Անկանխատեսելիություն. ամենախնդրահարույցը հայ-ռուսական հարաբերությունների դաշտում է. «Փաստ»
Интервью«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Խնդիրը ոչ այդքան Արցախյան հարցի բուն բանակցային գործընթացի համատեքստում է, այլ մի շարք հանգամանքների, որոնց թվում նաև ներքին լսարանի բաղադրիչն ու հայ-ռուսական հարաբերություններն են: Այսպես է կարծում «Ոսկանապատ» վերլուծական կենտրոնի փորձագետ Հովսեփ Բաբայանը:
Նշենք, որ ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել էր, որ այս պահին բանակցային սեղանին փաստաթուղթ կա, որը ենթադրում է ԼՂ հակամարտության փուլային կարգավորում: ՀՀ իշխանության ներկայացուցիչները պնդում են նման փաստաթղթի բացակայության մասին։ Փորձագետն առաջին հերթին նկատում է.
«Նախ՝ հայկական կողմի համար ինչ-որ անսպասելիություն կար: Նման հայտարարության չէին սպասում: Եվ հարցն այստեղ այն չէ, թե այդ հայտարարությունը որքանով էր ճիշտ կամ սուտ: Այն անսպասելի էր հայկական կողմի համար, որովհետև իրականում խնդիրը ոչ այնքան բուն բանակցային գործընթացի մասով է, այլ թե դա ինչ արձագանք է ստանում ներքին լսարանում և ինչպես է այն օգտագործվում ներքին լսարանի համար»,-ասաց փորձագետը:
«Առհասարակ նման անսպասելի հայտարարությունը խնդրահարույց է դառնում հասարակության հետ կապերի համատեքստում, և այդ առումով այստեղ թերացում կա: Նման փաստաթուղթ բազմիցս եղել է սեղանին, բազմիցս քննարկել են ՀՀ իշխանությունները, բայց դա փաստ չէ առ այն, որ նրանք ընդունել կամ ստորագրել են դրանք:
Այսինքն, այստեղ Արցախյան հակամարտության բանակցության մասով որևէ խնդիր չկա, խնդիրն ավելի շատ ներհայաստանյան է: Մասնավորապես, թե իշխանություններն ինչպե՞ս են այդ ամենը ներկայացնում հասարակությանը»,-ասաց նա՝ շեշտելով, որ ամեն ինչ թափանցիկ դարձնելու, ամեն ինչ քննարկելու տրամաբանության ներքո, բնականաբար, մի օր ինչ-որ մի բան պետք է «պայթեր»:
Նա հավելեց՝ իրականում ամեն ինչ չես կարող ասել քո հասարակությանն այն պարզ պատճառով, որ կան նաև չասելու պարտավորություններ. «Ըստ իս, ՀՀ ԱԳՆ-ի կամ իշխանությունների թերացումը առաջին հերթին հենց այստեղ է, որովհետև չեմ կարծում, թե բանակցություններում նրանց վրա ինչ-որ ուժեղ ճնշում կա, և նրանց ինչ-որ բան է պարտադրվել: Բայց փոխարենը կարող էին ներքին լսարանի հետ ավելի գրագետ աշխատել ու այնպես անել, որ խնդիրը չհասներ նրան, որ տարբեր էշելոնի պաշտոնյաներ անընդհատ պնդեին, որ չեն բանակցում»:
Ինչ վերաբերում է բուն բանակցային գործընթացին՝ Հ. Բաբայանը նկատեց. «Ս. Լավրովի ասածը, ըստ էության, ենթադրյալ կարգավորման գործընթացի մեթոդաբանության մասին է:
Մյուս կողմից՝ ՀՀ ԱԳ նախարար Զ. Մնացականյանը արձագանքեց՝ շեշտելով, որ մենք քննարկում ենք տարրերի շուրջ, թե այդ տարրերի նկատմամբ ինչ վերաբերմունք ունեն կողմերը: Սա նշանակում է, որ դրանք Մադրիդյան սկզբունքների ու տարրերի հետ կապված էլեմենտներն են: Այսինքն, նոր բան, ըստ էության, չկա:
Ես խնդիրն ավելի շատ հայ-ռուսական հարաբերությունների մեջ եմ տեսնում: Ամենախնդրահարույցն այստեղ, ըստ իս, հայ-ռուսական հարաբերությունների դաշտում է: Անկախ նրանից, թե ինչ է հնչել ՌԴ ԱԳ նախարարի կողմից, և ինչ է կատարվում բանակցություններում, մենք հայ-ռուսական հարաբերություններում որոշակի անկանխատեսելիության ֆենոմեն ենք տեսնում, ինչը շատ վտանգավոր է մեզ համար, մեր արտաքին քաղաքականության համար»,-ընդգծեց Հ. Բաբայանը:
