«Մարդկանց պետք է շահագրգռել, ոչ թե սարքել անաշխատունակ». «Փաստ»
Հասարակություն«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Եղեգնաձորի կենտրոնից քիչ հեռու մի մեծ դարպաս կա՝ կողքին ալ յումինե փոքր դուռ: Աննշան թվացող դռան աջ կողմը տանում է մի փոքր արտադրամաս՝ իր մեծ աշխատանքներով: Դիմավորում է վարպետը՝ Հայկ Իսախանյանը, որն այստեղ զբաղվում է թե՛ գինու տակառների արտադրությամբ, թե՛ կյանք տալիս հներին, թե՛ փայտից ստեղծում այլ իրեր: Հայկ Իսախանյանը Վայոց ձորում միակն է, ով զբաղվում է տակառագործությամբ: Ասում է՝ աշխարհի տարբեր ծայրերից այստեղ նաև զբոսաշրջիկներ են գալիս:
«Երբ արտասահմանից ապարատներով գալիս են, ասես-չասես, ինչքան դուռ կա՝ պիտի բացեն: Էս վերջում սեյֆս էին բացել, որ նկարեն»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է նա ու պատմում, թե ինչպես որոշեց զբաղվել այս գործով:
«1998 թվականին ՄԱԿ-ն իր ծրագրով ուսումնասիրեց Վայոց ձորի ամբողջ տարածաշրջանը, գտան հիմնական ճյուղերից մեկը՝ գինեգործությունը, իրենց համար բացահայտեցին բարձրորակ Արենի տեսակի խաղողը, որից թե՛ մենք, թե՛ մեր պապերը գինի ենք պատրաստել: Քանի որ կային գինու զարգացման մեծ հեռանկարներ, մասնագիտությամբ ինժեներ լինելով, որոշեցի տակառների արտադրությամբ զբաղվել»,-ասում է մեր զրուցակիցը:
Տակառներ պատրաստելու հաստոցները վարպետը չի գնել, այլ սարքել է իր ձեռքերով. «Դրանք սարքելու համար անհրաժեշտ նյութերը գնել եմ շուկայից, հավաքել փողոցներից, Պարսկաստան տարվող հին սարքեր եմ գնել, ձևափոխել ու տակառի արտադրության համար հաստոցներ ստեղծել, քանի որ գնելը թանկ հաճույք է. մոտ 1 միլիոն 200 հազար դոլար՝ տակառների նման արտադրության համար: Հաստոցներ սարքելը 5 տարի տևեց»:
Հետո հազարներով տակառ է արտադրել, գործունեություն ծավալել 10-12 տարի: Հինգ լիտրից մինչև մեկ տոննա տարողությամբ տակառներ են պատրաստում, բայց ասում է, որ պատվերների դեպքում արդեն անգամ տասը տոննա տարողությամբ կարող են սարքել:
Հայկ Իսախանյանը պատմում է, որ տարեցտարի արտադրությունը ծաղկեց, բայց 2012թ.-ին բախվեցին անօրինականությունների. «Աշխատեիր, չաշխատեիր, գալիս ու ակտ էին գրում ու ասում՝ այսքան պիտի տանես ու մուծես»:
Հինգ տարի շարունակ դատական գործընթացների մեջ ընկնելով՝ կորցրել է պատվիրատուներին, բայց, ի վերջո, իր օգտին դատական վճռից հետո ուզում է վերականգնել արտադրամասի նախկին շունչը ու ավելի զարգացնել այն:
«Վերջերս դիմեցինք, որ մեր տնտեսությունը կարողանա կառավարությունից սուբսիդավորված վարկ վերցնել, սակայն գնացինք ու էլի մի բյուրոկրատական հզոր ապարատի հանդիպեցինք»,-ասում է նա ու ընդգծում, որ սարքավորումները գրավ չեն վերցնում, և ստիպված հրաժարվել է:
«Եթե մեր պետությունը ցանկանում է, որ տնտեսությունը զարգանա, իր քաղաքացին աշխատանք ունենա, հստակ քայլեր պիտի ձեռնարկի: Բայց ասում են՝ աշխատատեղ ստեղծի, իմ քաղաքացուն ապահովի: Բայց չէ՞ որ պետությունը ևս պետք է շահագրգռված լինի, որ իր քաղաքացին մյուսի համար աշխատանք ապահովի:
Ասում են՝ «գյուղացին բռնեց, կովը վաճառեց, որ 18 հազար դրամ նպաստ ստանա կամ ոչխարները վաճառեց, որ էլի ընկնի նպաստի տակ»: Հակառակը պետք է լինի՝ պետությունը պետք է ասի՝ ով հինգ հատ կով է պահում, ես, օրինակ, նպաստ եմ տալիս կով պահելու համար: Ասածս այն է, որ մարդկանց պետք է շահագրգռել, ոչ թե սարքել անաշխատունակ: Հիմա գյուղացին գյուղացի չի, քաղաքացի էլ չի, չգիտենք՝ ինչ է, ո՛չ հողն է մշակում, ո՛չ անասուն է պահում, ո՛չ մի բան»,մտահոգվում է նա:
Վարպետի խոսքով, կարևորն օրենքներն են. «Օրենքը պետք է նպաստի տնտեսության զարգացմանը: 10, 20 տարի առաջ չինովնիկը այնպիսի օրենք է մտածել, որ տնտեսվարողը ժամանակ առ ժամանակ պտտվի, գա ու իրեն բարևի, իսկ այդ բարևն արժեք ունի: Իսկ այդ օրենքները դեռ գործում են: Պետք է գրել այնպիսի օրենքներ, որոնք կնպաստեն ոչ թե չինովնիկի գրպանի պարունակության ավելացմանը, այլ մեր տնտեսության զարգացմանը: Վաղուց հայտնի մի խոսք կա. մեկն ասում է՝ պատերազմը տանուլ տալու երեք հիմնական պատճառ կար, առաջինն այն էր, որ վառոդը խոնավ էր: Դիմացինն էլ ասում է՝ մյուս պատճառները մի թվարկի, որովհետև, եթե վառոդը խոնավ էր, դու չէիր կարող հաղթել:
Հիմա մեր երկիրը կզարգանա միայն այն դեպքում, երբ թվարկածս հարցերը լուծվեն: Մթությունը պետք է լուսավորել, ինչպե՞ս աշխատեմ նոր իրավիճակում, երբ նոր պայմաններ չեն ստեղծվել: Օրենքներին բոլորը պետք է ենթարկվեն, օրենք պետք է լինի, հակառակ դեպքում՝ ոչ մի ներդրող մեր երկիր չի գա»:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում