«Նշաձողը զրոյացվում է. ՀՀ իշխանությունը ձեռքերը լվանում է Արցախին առնչվող որևէ հարցի քննարկումից»․ «Փաստ»
Интервью
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Հայաստանի իշխանությունը շարունակում է անտեսել Արցախի ինքնորոշման իրավունքը և արդեն բանակցային գործընթացում, միջազգային հարթակներում է խոսում միայն «Լեռնային Ղարաբաղի հայության իրավունքների և անվտանգության երաշխիքների ապահովման մասին»՝ շեշտելով նաև բացառապես Ստեփանակերտի և Բաքվի միջև քննարկումների մեխանիզմի ստեղծման հնարավորության մասին: Այս մոտեցումն ամրագրվեց ՀՀ և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների վերջին հանդիպմանը, թեպետ ավելի վաղ այդ մասին հայտարարել էր Նիկոլ Փաշինյանը: «Փաստի» հետ զրույցում, անդրադառնալով վերոնշյալ մոտեցմանը, «Հայացք» վերլուծական կենտրոնի տնօրեն Աննա Կարապետյանը մատնանշել է հնարավոր վտանգների մասին:
«Ըստ էության, Հայաստանի գործող իշխանությունն այս հարցում ևս կատարում է թուրք-ադրբեջանական տանդեմի պահանջը և հրաժարվում է Արցախի կարգավիճակի հարցը բարձրացնելուց, Արցախի ինքնորոշման համար պայքարելուց: Եթե սկզբում դա տեղի ունեցավ, այսպես ասած, «Արցախի կարգավիճակի հարցում նշաձողն իջեցնելու» ճանապարհով և Արցախի կարգավիճակի, ինքնորոշման իրավունքի համար պայքարելու փոխարեն սկսեցին պայքարել Արցախի հայության իրավունքների և անվտանգության համար, ապա այսօր, ըստ էության, այդ նշաձողն ընդհանրապես զրոյացվում է: Հայաստանի իշխանությունն, ընդհանուր առմամբ, ձեռքերը լվանում է Արցախի հետ առնչվող որևէ հարցի քննարկումից, կարգավորումից, առհասարակ փորձում է Արցախի ճակատագրի հետ կապված հարցերի կարգավորման համար այլևս իրեն պատասխանատու չդիտել: Եվ լուծումն իբրև տեսնում է նրա մեջ, որ Արցախն ինքնուրույն պետք է Ադրբեջանի հետ բանակցություններ վարի և իր ճակատագրին վերաբերող հարցերը քննարկի»,-ընդգծեց Աննա Կարապետյանը:
Նշված համատեքստում մեր զրուցակիցը զուգահեռ մատնանշեց թշնամու դիրքորոշումը. «Մինչդեռ բոլորս շատ լավ հասկանում ենք, որ Ադրբեջանը 2020-ից հետո որդեգրել է մի ձեռագիր, ըստ որի, «Արցախ, Արցախյան հիմնախնդիր այլևս չկա, իսկ Արցախի կարգավիճակի մասին խոսել ընդհանրապես պետք չէ»: Այսինքն, Ադրբեջանն Արցախը փորձում է ներկայացնել որպես իր մաս: Հետևաբար, այս բանակցություններին չի վերաբերվելու որպես բանակցություններ, չի դիտարկելու հավասարը հավասարին լիարժեք քննարկումների համատեքստում: Ադրբեջանը փորձելու է Արցախի հետ հարաբերվել որպես իր մի մաս, ինչպես ցանկացած կենտրոնական իշխանություն հարաբերվում է իր մարզերի կամ նահանգների հետ: Ու սրանով աստիճանաբար մարսվելու է այն մոտեցումը, ըստ որի, Արցախին առնչվող որևէ հարց այլևս թե՛ Հայաստանի, թե՛ միջազգային հանրության լիազորությունների շրջանակներում չէ, այն Ադրբեջանի ներքին հարցն է»:
Ինչ վերաբերում է վերոնշյալ մոտեցումներից բխող վտանգներին, Աննա Կարապետյանը շեշտեց. «Վտանգները շատ-շատ մեծ են. խոսքն Արցախի կորստի, Արցախի հայաթափման վտանգների մասին է, որովհետև առողջ բանականություն ունեցող որևէ մարդ, հաշվի առնելով վայրենի Ադրբեջանի բնույթը, չի կարող բնակվել այդ պայմաններում:Հայ գերիների հետ կապված վերջին տեսանյութը դրա վառ օրինակներից մեկն էր: Բացի այդ, Ադրբեջանը բազմիցս հայտարարել է, որ իրեն Արցախն առանց հայերի է պետք, Արցախը որպես տարածք է պետք: Հետևաբար, եթե այս քաղաքականությունն իսկապես կյանքի կոչվի, շատ շուտով Արցախն ընդհանրապես կհայաթափվի»:
Անդրադառնալով նաև Հայաստանի ինքնիշխան տարածքների նկատմամբ ունեցած նկրտումներին, սադրանքներին, ագրեսիային, ներխուժումներին՝ նա նկատեց. «Այս մոտեցումն Ադրբեջանի դեպքում նոր չէ: Բաքվից պարբերաբար հնչել են տարածքային հավակնություններ Հայաստանի,մասնավորապես Սյունիքի, նույնիսկ Երևանի նկատմամբ: Այս պահին շատ ակնհայտ են հատկապես Սյունիքի նկատմամբ ունեցած Ադրբեջանի հավակնությունները, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» անվան տակ: Նշվածի նպատակը նույնպես հասնելն է այնպիսի իրավիճակի, որ Սյունիքն աստիճանաբար հայաթափվի: Ընդհանուր առմամբ, քանի դեռ Հայաստանն ունի իշխանություն, որն անընդհատ բավարարում է Ադրբեջանի բոլոր պահանջները, այս հավակնությունները, ախորժակը գնալով ավելի ու ավելի են մեծանալու: Եվ, ի վերջո, Թուրքիան ու Ադրբեջանը կարող են իրենց վաղեմի երազանքին հասնելու խնդիր դնել, այն է՝ տարածաշրջանում ազատվել հայկական «սեպից»»:
Ինչ վերաբերում է անգամ այս պայմաններում խաղաղության պայմանագրի շուրջ շարունակվող քննարկումներին, Աննա Կարապետյանը շեշտեց. «Նիկոլ Փաշինյանն ի սկզբանե հայտարարել է, որ ինքը յուրաքանչյուր իրավիճակում և ամեն գնով դեպի խաղաղության օրակարգ է գնում: Եվ, իսկապես, համոզվում ենք, որ այդ հարցում իրենց ոչինչ չի կանգնեցնում: Ժնևի հանդիպումից ժամեր առաջ տարածվեց հայ գերիների գնդակահարության տեսանյութը, բայց նույնիսկ այդ իրողությունը չկանգնեցրեց արտգործնախարարին այդ հանդիպմանը մասնակցել, Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագրի մասին քննարկումներ անցկացնել: Այս իրավիճակում ընդհանրապես խոսել այն մասին, որ Հայաստանի իշխանությունը Հայաստանի կամ հայ ժողովրդի շահերն է պաշտպանում, կարծում եմ, արդեն անգամ տեղին չէ»:
Մյուս կողմից՝ մեր զրուցակիցը չի բացառում «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրման հավանականությունը, ինչի ժամկետների վերաբերյալ հրապարակումներ կան. «Կա հավանականություն, որ խաղաղության պայմանագիր կստորագրվի, սակայն այլ հարց է, թե այդ պայմանագիրը տարածաշրջանում խաղաղությո՞ւն, թե՞ նոր խնդիրներ, նոր մարտահրավերներ կբերի և, ընդհանրապես, Հայաստանի գոյության համար սպառնալիքներ կառաջացնի»: Աննա Կարապետյանի խոսքով, Ադրբեջանի պահանջները դեռ վաղուց էին պարզ, և այնպես չէ, որ դրանց վերաբերյալ արտահոսքը նոր հարցեր առաջացրեց:
«Պատերազմի ավարտի պահից սկսած փորձագիտական հանրույթը բազմիցս արձանագրել է՝ որքան Հայաստանի իշխանությունը զիջումների է գնում, այնքան Ադրբեջանի ախորժակն ավելի է մեծանում: Սա բնական է, երբ դիմացի կողմը պատրաստ է զիջել ամեն ինչ, մյուս կողմը բոլոր երազանքներին հասնելու համար օգտագործում է պատմական շանսը: Այսինքն, այն, ինչն անում է Ալիևը Էրդողանի հետ: Ի սկզբանե առկա էին այն հինգ սկզբունքները, որոնք Ադրբեջանն առաջադրել էր և ակնկալում էր, որ խաղաղության պայմանագիրը դրանց վրա պետք է կառուցվի: Հետո աստիճանաբար մենք տեսանք, որ Ադրբեջանի ախորժակն ավելի ու ավելի է մեծանում. ըստ էության, Փաշինյանին պատկանող թերթում հրապարակված կետերը ցույց են տալիս, թե այս փուլում Ադրբեջանի ախորժակը ինչքան է մեծացել: Եթե այս քաղաքականությունը շարունակվի, պետք է հասկանալ, որ սա առավելագույնը չէ, ինչն ակնկալելու է Ադրբեջանը: Այս ախորժակն ավելի կարող է մեծանալ, ու նոր պահանջներ կարող են առաջադրվել»,-շեշտեց մեր զրուցակիցը:
Խոսելով վերջին շրջանում Արևմուտքի ակնհայտ ակտիվացումների, միևնույն ժամանակ ՀՀ-ից Ռուսաստանին ուղղված ազդակների մասին՝ նա ընդգծեց. «Մենք մեր տարածաշրջանում, մեզ առնչվող հարցերում Արևմուտք-Ռուսաստան սրացման աննախադեպ դրսևորմանն ենք ականատես լինում: Այսօր Արևմուտքը փորձում է օգտվել Ուկրաինայում Ռուսաստանի զբաղվածությունից, Հայաստանի իշխանությունների տրամադրվածությունից և հասնել նրան, որ տարածաշրջանից Ռուսաստանը դուրս մղվի: Նշվածով է պայմանավորված նաև խաղաղության պայմանագրի այն օրակարգը, որը թելադրվում է Արևմուտքի կողմից, դրանով է բացատրվում նաև Արևմուտքի ներկայիս միջնորդական ակտիվությունը: Առնվազն Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարություններից ու ԱԳՆ-ի վարած քաղաքականությունից մենք տեսնում ենք, որ Հայաստանի իշխանությունն Արևմուտքին այդ հարցում աջակցություն ցուցաբերելու հակվածություն է ցույց տալիս՝ դրանից բխող մի շարք մարտահրավերներով»:
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
