Անգամ լրագրողական ոչ այնքան խորը վերլուծությունը վկայում է, որ ԵՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության համար բերվող հիմնավորումները չեն դիմանում որևէ քննադատության, իսկ մատնանշվող որոշակի դրական երևույթներն ունենալու են միայն առօրեական նշանակություն. պետության հետագա տարիների զարգացումն անկասկած դանդաղելու է՝ չունենալով ռազմավարական ծրագրային հենք: Եվ այսպես, Հայաստանի անդամկցության անհրաժեշտությունը հիմնավորվում էր մի շարք պոստուլատային դրույթներով, որոնց թվում առաջին հերթին կարող ենք առանձնացնել. 1.Անվտանգության հիմնախնդիրը 2.Տնտեսական գործոնը 3.Երկու ժողովուրդների հարուրամյակների ռազմավարական գործընկերությունը... Ինչպես տեսնում ենք՝ վերոհիշյալ հիմնավորումներում առկա են լուրջ հակասություններ, որոնք այդպես էլ մնացին չպարզաբանված: ԵՏՄ-ն ըստ էության տնտեսական համագործակցության կառույց է, բայց ՀՀ անդամակցության համար որպես առաջնային հիմնավորում բերվում է անվտանգության հիմնախնդիրը: Այդ դեպքում ինչի՞ համար է նախատեսված ՀԱՊԿ-ը: Չխորանալով այս հակասական և անտրամաբանական մեկնաբանությունների մեջ՝ փաստենք, որ ոչ մի պարագայում էլ ՀՀ անվտանգության հարցը չի լուծվում և մնում է առկախված: ՀԱՊԿ-ը, որը հանդես է գալիս որպես Վարշավյան պակտի իրավահաջորդ, ըստ էության հավակնություններ ունի և փորձում է դառնալ ՆԱՏՕ-ի համար հակադիր բևեռ: Նմանատիպ աշխարհաքաղաքական նպատակներ ունենալու հետ զուգընթաց ՀԱՊԿ-ը և նրա կենտրոնական խաղացող Ռուսաստանը ոչ միայն ըստ պատշաճի չեն ապահովում իրենց դաշնակից ՀՀ անվտանգությունը, այլ նաև նրան կանգնեցնում են բոլոր դեպքերում անխուսափելի ընտրության առջև: Մի փոքր բարդ է պատկերացնել, թե իր դաշնակիցներին պարբերաբար հանձնող և շահարկող ռազմաքաղաքական բլոկը ինչպե՞ս պետք է կարողանա այլընտրանք դառնալ ՆԱՏՕ-ին: Հայ-ադրբեջանական սահմանում տիրող իրավիճակը վերոհիշյալի վառ ապացույցն է: Ինչ վերաբերում է տնտեսական հիմնավորումներին, ապա բոլոր փաստերը վկայում են, որ Հայաստանը տևական ժամանակ զրկվում է ինքնուրույն տնտեսական քաղաքականություն իրականացնելու հնարավորությունից, ինչն էլ ուղղակի հարված է պետության ինքնիշխանությանը: Որքան էլ որ զավեշտական է, բայց հայ ժողովրդի վերջին հարյուրամյակում ձեռք բերած մեծագույն հաջողությունները համընկել են մեր «ռազմավարական դաշնակից» Ռուսաստանի վայրիվերումների հետ: Երբ Ռուսաստանը արյունաքամ էր լինում քաղաքացիական պատերազմի և օտարերկրյա ինտերվենցիայի արդյունքում, հայերը կարողացան ինքնուրույն, առանց որևէ տերության վրա հույսը դնելու Սարդարապատում և Բաշ Ապարանում ջախջախել թուրքերին և կերտել Առաջին հանրապետությունը, որը կործանվեց հենց այն ժամանակ, երբ տարածաշրջան վերադարձան ռուսները, բայց արդեն մի փոքր կարմիր երանգներով: Հայերը կարողացան հաղթել Արցախյան պատերազմում, երբ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Ռուսաստանը գտնվում էր սնանկացած և քաոսային իրավիճակում, բայց երբ իրավիճակը որոշակիորեն կայունացավ՝ մի քանի տասնամյակների ընթացքում Հայաստանում գտնվող այն ամենը, ինչ որ ներքին և հատկապես արտաքին փոխհարաբերություններում կարող էր որպես թելադրող խաղաքարտ օգտագործվեր, հայտնվեց Ռուսաստանի ձեռքում: Բնականաբար, Ռուսաստանի վերոհիշյալ քաղաքականությունը որպես Հայաստանի դժբախտությունների և նման անմխիթար իրավիճակի գլխավոր պատճառ ընկալելը նույնպես անմտություն կլինի: Կայսրությանը չի կարելի մեղադրել կայսերական քաղաքականության համար: Պատճառները պետք է փնտրել տարիներ շարունակ ՀՀ իշխանությունների կողմից իրականացվող ապաշնորհ քաղաքականության և արտաքին ուժերի և մարտահրավերների դեմ դիմակայելու մեխանիզմների իսպառ բացակայության մեջ: Բռնաբարվող աղջիկը ինքն է մեղավոր, որ հայտնվել է միայնակ մութ փողոցում և իր հետ չի վերցրել հացի դանակը: Վերջապես հայ ժողովուրդը ինքը պետք է հասկանա, որ Հայաստանը չպետք է ունենա մշտական բարեկամներ և մշտական թշնամիներ, այլ պետք է ունենա մշտական շահեր: Հայերը տառապում են թերարժեքությամբ ու առանց Ռուսաստանի զարգացման հեռանկարներ չունենալու կեղծ և ողորմելի թեզը, որը լայնորեն շրջանառվում է հատկապես վերջին ժամանակներում, դրա վառ ապացույցն է: Ընդհանրապես, պատմության մեջ ռուսները ընկալվել են որպես դաշնակիցներ հատկապես այն ժամանակ, երբ նրա նվաճողական արշավանքները համընկել են հայ ժողովրդի ազատագրական շարժումների հետ: Բայց արդի շրջանում Ռուսաստանը չի կարող ընկալվել որպես դաշնակից, քանի որ չկան ընդհանուր շահեր: Դեռ ավելին, երկու պետությունների շահերը գտնվում են հակադիր բևեռներում: Հայաստանը փորձում է կայանալ և ռեալիզացվել որպես ինքնուրույն եվրոպական արժեքներ դավանող պետություն, իսկ Ռուսաստանը գործի է դրել իր կայսերական քաղաքականությունը և փորձում է նորանոր ազդեցության ոլորտներ գտնել: Բնականաբար, նման իրադրության պայմաններում Հայաստանը և Ռուսաստանը կա՛մ պետք է խորը հակամարտության մեջ հայտնվեին, կա՛մ էլ ստրկամիտ հայերը «ռազմավարական դաշնակիցներ» հարմարվողական կեղծ լոզունգի ներքո վաճառեին Հայաստանի ինքնիշխանությունը և ռուսներին նվիրեին Հարավային Կովկասում նոր ազդեցության ոլորտ: Ինչպես տեսնում ենք՝ դեռևս ակտիվորեն իրագործվում է երկրորդը. Ռուսաստանը ոչ միայն Հայաստանին ամբողջությամբ ներքաշեց իր ազդեցության ոլորտը, այլ նաև փորձում է վերջինիս անկլավային կարգավիճակ տալ:Կարպիս ՓաշոյանOrer.am, վերլուծաբան