Իսկ ինչո՞ւ: Փորձագետի դիտարկմամբ, հարցը հետևյալն է. «Ռուսաստանն այն եզակի երկրներից է, որի քաղաքականությունը մեզ համար հնարավորինս պետք է կանխատեսելի լինի թե՛ որպես գերտերություն, թե՛ որպես ռազմավարական դաշնակից և թե՛ նաև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահող երկիր»:
Հաշվի առնելով, որ ՌԴ ԱԳ նախարարը խոսել էր նաև «Հարավկովկասյան երկաթուղի» ընկերության մասին՝ փորձագետը շեշտեց, որ այդ հանգամանքը թույլ է տալիս եզրակացնել, որ խնդիրը միայն մեկ տեղում չէ:
«Իրականում Ռուսաստանի քաղաքականությունը, պետության մտածողությունը և արտաքին քաղաքականության մոտեցումները պետք է անպայման հաշվի առնել: Երբ խոսվում է, օրինակ, նույն «Հարավկովկասյան երկաթուղու» մասին, մենք կարող ենք այս կողմից ասել. «Գիտեք՝ խախտում են արել, կոռուպցիայի հետ կապված խնդիր կա, և մենք մեր օրենքներին համապատասխան պետք է պատժենք կամ քննություն իրականացնենք»:
Բայց, մյուս կողմից, պետք է հասկանալ, որ գործ ունես մի կազմակերպության հետ, որը ռուսական հսկա կազմակերպության դուստր ընկերություն է, և շղթան այդպես շարունակելու դեպքում կարող ես նաև ռուսական պետության հետ ինչ-որ խնդիրներ ունենալ, որովհետև այդ ընկերության մեջ պետությունն իր ներգրավվածությունը ևս ունի:
Ընդհանուր առմամբ, այդ քայլերը դուր չեն գալիս Ռուսաստանին: Երկրի ներսում և սեփական չափանիշներով նման կազմակերպությունների հետ վարվելը, բնականաբար, ուշադրության է հանգեցնելու»,-ասաց Հ. Բաբայանը:
«Սա մի օրինակ է, ինչը ցույց է տալիս, որ ՀՀ իշխանությունների կողմից, համենայն դեպս, գուցե դեռ չկա այն ընկալումը, որ գործ ունեն ոչ թե մեկ այլ երկրի, այլ կոնկրետ Ռուսաստանի հետ:
Առհասարակ խնդիր առաջացնող պատճառներից մեկը հենց չհասկանալն է, թե, օրինակ՝ ինչպիսի՞ պետության հետ գործ ունես: Այս ամենի գագաթնակետը նաև Յու. Խաչատուրովի հետ կապված դեպքն էր»,-հավելեց մեր զրուցակիցը:
Այս տրամաբանության մեջ դիտարկելով նաև արտաքին քաղաքականության մյուս ուղղությունների և հարաբերությունների հարցը՝ փորձագետը նկատեց.
«Ըստ էության, խնդիրն այն է, որ իշխանությունները երևի փորձում են նույն արշինով շփվել բոլորի հետ՝ չտարբերակել, չհասկանալ, թե, ի վերջո, նրանք ինչ են ուզում, իսկ մյուսներն ինչ են ուզում:
Օրինակ՝ եթե Ռուսաստանի համար միևնույն է, թե Հայաստանում ժողովրդավարությունն ինչ վիճակում կլինի, առհասարակ կլինի, թե ոչ, կամ էլ ՍԴում ինչ իրավիճակ կլինի, ապա մասնավորաբար Վենետիկի հանձնաժողովին այդ հարցերը հետաքրքրում են:
Բայց, միևնույն է, երկու դեպքում էլ հայկական կողմն իր սեփական համառությամբ է փորձում առաջ գնալ և հաճախ նաև կոշտ պատասխանել հնչող քննադատություններին: Կարելի է ասել, որ սա գուցե Ն. Փաշինյանի կողմից ձգտելի ինքնիշխանության կամ ինքնուրույնության ինչ-որ դրսևորում է: Իրականում, սակայն, որքան էլ ձգտես դրան, միևնույն է, այսօրվա աշխարհում այդ առումով հնարավոր չէ ինչ-որ բարձր մակարդակի հասնել, և եթե անընդհատ ինքնուրույն լինելու ձգտման մոլուցքը կարող է պետությանը խնդիրների առաջ կանգնեցնել, ուրեմն, միգուցե, ընտրված ճանապարհը ճիշտ չէ»:
Անդրադառնալով նաև հակառակորդի կողմից հրադադարի ռեժիմի խախտումներին, տարբեր տրամաչափի զենքերից արձակված կրակոցների թվի ավելացման պաշտոնական տվյալներին՝ մեր զրուցակիցը շեշտեց, որ Ադրբեջանը պարզապես շարունակում է այն քաղաքականությունը, որն ինքը վարել է՝ շարունակում է հրադադարը խախտել, շարունակում է առաջնորդվել ստատուս քվոն փոխելու իր նպատակադրվածությամբ:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
