Երևան, 19.Մարտ.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Նպատակ ունեն ուշադրությունը շեղել նման բաների վրա. «Փաստ» Գործող իշխանությունները պետք է ճամպրուկները կապեն և հեռանան. Արշակ Կարապետյան «Ելույթներ կան, որոնք տոն են, ու հենց դրանք են մասնագիտական կյանքդ հաջողված դարձնում». «Փաստ» «Հատիս հրաբուխ» երկրաբանական հուշարձանն անձնագիր կունենա. համայնքային սեփականություն հանդիսացող հողերը կընդունվեն որպես նվիրատվություն Հայաստանի Հանրապետությանը. «Փաստ» «Կառավարության յուրաքանչյուր որոշում կարծես ուղղված լինի ինչ-որ մեկի գրպանը լցնելուն, ոչ թե հանրային խնդիր լուծելուն». «Փաստ» Անընդհատ ասում է՝ տանք-տանք. ինչի՞ դիմաց ես տալիս, երբ Բաքվում հայտարարում են՝ «Էրիվան», «մենք չենք կանգնելու» ․ «Հայաքվե» նախաձեռնության անդամ Տավուշից հետո սկսվելու է պետության մասնատման նոր փուլ. Հրայր Կամենդատյան Ո՞րն է «դարակազմիկ» նախագծի առանցքային նպատակը. «Փաստ» «Արևմուտքի հետ հույս կապելու կամ աշխարհաքաղաքական վեկտորի փոփոխություն անելու որոշումն ադեկվատ չէ». «Փաստ» Թևերի տակ դրված եվրա... բարձ. «Փաստ»


«Չի կա­րե­լի լո­զունգ­նե­րով, քա­ղա­քա­կան տրա­մադ­րու­թյուն­նե­րով տնտե­սու­թյուն կա­ռա­վա­րել». «Փաստ»

Հարցազրույց

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Այսօր գոյություն ունեցող տնտեսական հիմնական խնդիրները վերլուծելու և իրական վիճակը դիտարկելու համար տնտեսագետ Կարեն Ադոնցը Հայաստանի տնտեսությունը երեք մասի է բաժանում: Առաջինում այն ճյուղերն են, որոնց գործունեության հիմքում տեղական հումքն է:

«Խոսքը, մասնավորապես, գյուղատնտեսական արտադրանքի վերամշակման, նաև պղնձի մասին է: Մինչև ճգնաժամն այս ոլորտների վիճակը որոշ չափով կարելի էր բավարար համարել: Սկսել էր աշխատել նաև զբոսաշրջությունը: 

Իսկ ի՞նչ տեղի ունեցավ: Զբոսաշրջության շուկան այսօր չկա, իսկ գյուղատնտեսական հումքի վերամշակման ճյուղի, պարենային ապրանքների համար արտաքին շուկաներն ինչ-որ չափով են պահպանվել: Կարելի է ասել՝ գյուղատնտեսությունն ու վերամշակող ճյուղն է, որ ունեն շուկա, ինչը չենք կարող ասել մնացած ճյուղերի մասին: 

Կան ճյուղեր, որոնք մինչև ճգնաժամը սկսել էին աշխատել, արտադրում էին սպառողական ապրանքներ թե՛ ներքին շուկայի, թե՛ արտահանման համար: Եթե այդ ոլորտները մինչև ճգնաժամը թույլ վիճակում էին, հիմա ավելի վատ վիճակում են:

 Սպառողական տարբեր տեսակի ապրանքներ արտադրող ճյուղերը շատ ծանր վիճակում են: Համապատասխան աջակցությունն այս առումով, ըստ իս, բացակայում է»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասաց տնտեսագետը:

Կարեն Ադոնցը նկատեց՝ Հայաստանում բիզնեսները հիմնականում կարճաժամկետ ներդրումային ծրագրեր են ենթադրում: «Երկարաժամկետ արդյունաբերական ներդրումներով ու ծրագրերով աչքի ընկնող բիզնեսները շատ քիչ են: Հետևաբար, երկարաժամկետների տեսանկյունից աջակցության մասին խոսք լինել չի կարող՝ նաև հաշվի առնելով, որ կառավարության աջակցության ծրագրերը կարճաժամկետ վարկեր են ենթադրում: 

