Աղավնի Գրիգորյան. Մենք ու մեր Պո-եզը Շաբաթօրյա ընթերցումներ «Փաստ» օրաթերթից)
«ՓԱՍՏ» ՕՐԱԹԵՐԹԸ ՇԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ Է «ՇԱԲԱԹՕՐՅԱ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄՆԵՐ» ՇԱՐՔԸ՝ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆԵԼՈՎ ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆՄՈՒՇՆԵՐԻՑ, ԱՅԴ ԹՎՈՒՄ՝ ՄԵՕՐՅԱ ԳՐՈՂՆԵՐԻ: ԱՅՍ ԳՈՐԾՈՒՄ ՄԵԶ ՄԵԾԱՊԵՍ ԱՋԱԿՑՈՒՄ Է ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ԳՐՈՂՆԵՐԻ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀ, ԳՐԱԿԱՆԱԳԵՏ ԱԲԳԱՐ ԱՓԻՆՅԱՆԸ, ԻՆՉԻ ՀԱՄԱՐ ՇՆՈՐՀԱԿԱԼ ԵՆՔ:
ԱՂԱՎՆԻ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
ՄԵՆՔ ՈՒ ՄԵՐ ՊՈ-ԵԶԸ
Մի պստլիկ, քիփլիկ թագավորություն է լինում, էս թագավորության մարդիկ շատ լավ ապրելիս չեն լինում, հոգսաշատ, բայց նաև ստեղծագործ են լինում` ով նվագել է սիրում, ով նկարել, ով էլ գրում է էդ նկարողի ու նվագողի մասին։ Ու էդ վերջինները շատ են լինում, դե, գրիչ ու թուղթ բոլորի տանը լինում է։ Թագավորը, որ տեսնում է՝ շատ են ձեռագիր թղթերը դեսուդեն թափված՝ որոշում է համակարգի ամենը.
- Ով ընենց բան անի, որ ասեմ «պոեզիա» ա՝ գիրքը իմ թագավորական կնիքով տպում եմ: Դե ասացի` մարդիկ էնքան էլ լավ չեն ապրում, լավ լուր է՝ ուրախանում են,ոգևորվում, հավաքում են հին-նոր թղթերը, ինտերնետ չի լինում, որ նամակով ուղարկեն՝ մի շաբաթ կտևի, բարձում են սելը, որ բերեն թագավորին, ժամկետ է դրած լինում՝ երեք օր ու կես: Դու մի ասի, էս թագավորը ինքն էլ գիշերները գրելիս է լինում (գրիչն էլ ո՛չ ավել, ո՛չ պակաս` ոսկեզօծ Պարկեր): Թարսի բան. նստում է գրի, որ ինքն էլ մասնակցի՝ միտքը բան չի գալիս: Վեզիրն ասում է.
- Թագավորն անհաղթ կենա, ախր դու հնուց արարող մարդ ես, դու չգիտե՞ս ինչ են անում տենց դեպքերում. իրիկունը դերվիշի շորեր հագի, մտի հերթով մարդկանց տները հարցուփորձ արա՝ օգնելու պատրվակով թղթերը կարդա, թե ամենքը մի պոեզ կքշեն, դու յոթը կունենաս:
- Ո՜նց չէի մտածել,- ասում է թագավորն ու երկու գիշեր տնետուն, դռնեդուռ հարցուփորձ է անում, ամենքից մի-մի տող ձայնագրիչով գրանցում՝ բերում: Վեզիրի հետ վերծանում են, վեզիրին էլ էդ ամեն ինչի համար պարգևատրում է թագավորական մեդալով.
- Էսօրվանից դու Նազիր-վեզիր ես: Հենց էդտեղ երեք օրն անցնում է ու էն կեսի վրա լռվում:
- Ըհը՜, - ուրախանում է թագավորը, - ով հասավ՝ հասավ, դարպասները փակեք:
Հասած են լինում մի հովիվ ու մի վաճառական, մյուսները ճամփին են մնում:
Առաջ է գալիս հովիվը, կարդում.
- Հոտն ելավ սարը…
Թագավորն ընդհատում է.
-Էս ստիխ ա, պոեզիա չի, -վեզիրն էլ կողքից գլխով է անում:
Վաճառականն աչք-ունքով հասկացնում է, թե բա լավությանդ տակից դուրս կգամ, ինձ անցկացրու ու սկսում
- Թագավորն անհաղթ կենա…
- Լա՜վ ես ասում,- ընդհատում է թագավորը, - բայց կրկնվում ես, էդ վեզիրս ամեն օր ա ասմունքում, թարմություն ա պետք, ընենց մի բան, որ աչքերս կլորանան զարմանքից,ասում է, գնում նստում իր գահին (վաճառականի նվերից հրաժարվելը հեշտ բան չի, բայց դե, իր գիրքն էլ ոսկե կազմով աչքով է անում, մտքով հասել է արդեն թագավորական մեծ ընդունելությանը, ուր բոլորն իր ոսկեկազմ գիրքը ձեռքներին հերթ են կանգնել, որ ստորագրի) ...
Մեկ էլ վեզիրը, թե.
-Թագավորն անհաղթ կենա, ես էլ եմ բան պատրաստել:
Թագավորը զայրանում է, բայց վկաներից քաշվում է, գլխով է անում՝ ասա՛ (համ էլ դեմոկրատիա է լինում): Վեզիրի նշանով ծառաները ներս են բերում մի նիհար եզ ու մի երկարականջ ավանակ: Թագավորն անհանգիստ ցատկում է տեղից ու մի քանի քայլ անում, որ հասկանա՝ էս ի՞նչ է կատարվում: Էդ պահին վեզիրը նրա ձեռքը մի գիրք է խոթում. Էդգար Ալան Պոյի «Ագռավն» է լինում, թագավորն էլ էդ թռչունից մի արտակարգ վախ է ունենում դեռ մանկուց, մեխանիկորեն վերցնում է, աչքերը կլորանում են.
- Պո՞…, - հետ-հետ է գնում, եզին բախվում, եզի կոտոշները ծակում են թագավորական թիկունքը, շուռ է գալիս կատաղած նայում էն խեղճացած, նիհար կենդանուն.
- Ե՞զ…
Ու հենց էդ պահին ավանակը վախից, թե շփոթմունքից մի լավ նախշում է պալատի նոր իտալական սալահատակը՝ բնական պարարտանյութով: Ավանակի ու թագավորի «Իաա՜»-ն» մեկ է լինում:
Հովիվը ձեռքը թափ է տալիս, խռովում, գնում, վաճառականն ասում է.
- Աղբե՛րս, դու գնա, ես գալիս եմ, - ու ոտքը կախ է գցո՜ւմ…
***
Վեզիրի գիրքն արդեն տպվել է՝ թագավորի առաջաբանով, վաճառականն էլ տարել է հարևան թագավորություն մի քանի օրինակ ծախի, բա՜:
Բա հովի՞վը՝ կհարցնեք, հովիվը մի մեծ քարի նստել, լավաշի մեջ պանիրը փաթաթել ու երգում է.
- Հոտն ելավ սարը,
Օրն ամպոտ է,
Աղջի՛կ, աչք-ունքդ
Շող-շաղոտ է:
Տանջում է, մաշում
Քո կարոտը,
Հոտն ելավ սարը,
Սիրտս… քո՛ մոտ է:
Երկնքից ոչ մի խնձոր էլ չի ընկնում,
խնձորները սերիալ են նայում, պարապ չեն:
