«Ամենատեր անձնիշխանությունը», կամ՝ անընդհատ հետ նայելու միտումները. «Փաստ»
Politics«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Հայաստանում հաստատվում և ամրապնդվում է ապագաղափարական անձնիշխանության համակարգը: Այս կարծիքին է քաղտեխնոլոգ Արմեն Բադալյանը, որի խոսքով՝ անձնիշխանության համակարգը փոխարինելու է եկել քրեաօլիգարխիկ համակարգին, ինչը, ըստ նրա, վերացել էր նախորդ տարվա ապրիլ-մայիսյան իրադարձություններից հետո:
«Հեղափոխությունը շատ արագ փոխվեց իշխանափոխության, ինչի արդյունքը հենց անձնիշխանության համակարգի հաստատումն էր, ինչն ունի իր սկզբունքները: Առաջինն այն է, որ այդ համակարգում ներկայացված քաղաքական ուժի մեջ, տվյալ դեպքում՝ ՔՊ-ում, սկսում են ձևավորվել տարբեր խմբեր, որոնք ձգտում են ավելի մոտ լինել գլխավոր անձնիշխանին: Մեծ հաշվով, նույն երևույթները, որոնք կային նախորդ համակարգում, տեղափոխվել են նոր համակարգի մեջ: Պատահական չէ, որ դրանք կամաց-կամաց սկսում են ի հայտ գալ: Մասնավորապես՝ մենք տեսանք, որ ՔՊ վարչության ընտրությունների ժամանակ վարչության կազմում գրեթե տեղ չզբաղեցրին «Մերժիր Սերժին» նախաձեռնության անդամները՝ այսպես կոչված, սորոսականները:
Հետո ԵԿՄ-ի ղեկավարն է հարցազրույց տալիս, որից առաջ էլ Կոտայքի մարզպետն էր խոսել Աբովյանում տեղի ունեցած ընտրությունների մասին: Այսինքն, ակնհայտ է, որ խմբեր են առաջանում»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց քաղտեխնոլոգը՝ չբացառելով նաև այլ խմբերի առկայությունը ու նշելով, որ դրանք դեռ այնքան չեն ամրապնդվել՝ տեսանելի լինելու համար: «Եթե չլինեին Աբովյանի քաղաքապետի ընտրությունները, ՔՊ վարչության համագումարը, վերոնշյալ խմբերի առկայությունը ևս ակնհայտ չէր դառնա:
Իհարկե, ժողովրդավարական երկրներում կուսակցությունների մեջ խմբեր լինում են, բայց այդպիսի երկրներում այդ խմբերը գաղափարա-քաղաքական են: Խոսքը ինչպես եվրոպական երկրների, այնպես էլ ԱՄՆ-ի մասին է: Քանի որ նման երկրներում «իզմերը» աշխատում են, խմբերն ըստ այդ «իզմերի» են դասակարգվում:
Իսկ մեզ մոտ անձնիշխանության հիմքում այլ խնդիր է. ավելի շատ վարչական ռեսուրսի տիրապետելու համար հնարավորինս մոտ լինել գլխավոր անձնիշխանին: Հիմքում ավելի շատ իշխանության տիրանալու հարցն է, մինչդեռ ժողովրդավարական երկրներում ձգտում են վարչական ռեսուրսի տիրապետել՝ քաղաքականություն իրականացնելու համար: Մեզ մոտ խմբերը ցանկանում են մոտ լինել գլխավոր անձին՝ զուտ իշխանությանը տիրապետելու համար, իսկ երբ սկսում ես զուտ տիրապետել իշխանության, դա սկսում է աշխատել քո գրպանի համար: Եթե գլխավոր անձնիշխանը երկար մնա իշխանության ղեկին, բնականաբար, այդ խմբերի առկայությունը շատ ավելի ակնհայտ կլինի, իրար մեջ ավելի շատ հակադրություն կտեսնենք»,-նկատեց Ա. Բադալյանը:
Քաղտեխնոլոգը շեշտեց, որ անցած տարի հասարակության նպատակն էր ազատվել քրեաօլիգարխիկ համակարգից, ինչը թույլ չէր տալիս, որ երկիրը զարգանա: ««Մերժի՛ր Սերժին» լոզունգը միավորեց մարդկանց, բայց խնդիրն այն էր, որ հասարակությունը ցանկանում էր մերժել ոչ թե կոնկրետ Սերժ Սարգսյան անձին, այլ ամբողջ համակարգը: Ուզում էր ունենալ այնպիսի համակարգ, որը հնարավորություն կտար զարգացնել երկրի տարբեր բնագավառները: Այդ ամենը պետք է ներդրումներ, դատական անկախ համակարգ, սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի բարելավում բերեր:
Խնդիրն այն է, որ քրեաօլիգարխիկ համակարգին փոխարինելու եկած անձնիշխանության համակարգը նույնպես թույլ չի տալիս, որ երկիրը զարգանա: Բացի այդ, ցույց չի տալիս, թե ո՞րն է երկրի զարգացման վեկտորը: Մեծ հաշվով, այն ցանկությունները, որոնք կային մեկ տարի առաջ, ի կատար չեն ածվել: Իսկ ի՞նչ ունենք այդ ամենի փոխարեն: Ինչո՞ւ է այս օրերին ամենաշատ քննարկվող հարցերից մեկը դարձել Սահմանադրական դատարանն ու երկրորդ նախագահի հարցը: Պատճառը պարզ է. երբ դու չունես զարգացման օրակարգ, և այդ առումով առաջ չես նայում, օբյեկտիվորեն սկսում ես հետ նայել, որտեղ երկրորդ նախագահն է: Իսկ անձնիշխանն իր առջև ամեն գնով երկրորդ նախագահին բանտ ուղարկելու խնդիրն է միայն դրել»,ասաց նա՝ նշելով, որ երկրի զարգացման հայեցակարգը մշակելու հարցը մի կողմ է դրված:
«Փոխարենը վարչական ողջ ռեսուրսի կիրառմամբ ընդամենը փորձ է արվում մեկ խնդիր լուծել. անձնիշխանությանը ենթարկել նաև դատական համակարգը, այդ թվում՝ ՍԴ-ն՝ նպատակ ունենալով լուծել երկրորդ նախագահի բանտարկման հարցը:
Այսօր խոսվում է դատական բարեփոխման մասին, բայց այդ ամենը բարեփոխման հետ որևէ աղերս չունի:
Նպատակ կա ունենալ նաև այնպիսի գրպանային ՍԴ, որը ցանկալի որոշում կընդունի: Անցած տարվա ապրիլ-մայիսյան իրադարձություններից մեկ տարի անց իշխող քաղաքական ուժի կողմից ընդամենը երկրորդ նախագահի բանտարկման հարցն է դրված:
Այսինքն, ստացվում է այնպես, որ անցած տարվա իրադարձությունները տեղի ունեցան միայն նրա համար, որ նա անպայման դատվի: Այս պահի դրությամբ այս իշխանություններն իրենց առջև ուրիշ խնդիր չեն դնում, թեպետ խոսում են համակարգային կոռուպցիայի վերացման և այլ հարցերի մասին: Այդուհանդերձ, 2019թ. հուլիսի 1-ի դրությամբ ներդրումների առումով որևէ հաջողություն չկա, մասշտաբային թվով աշխատատեղեր չեն բացվել, որևէ գործարան չի կառուցվում:
Ոչինչ չի կառուցվում, չի խոսվում անգամ գոյություն չունեցող տնտեսական հեղափոխության մասին: Այսօր միայն անձնիշխանության համակարգի ամրապնդման ուղղությամբ են քայլեր ձեռնարկվում: Փորձում են նույն գործունեությունը իրականացնել նաև Արցախում՝ անձնիշխանության մի համակարգ էլ այնտեղ տեղափոխել: Այսօր ամենատեր քրեաօլիգարխիկ համակարգին փոխարինելու է գալիս ամենատեր անձնիշխանությունը: Այսօր հեղափոխության անվան տակ ընդամենը անձնիշխանության խնդիր է լուծվում:
Երբ չունես զարգացման օրակարգ, ցույց չես տալիս, թե Հայաստանը 5-6 տարի հետո ինչպիսի՞ պետություն պետք է լինի, բնականաբար, կողմնակիցներիդ կողքիդ պահելու խնդիր ես ունենում: Այս պարագայում այդ խնդիրը լուծելու համար օգտագործվում է թշնամիներ փնտրելու մեթոդը, իսկ թշնամիները պարբերաբար փոխվում են: Այս պահին երկրորդ նախագահն է: Նա երկար ժամանակ կարող է թշնամի մնալ, նրա հարցը կարող է երկար քննարկվել՝ ծածկելով կարևորագույն հարցերը»,-եզրափակեց մեր զրուցակիցը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
