Ինչպիսի՞ն են եղել զարթուցիչի նախատիպերը. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Մեր օրերում զարթուցիչը բավականին տարածված իր է: Այն ներկայումս ժամացույցների մեջ է, կենցաղային տեխնիկայում (վառարան, միկրոալիքային վառարան), հեռախոսների ու ավտոմեքենաների մեջ և այլն: Զարթուցիչի պատմությունը սկսվել է ընդամենը «վերջերս»: Բավականին երկար ժամանակ մարդիկ բազմիցս փորձել են ստեղծել այնպիսի մի սարք, որը կազդարարի նախատեսվող ժամանակը, և նման սարք հաջողվել է ստեղծել միայն 19- րդ դարի կեսերին: Այսպես կոչված «կրակային ժամացույցները» կարելի է համարել զարթուցիչի նախատիպը:

Դրանք հորինել են Հին Չինաստանում: Դրանք իրենցից ներկայացնում են խեժով հագեցած և թեփից պատրաստված փայտի երկար կտորներ, որոնք տեղադրվել են հորիզոնական, և որոնցից կախված է եղել ծանրությամբ թել: Փայտի ծայրերից մեկը հրկիզվել է, ինչի պատճառով խեժով թեփը այրվել է, որոշակի պահին այրվել է նաև թելը, ինչի արդյունքում ընկել է ծանրությունը՝ միաժամանակ աղմուկ առաջացնելով: Հին հույն փիլիսոփա Պլատոնը, որը ապրել է մ.թ.ա. 4-րդ դարում, հորինել էր մի մեխանիզմ, որն զգուշացրել է իր ուսանողներին դասախոսություններն սկսելու մասին: Իհարկե, դա ավելի շուտ նման էր դպրոցական զանգի, քան զարթուցիչի, բայց այդ երկու սարքերն էլ ունեն գործողության նույն սկզբունքը՝ ազդարարել պահանջվող ժամանակը: Գյուտը բաղկացած է եղել երեք անոթներից, որոնք միմյանց հետ կապված են եղել խողովակների միջոցով: Ջրով լցվել է առաջին տարողությունը, որտեղից ջուրը աստիճանաբար հոսել է երկրորդ տարողության մեջ, որտեղից էլ՝ երրորդի մեջ, որն ունեցել է սուլիչի նման մի բան և ձայն է հանել որոշակի չափով լցվելուց հետո:

Իտալացի նկարիչ ու գիտնական Լեոնարդո դա Վինչին նույնպես անմասն չի մնացել զարթուցիչ հայտնագործելուց: Նա հորինել է մի սարք, որը նույնպես կարելի է համարել զարթուցիչի նախատիպը: Այն բաղկացած է եղել երկու անոթներից: Ջուրը կաթիլկաթիլ լցվել է վերին անոթից դեպի ստորին անոթը և գործարկել է մի մեխանիզմ, որը բարձրացրել է քնած մարդու ոտքերը: Իհարկե, այս բոլոր հայտնագործությունները եղել են ընդամենը զարթուցիչների նախատիպերը: Իսկ առաջին զարթուցիչը հորինել է Լևի Հաթչինսը 1787 թվականին: Նրա ստեղծածը եղել է արդեն մեխանիկական այնպիսի սարք, որին մենք սովոր ենք, բայց այդ զարթուցիչը զանգ է հնչեցրել միայն օրը մեկ անգամ՝ առավոտյան ժամը չորսին: Զարթուցիչի գյուտի առաջին արտոնագիրը ստացել է ֆրանսիացի Անտուան Ռեդիերին 1847 թվականին: Ֆրանսիացու սարքը արդեն ունակ է եղել զանգ հնչեցնել ցանկացած ժամանակ: Ներկայումս կարելի է ասել, որ զարթուցիչը բառիս բուն իմաստով մտել է բջջային հեռախոսի մեջ: Եվ դա շատ հարմար է:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում