, իսկ դրանից սարսափելի բան չկա։ Սա՞ էր մեր երազած անկախությունն ու հայրենիքը։ Ժողովուրդը չէ սրա մեղավորը, նա մի լավ խոսք ունի՝ ակոսի ծռությունը մեծ եզից է գալիս։ Չմոռանանք, որ ակոսի դզությունն էլ է մեծ եզից գալիս։ Մեր ժողովուրդը հավատավոր է, հույս ունեցող: Հույսը մեզ դարերով չի լքել, բայց այսօր հույսի համար հույս չունենք, մեր այսօրվա հույսը հույսով չի կերակրվում։ Հուսալքվում ենք։ Մի կյանք է տրված, որքան կարելի է սթրեսի մեջ ապրել։ Մարդիկ աշխատանք են ուզում, խաղաղություն, ի վերջո, պետություն ես, պարտավոր ես պաշտպանել իմ երկրի սահմանները, անվտանգությունը, քաղաքացու ազատ տեղաշարժը։ Այսօր որ կողմը նայում ես, Սահմանադրությունը խախտվում է: Կոշիկ մաքրողի բուդկայից սկսած մինչև կառավարության վերին օղակները Սահմանադրություն է խախտվում։ Մարդիկ իրար են վիրավորում, դա էլ արժանապատվության ոտնահարում է։ Քայլեք փողոցում, ժպտացող մարդկանց համարյա չեք հանդիպի։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