Ինչ վերաբերում է կարճաժամկետ ներդրումային ծրագրեր ենթադրող բիզնեսին, ապա հարկ է ընդգծել հետևյալը. արդեն իսկ վարկերով բեռնված, ծանր վիճակում գտնվող բիզնեսին հնարավոր չէ օգնել վարկերով: Նման աջակցություններն ուղղակի ժամանակավոր գոյատևման միջոցներ են. որևէ հեռանկար չեմ տեսնում այդ աջակցության մեջ: 

Հայաստանը, ունենալով առանց այդ էլ փոքր տնտեսություն, հիմա, մեծ հաշվով, պարզապես գոյատևում է: Ընդհանուր առմամբ, որևէ զարգացման հեռանկարի մասին խոսելն ավելորդ է: Ով գոյատևում է, կգոյատևի, ով ուժ կունենա, վարկ կվերցնի, կդիմակայի, բայց լուրջ զարգացում սպասելն անիրատեսական է: Մենք հատակի վրա գտնվող տնտեսություն ունենք, որն ընդամենը մի քանի ճյուղերի վրա է հիմնված: Մենք արտաքին շուկաներում ներկայացվածություն չունենք: 

Գետնին ընկած մարդն ավելի ներքև ընկնելուց չի վախենում: Որքան տնտեսությունը մոտ է հատակին, այնքան հավանականությունը, որ ծանր հետևանքով անկում կապրեք, գրեթե բացառված է: Մենք շատ ծանր վիճակի չենք հասնի, որովհետև մենք առանց այդ էլ աղքատ տնտեսություն ունեցող երկիր ունենք: Հաշվի առնելով նշվածը՝ չեմ կարծում, թե համաճարակի՝ տնտեսությանը հասցրած հարվածը շատ մեծ է լինելու: 

Հարվածը հեռանկարի առումով է լինելու. եթե մինչ այս զարգացման հեռանկարը մշուշոտ էր, հիմա շատ ավելի անհեռանկար տնտեսություն կունենանք»,-ասաց մեր զրուցակիցը՝ շեշտելով, որ մենք շուկաներից հետզհետե ավելի շատ ենք հեռանում, որովհետև չունենք ճյուղեր, ոլորտներ, արտադրություններ, նույնիսկ չենք էլ պատկերացնում, թե ինչ պետք է անել: 

«Քաղաքականությունը չկա, ըստ որի՝ այդ ճյուղերը կստեղծվեն ու կզարգանան: Տեսեք՝ մենք մեր ներքին սպառողական շուկայում անգամ սպառողական ապրանքներ չենք արտադրում: Մենք ներքին շուկայում անգամ չենք կարողանում մրցել, իսկ կառավարությունը չի խորանում այն հարցերի շուրջ, թե ի՞նչ է պետք, ինչպե՞ս է պետք աջակցել տնտեսությանը: 

Երբ ասվում է՝ հարստացրեք պետությունը, պետք է նախևառաջ հասկանալ, թե ինչպես կարող են մարդիկ հարստանալ: Եթե այս երկու տարվա ընթացքում հարստացել են, ապա հարստացել են հարուստները, նոր բիզնեսը չի հարստացել, թեպետ իր հարկերն ավելացել են: Կառավարությունը պետք է հասկանա, թե այդ մարդկանց խնդիրը ո՞րն է, բայց նման խնդիր դրված չէ: 

Ասում են՝ արդեն ստեղծել ենք պայմանները, և դուք պետք է հարստանաք: Իրականում պայմանները բավարար չեն, որովհետև երկիրն ունի թե՛ արտահանման, թե՛ տրանսպորտային, թե՛ մրցակցելու խնդիր: Եթե չգիտես, թե այդ ոլորտներն ինչով են ապրում, չես էլ պատկերացնում, թե ինչպես պետք է օգնել: Սա է մեր խնդիրը, ըստ որի՝ տնտեսությունը չի մասշտաբանում»,-ընդգծեց Կ. Ադոնցը:

