Նամականիշներ, ինչպիսի՞ն էին դրանք սկզբնական շրջանում
Lifestyle1840 թվականին, որպես փոստային բարեփոխումների տարրերից մեկը, Անգլիայում շրջանառության մեջ է դրվել այսօր բոլորիս այդքան ծանոթ մի բան, այն է՝ փոստային նամականիշը: Սակայն դրա հեղինակի առումով ներկայումս կոնսենսուս չկա:
Օրինակ՝ ոմանք համարում են, որ նամականիշի հեղինակը Շվեդիայի քաղաքացի Գաբրիել Տրեֆֆենբերգն է, ով 1823 թվականին առաջարկել էր ծրարի վրա գունավոր նկար նկարել՝ որպես վճարման ապացույց:
«Հեղինակային իրավունքի» մյուս մրցակիցը անգլիացի Ջեյմս Չալմերսն է, ով 1834 թվականին իր սեփական տպագրատանը տպագրել է ծրարին սոսնձվող նամականիշների փորձնական խմբաքանակ:
Դրանք ունեցել են վճարման մասին համապատասխան գրություններ, իսկ գինը որոշվել է ոչ թե տեղափոխման հեռավորությամբ, ինչպես սովորաբար լինում է, այլ նամակի կշռով: Սակայն նրա գաղափարը չի կարողացել հաղթահարել բյուրոկրատական խոչընդոտները: Փոստի պատմության մեջ պաշտոնապես առաջին փոստային նամականիշը ստեղծվել է անգլիացի Ռոուլենդ Հիլլի ջանքերով: Երեք տարի պայքարելով՝ նա հասել է նրան, որ 1840 թվականի մայիսի 6-ին թողարկվել է Վիկտորյա թագուհու նկարով, փոքր չափերով, սև գույնի ուղղանկյուն նամականիշների խմբաքանակ՝ 1 պեննի նոմինալ արժեքով:
Սրանց ժողովուրդը անմիջապես կոչեց «սև պեննի»: Դրանից հետո հայտնվեցին 2 պեննիանոց նամականիշները, միայն թե դրանք արդեն սև չէին, այլ կապույտ:
Առաջին նամականիշները արտադրվել են առանց եզրային կտրման հատվածների՝ ատամնանիվների: Դրանք տպագրվում էին մեկ թերթիկի վրա, իսկ վաճառքի ժամանակ փոստային բաժանմունքում պարզապես կտրվում էին մկրատով։
Սակայն դա շատ անհարմար էր, և արդյունքում բողոքներ շատ էին լինում: Մի օր փոստային աշխատող Հենրի Արչերը, օգտագործելով սովորական կարի մեքենան, նամականիշներով թերթը անցկացրեց մեքենայով, եզրագծելով կտրման տեղերը:
Արդյունքում դրա շնորհիվ արդեն հնարավոր էր ձեռքով, առանց ջանք գործադրելու նամականիշները պոկել ընդհանուր թերթիկից:
Ոգևորվելով իր հայտնագործությունից՝ Արչերը սկզբից սկսեց օգտագործել կարի մեքենայի կոտրած ասեղ (ավելի լայն անցքեր ստանալու համար), ապա կատարելագործելով այն՝ սկսեց օգտագործել մամլիչ մեքենա մի քանի ասեղներով:
Այսպիսով ստեղծվեց նամականիշների պերֆորացիոն մեքենան, իսկ սկսած 1854 թվականից սկսեց եզրային կտրման հատվածների ատամնանիվներով փոստային նամականիշների արտադրությունը:
Ռուսաստանում փոստային նամականիշների պատմությունը սկսվում է 1857 թվականի դեկտեմբերի 10-ից:
Հենց այդ օրն է 10 կոպեկ արժողությամբ առաջին նամականիշը սկսել ազատ շրջանառվել: Նամականիշի վրա պատկերված էր ռուսական զինանշանը, ընդ որում՝ մինչև 1917 թվականը թողարկված բոլոր նամականիշների վրա այդ պատկերը առկա է եղել:
1864 թվականի փոստային բարեփոխումից հետո Ռուսաստանի պետական փոստային ծառայությունը սկսեց նամականիշներ ուղարկել բոլոր բնակավայրեր, ընդ որում, ոչ միայն քաղաքներ կամ շրջկենտրոններ, այլ նաև գյուղեր:
Ստեղծված նահանգային փոստային բաժանմունքները ունեին իրենց հատուկ նամականիշները, որոնք շրջանառվում էին պետական նամականիշների հետ համատեղ:
Այս ամենը բերեց նամականիշների չափսերի և ձևերի հսկայական բազմազանության, օրինակ՝ օվալ, ռոմբաձև, կլոր, հսկայական, փոքր և ագամ մարման կտրոններով:
Հետաքրքիր է նշել, որ որևէ նամականիշի վրա, անկախ ծագման կամ թողարկման երկրից, պարտադիր կերպով նամականիշը թողարկող երկրի անունը գրվում է լատիներեն տառերով, իսկ եթե դա չկա, ապա նշանակում է, որ այդ նամականիշը անգլիական արտադրության է:
Բանն այն է, որ Մեծ Բրիտանիան, որպես փոստային նամականիշները առաջին անգամ շրջանառության մեջ դնող երկիր, ազատվել է նամականիշ թողարկած երկրի անունը պարտադիր նշելու այդ պարտականությունից:
Երբ 1918 թ. հռչակվեց Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը, Հայաստանը չուներ իր նամականիշը: Բայց փոստային պահեստներում մնացել էին ցարական Ռուսաստանի նամականիշները. դրանք էլ հենց դրվեցին շրջանառության մեջ:
1919 թ., որպեսզի նամականիշները որոշ չափով դառնան «հայկական», որոշվեց ցարական նամականիշների վրա թանաքով դրոշմել «Հ» տառը:
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Orer.am-ը
