«Միջազգային հանրության լռությունը պայմանավորված է Հայաստանի իշխող շրջանակների լռությամբ». «Փաստ»
Интервью
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
«Սոցիալական ցանցերում հումորային գրառման կարելի է հանդիպել՝ Հայաստանն ամենաանկախ երկիրն է, որովհետև իրենից ոչ մի բան կախված չէ»,- մեր զրույցի սկզբում ցավով հիշեցնում է քաղաքական վերլուծաբան Ռուբեն Մարգարյանը՝ անդրադառնալով Հայաստանի իշխանությունների անհոգությանն այն պարագայում, երբ ամբողջ աշխարհը փլուզվելու վտանգի առջև է կանգնած:
«Գլխավոր հարցերով՝ արտաքին քաղաքական մարտահրավերներ և այլն, կարծես թե զբաղվում են Հայաստանից դուրս գտնվող խաղացողները, ոչ թե Հայաստանը: Որոշ ժամանակ առաջ Ադրբեջանի նախագահի ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբեկովն ասել էր, որ «Խաղաղության պայմանագրում» «Զանգեզուրի միջանցքի» պահանջ չեն դնում, դա նաև չի նշանակում, որ հրաժարվում են այդ պահանջից: Այստեղ հատկանշականն այն է, որ Ամիրբեկովը նման հայտարարություն արեց Միացյալ Նահանգներում կոնսուլտացիաներից, խորհրդակցություններից հետո: Այնպիսի տպավորություն է, որ այդ գլխավոր հարցերը թողնված են արտաքին քաղաքական հզոր խաղացողներին, տվյալ դեպքում՝ Միացյալ Նահանգներն է, կարծես, զբաղվում Հայաստանին վերաբերող արտաքին մարտահրավերների հարցերով: Դրա դիմաց Փաշինյանը վճարում է Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները փչացնելով ու դրանով սահմանափակում է Հայաստանի դերակատարությունը տարածաշրջանում»,-նշում է Մարգարյանը՝ հավելելով, որ նա նաև «առաքելություն» ունի ներքին լսարանին ցույց տալու, որ մեր երկրում ամեն ինչ լավ է, այնքան լավ, որ երկրի թիվ մեկ դեմքը զօր ու գիշեր հեծանիվ է վարում:
«Բայց կարծում եմ, որ Հայաստանի լսարանն էլ է արդեն սովորել Փաշինյանին, այդ ամենը հասկանում է: Ոչ թե լուրջ չի ընդունում, այլ ծաղրանքով է ընդունում նրա արարքները: Բոլորը հասկանում են, որ դրանք ավելի շատ փիառ կամ ուշադրությունը գրավելու ակցիաներ են»,-ասում է Ռ. Մարգարյանը:
Շատերը կարծիք են հայտնում, որ թեև 2026 թ.-ի խորհրդարանական հերթական ընտրություններին այնքան էլ շատ ժամանակ չի մնացել, բայց Նիկոլ Փաշինյանը և նրա թիմը պատրաստվում են նաև հնարավոր արտահերթ ընտրությունների: «Կարծում եմ, որ իր համար ամենաձեռնտու ցանկությունը կլիներ, որ առաջիկա ամիսները խաղաղ անցնեին, ոչ մի ցնցում չլիներ: Հույսն այն է, որ Ադրբեջանում ևս ինչ-որ գործընթացներ են սպասվում, նա պատրաստվում է ՄԱԿ-ի միջոցառմանը, այնտեղ տարբեր երկրներից մոտ 100-ից 150 առաջնորդ պետք է գա, կարևոր է՝ ցույց տալ երկրի նշանակությունը: Պետք է ճնշեն Հայաստանին Սահմանադրության հարցով, նաև բարձրացնեն միջանցքի հարցը նույն այդ միջոցառման ժամանակ:
Ամենաշատը Փաշինյանը կցանկանար, որ դա լիներ: Չեմ կարծում, որ իրեն ձեռնտու է գնալ արտահերթ ընտրությունների, որովհետև, կարծես թե, անընդհատ նվազում է նրա վարկանիշը, իսկ թե որ սցենարով կզարգանան իրադարձությունները, կդժվարանամ ասել: Կլինի բուռն աշուն, ընդդիմությունն էլ է պատրաստվում, նկատելի է, որ պատրաստ են տարբեր զանգվածային ակցիաների: Ընդդիմությունը հասկանում է, որ ուրիշ ելք չունի, բացի ակտիվությունը, որովհետև եթե չլինի ակտիվ, չճնշի իշխանություններին, հնարավոր է, որ նա նոր զիջումների գնա: Պետք է իշխանություններին պահել այդ ճնշման ներքո: Փաշինյանի բնավորությունը գիտենք, նա կամավոր հրաժարական տվողը չէ ցանկացած պարագայում, ինչ էլ ուզում է լինի: Եթե այս անգամ ավելի մեծ ալիք բարձրացավ, կարող են ինչ-որ զարգացումներ լինել: Դա կապված է արտաքին աշխարհի զարգացումների հետ, որովհետև նաև հասկանում ենք, որ Փաշինյանի հետևում հզոր ուժեր են կանգնած, որոնք ոչ մի դեպքում չեն ցանկանա, որ փոփոխություն լինի: Միացյալ Նահանգներին, Եվրոպային, մյուսներին ձեռնտու չէ որևէ փոփոխություն, պատրաստ են մեծ գումարներ հատկացնել Հայաստանին, որ այստեղ ամեն օր փառատոն լինի»,-ընդգծում է մեր զրուցակիցը:
Հավելում է՝ քաղաքական գործիչը պետք է պատրաստ լինի բոլոր սցենարներին: Շատերն են ընդգծում, որ աշնանն Ադրբեջանում կայանալիք COP29-ը՝ ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության համաժողովը հրաշալի առիթ էր Հայաստանի համար բարձրաձայնելու Բաքվում պահվող ռազմագերիների և անհիմն մեղադրանքներով դատապարտված անձանց, Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության, Արցախում և Հայաստանում Ադրբեջանի կողմից իրականացված, այդ թվում՝ պատերազմական հանցագործությունների մասին: Բայց լուռ են թե՛ միջազգային հանրությունը, թե՛ Հայաստանի Հանրապետությունը: Տպավորություն է, թե առաջինը վախենում է խաթարել գազի և նավթի մատակարարումները, երկրորդի ձայնը դադարել է լսելի լինել:
«Միջազգային հանրության լռությունը պայմանավորված է Հայաստանի կառավարության, իշխող շրջանակների լռությամբ: Իհարկե, կլինեն մարդիկ, ուժեր, կազմակերպություններ, որոնք այս հարցերը կբարձրացնեն, բայց ոչ այն աստիճանի, որքան հարկավոր է, հատկապես, երբ դու քո հարցը չես բարձրացնում: ՄԱԿ-ի միջոցառումը փայլուն առիթ է, որ տարբեր երկրների ղեկավարներ դիմեն, որ Ադրբեջանն ազատ արձակի Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությանը, մեր ռազմագերիներին: Այո, սա հոյակապ առիթ է, բայց առաջին հերթին նախաձեռնողը պետք է լինի Հայաստանը: Այդ ալիքը կարելի է բարձրացնել այս համաժողովի ժամանակ: Ընդդիմությունը պետք է փորձի իր ուժերով անել, եթե իշխանությունը չի անում: Բայց ամենամեծ դերակատարությունը, բնականաբար, իշխանությանն է: Իսկ ինչո՞ւ իշխանությունը չի անում. երևի ավելորդ գլխացավանք է իրենց համար:
Օրինակ՝ ի՞նչ է շահում Նիկոլ Փաշինյանը, երբ Բակո Սահակյանը լինի ազատության մեջ: Երևի չի շահում: Հայտնի մի խոսք կա՝ ինչո՞վ է տարբերվում քաղաքական գործիչը պետական գործչից: Քաղաքական գործիչը մտածում է հաջորդ ընտրությունների մասին, պետական գործիչը՝ հաջորդ սերունդների մասին: Նիկոլը քաղաքական գործիչ է, նրան ընտրություններն են պետք: Կլինի օգուտ, թե ոչ, որքան կմնա իշխանության, ինչն է ավելի ձեռնտու իշխանության մնալու համար և այլն, դրանք են իր համար ավելի էական հարցեր: Եթե այսօր թեքվել է դեպի Արևմուտք, ապա ոչ այն պատճառով, որ նա ավելի շատ բան կանի Հայաստանի համար, քան, ասենք, Արևելքը, Ռուսաստանը և մյուսները, ուղղակի Արևմուտքն ավելի շահագրգռված է, որ նա մնա իշխանության գլուխ, մյուսներն այնքան էլ շահագրգռված չեն»,-ասում է քաղաքական վերլուծաբանը:
Բոլորովին էլ զարմանալի չեն այն անատամ հայտարարությունները, որոնք հնչում են ներկայիս իշխանություններից, ոչինչ չասող, որևէ մեսիջ չպարունակող, կարծես ընդամենը հերթական պարտականություն:«Ինքն «ատամով» հայտարարություն անում է միայն այն դեպքում, երբ հարցը վերաբերում է Ռուսաստանին: Վերջին հեռախոսազրույցի պաշտոնական մեկնաբանությունները կողմերը տարբեր կերպ տվեցին: Ռուսական կողմը շեշտեց մի քանի կետ, որոնք քննարկվել են՝ «Խաղաղության պայմանագիր», դեմարկացիա, ապաշրջափակում, տնտեսական համագործակցություն և այլն: Երևանի հաղորդագրությունը հետևյալն էր՝ Պուտինը զանգել է, տեղեկացրել Ալիևի հետ հանդիպման մասին, Փաշինյանն ասել է շնորհակալություն, ու պայմանավորվել են, որ «առիթ լինի, կհանդիպենք»: Ինչ է, թե այս հաղորդագրությունը դուր կգա Արևմուտքին, ամերիկացիներին և այլն»,- շեշտում է նա:
Այս իրավիճակում միջազգային հանրությունն էլ իր շահով է առաջնորդվում, իհարկե, ցանկացած պահի կարող է նույն գերիների առկայության փաստը ճնշող գործիք դարձնել Ադրբեջանի գլխին: «Որքանով քո խնդիրները բարձրաձայնում ես, այդքանով արձագանք ես ստանում, եթե համարյա չես բարձրաձայնում, իրենք էլ համարյա են անդրադառնում դրանց, ասենք, զուտ Ադրբեջանի վրա ինչ-որ «աչոկ» հավաքելու համար, իրենց բիզնես շահերից ելնելով: Առիթ կլինի, Ալիևին կհարցնեն, թե ինչ եղավ, օրինակ՝ գերիների հարցը, նա կսկսի արդարանալ, նրանք էլ կհիշեն նավթի ու գազի մասին: Եթե Հայաստանն ավելի ուժեղ ձայնով խոսի, արձագանքն էլ ավելի մեծ կլինի: Խնդիրն այն է, որ Նիկոլ Փաշինյանին իշխանությունը պահելու տեսակետից սրանք ոչ էական բաներ են, ինչի՞ համար ժամանակ ծախսի դրանց վրա, ավելի լավ է՝ գնա ինչ-որ գյուղ, խոսի տանձից, դեղձից, մի անգամ էլ նկարվի Սևանում լողալուց, որ ժողովրդի մի մասն էլ շարունակի ասել՝ մեր տղեն է: Այդ իրականության մեջ ենք ապրում, իր առաջնահերթություններն իշխանությունը պահելն է, վերարտադրվելը, և ըստ այդմ էլ գործում է»,-եզրափակում է քաղաքական վերլուծաբան Ռուբեն Մարգարյանը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