Նրա խոսքով, փոքր, նվազ տնտեսություն ունենք, և այդ կառուցվածքը դեռ երկար կպահպանվի. «Մենք այս երկու ամիսների ընթացքում անկում ենք ունեցել բոլոր ոլորտներում: Նույնիսկ աշխատելու ընթացքում, օրինակ՝ շինարարությունը, մեծ անկում է ունեցել: Ընդհանուր առմամբ, տնտեսությունն էապես անկում է ապրել, չկան ներդրումներ: Իսկ տնտեսական ակտիվություն ապահովելու համար ի՞նչ է ցանկանում անել կառավարությունը: 

Պարտք վերցնել դրսից, այդ գումարները մտցնել շինարարության, պետական ծախսերի մեջ: Այսինքն, սպառողական, հիպոտեկային վարկերի, պետական ճանապարհաշինության միջոցով, փոքր ընկերություններին տրամադրած վարկերով տնտեսության մեջ ակտիվություն է ապահովում: Բայց այդ վարկերը ներդրումներ չեն: 

Այս ճգնաժամի ժամանակ ներդրումները նվազեցին, տնտեսությունն էլ ավելի անկում ապրեց, ու մենք ստիպված ենք դրսից վարկերն ավելացնել, բայց մենք այդ վարկերով երկար հեռանկար չենք կարող ունենալ:

Վարկ վերցնելով՝ ակտիվացնում ենք տնտեսությունը ու չենք խթանում ներդրումները, մարդիկ իրենց գումարները դուրս են հանում երկրից, իրենց շահույթը չեն դնում արտադրող արդյունաբերական ոլորտում: Իրականում շենքերը, ճանապարհները չեն արտադրելու, դրանք հեռանկարում նոր արժեք չեն ստեղծելու: 

Մեզ այնպիսի ծրագրեր են անհրաժեշտ, որոնք ամեն տարի նոր արժեք կստեղծեն: Մենք արդեն այսօր մեր ՀՆԱ-ի չափ համախառն արտաքին պարտք ունենք: Եթե այսպես շարունակվեց, մենք լուրջ խնդիրների առաջ ենք կանգնելու: 

Պետք է հասկանալ՝ ի՞նչ է պետք, որ մարդիկ ներդրում անեն, ոլորտներ զարգացնեն, իսկ արտադրող ոլորտները նորից ներդրումներ անեն ընդլայնվելու համար: Անհրաժեշտ է արտադրել, որպեսզի տնտեսության ճկունությունը, մրցունակությունն ու դիմադրողականությունը բարձրանա: Տուրիզմի, պղնձի ու պարենի վրա հենված տնտեսությունը չի կարող խոցելի չլինել: Սրանից այնկողմ, իհարկե, դժվար թե աղքատանանք. բնակչության 70 տոկոսն արդեն աղքատ է: 

Հիմա էլ վարկային բեռը դրել ենք այդ մարդկանց ուսերին ու այսպես ապրում ենք մեզ համար: Ճիշտ է, սոված չենք մնա, բայց դա չի նշանակում, որ լավ կլինի»:

Տնտեսագետը համոզված է, որ հնարավոր է Հայաստանի տնտեսությունը զարգացնել, վերականգնել. «Դրա համար կա բավարար մասնագիտական ներուժ, ինչպես նաև բիզնեսի ճկունություն: Հասարակությունը պատրաստ է արագ ընդլայնել իր տնտեսությունը, բայց ունենք ամբիցիաների ու տնտեսության կառավարման քաղաքականացվածության խնդիր: 

Մենք քաղաքականացրել ենք տնտեսական կառավարումը: Ես վարակի տարածման օրինակը բերեմ, որը փաստեց նաև, որ որոշումները կայացնելուց երկու քայլ առաջ չենք նայում, չենք կանխատեսում, ինչի հետևանքով համավարակի հետ կապված սարսափելի ցուցանիշներ ունենք: Մենք պրոֆեսիոնալ կազմակերպման խնդիր ունենք, իսկ տնտեսությունը շատ ավելի բարդ է, քան ինքը համավարակը. տնտեսությունը բարդ է, ու չի կարելի լոզունգներով, քաղաքական տրամադրություններով տնտեսություն կառավարել: 

Մեր ժողովուրդն այս խառնիխուռն, տարատեսակ կարծիքների մեջ տարբեր հետևություններ կարող է անել, ես հասարակությանը չեմ մեղադրում, ինձ այլ երևույթ է անհանգստացնում. քաղաքական գործիչները խորությամբ չեն դիտարկում այն հարցերը, թե իրականում ի՞նչ վիճակ է, ի՞նչ հեռանկար, ի՞նչ դժվարություններ կան և ինչպե՞ս է պետք փոխել այս ամենը»:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

 

 

Նպատակ ունեն ուշադրությունը շեղել նման բաների վրա. «Փաստ»Գործող իշխանությունները պետք է ճամպրուկները կապեն և հեռանան. Արշակ Կարապետյան «Ելույթներ կան, որոնք տոն են, ու հենց դրանք են մասնագիտական կյանքդ հաջողված դարձնում». «Փաստ»«Հատիս հրաբուխ» երկրաբանական հուշարձանն անձնագիր կունենա. համայնքային սեփականություն հանդիսացող հողերը կընդունվեն որպես նվիրատվություն Հայաստանի Հանրապետությանը. «Փաստ»«Կառավարության յուրաքանչյուր որոշում կարծես ուղղված լինի ինչ-որ մեկի գրպանը լցնելուն, ոչ թե հանրային խնդիր լուծելուն». «Փաստ»Անընդհատ ասում է՝ տանք-տանք. ինչի՞ դիմաց ես տալիս, երբ Բաքվում հայտարարում են՝ «Էրիվան», «մենք չենք կանգնելու» ․ «Հայաքվե» նախաձեռնության անդամ Տավուշից հետո սկսվելու է պետության մասնատման նոր փուլ. Հրայր Կամենդատյան Ո՞րն է «դարակազմիկ» նախագծի առանցքային նպատակը. «Փաստ»«Արևմուտքի հետ հույս կապելու կամ աշխարհաքաղաքական վեկտորի փոփոխություն անելու որոշումն ադեկվատ չէ». «Փաստ»Թևերի տակ դրված եվրա... բարձ. «Փաստ»Բնակիչների հետ հանդիպում, որպես այդպիսին, չի եղել. ի՞նչ են ասել Փաշինյանին Նոյեմբերյանում. «Փաստ»Իբր փողի խնդիր չկա, բայց գնում են թե՛ գների, թե՛ հարկերի դրույքաչափի բարձրացման ճանապարհով. «Փաստ»Ռուսական և ամերիկյան քաղաքական շրջանակները՝ «Միասնություն» շարժման հավաքին. «Փաստ»Որևէ պաշտոնյա իրավասու չէ միանձնյա որոշել, թե որն է ՀՀ տարածքը. ի՞նչ էր անում «Հայաքվեն» վտանգված գյուղերում. «Փաստ»Կենդանակերպի այս նշանների ֆինանսական գործերը դեպի լավը կգնան Ասում են, թե գնում են ԵՄ, բայց ավելի շատ կախվում Ռուսաստանից Team-ի ինտերնետը հասանելի է մետրոյում Ռիտա Նազարյանը ԶՊՄԿ քիմիական լաբորատորիայում որպես լաբորանտ աշխատում է 1978 թվականից Վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների համաշխարհային հզորությունն աճել է 50 տոկոսովԻնչո՞ւ կալանավորեցին ՀՅԴ-ական Գագիկ Սարգսյանին․ հետաքրքիր մանրամասներ 1 ոսկե և 2 բրոնզե մեդալ՝ Մաթեմատիկայի միջազգային կովկասյան 9-րդ օլիմպիադայում Արշակ Կարապետյանը հայրենասեր Հայի սկզբունքային և վճռական Տեսակ է Ռուսական ալիքները պետք է բացառեն ՀՀ-ի նկատմամբ վիրավորանքը և մեր ներքին գործերին միջամտելու փորձերը․ ԲՏԱ նախարար Աֆղանստանի ՊՆ-ն տեղեկացրել է թալիբների կողմից Պակիստանի ռազմակայանների գնդակոծման մասին Կանդայի վարչապետը խոստովանել է, որ ամեն օր մտածում է հրաժարականի մասին ՀՀ որոշ մարզերում սպասվում են ձյան առատ տեղումներ, առանձին հատվածներում բուք, ցածր հորիզոնական տեսանելիությունԳրիգորի Զաքարյան. Բիզնեսին պատրաստ ենք մատուցել ներդրումային համալիր ծառայություններ Ռուսաստանն ընտրություններից հետո ավելի կոշտ է լինելու Հայաստանի նկատմամբ Կիևը մտադիր չէ երկարաձգել Ռուսաստանի հետ գազի տարանցման պայմանագիրԵՄ խորհուրդը կքննարկի Հայաստանին աջակցությունն ու հայ-ադրբեջանական կարգավորումը ԵԱՏՄ-ի հետ հարաբերությունների վատթարացումը շղթայական և աղետալի հետևանքներ կարող է ունենալ․ Արշակ Կարապետյան Անցած 3 օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 32 ՃՏՊ. 1 մարդ զոհվել է, 50-ը՝ վիրավորվելՆԳՆ-ն զգուշացնում է չանհանգստանալ Ջուր չի լինի Գրեթե հինգ ամսվա ընթացքում Հայաստանը լքել և չի վերադարձել ավելի քան 7,800 արցախցի Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը կրկին փակ է բեռնատարների համարՀաջորդը լինելու է Մատենադարանը. Վահե ՀովհաննիսյանՊահանջում ենք գործող իշխանություններից վերջ դնել մեր հայրենիքի տարածքների միակողմանի հանձմանը․ Ավետիք Չալաբյան Նիկոլ Փաշինյանը Հայաստանի թշնամին է եւ վերջ. Էդուարդ ՇարմազանովԱրշակ Կարապետյանի նոր բացահայտումներն ու վարչապետի անհեթեթ հատարարություններին արձագանքըՈսկեպար-Բաղանիս հատվածում որոշվում է մեր երկրի ճակատագիրը․ Ավետիք Չալաբյան Թշնամուն զիջելու տարածք չունե՛նք. «Հայաքվեն» Բաղանիս գյուղում է. ՈւՂԻՂ Շուտով Ցեղասպանության հիշատակումը հավասարազոր է լինելու Ստամբուլում ամեն ապրիլի 24-ին «համատեղ ցավի» հիշատակման լոկալ արարողության. Դավիթ Սարգսյան Լատվացիները 700 մլն եվրո կներդնեն Լատվիայի արևային էներգիայի պարկերումԹուրքիան չի հրաժարվելու «Զանգեզուրի միջանցքի» պահանջներից Տիգրան Ավինյանը հետևել է Շենգավիթ վարչական շրջանում իրականացվող բարեկարգման աշխատանքներինՍպասվում են տեղումներ և մառախուղ, լեռնային գոտիներում՝ թաց ձյան տեսքով. Եղանակը Հայաստանում Կենդանակերպի այս նշանների ներկայացուցիչների բախտը կբերի սիրո մեջ Չենք ճանաչում ՌԴ կողմից Ղրիմի բռնակցումը․ Թուրքիայի ԱԳՆ ՌԴ նախագահական ընտրություններում ՀԱՊԿ ԽՎ դիտորդական առաքելության կազմում ՀՀ ներկայացուցիչներ չկան