Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և ավտոմեքենաներ են վնասվել Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա Սողոմոնյան «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . Տոնոյան Չտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայան Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել Հետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում Կրոկուսի վրա հարձակում գործած ահաբեկիչները գտնվել են թմրանյութի ազդեցության տակ


Սուրբ Սո­ֆի­ա­յի տա­ճա­րի թնջու­կը.ինչ­պի­սի՞ն պետք է լի­նի Հա­յաս­տա­նի ար­ձա­գան­քը. «Փաստ»

Վերլուծական

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Թուրքիա այցելող զբոսաշրջիկների ամենասիրելի պատմական կառույցի՝ հռչակավոր Սուրբ Սոֆիայի տաճարի ճակատագիրը դարձել է միջազգային հանրությանը հուզող ամենաառաջնահերթ թեմաներից մեկը։ Պատճառը Սուրբ Սոֆիայի տաճարը կրկին մզկիթի վերածելու Թուրքիայի իշխանությունների որոշումն է։ Նախագահ Էրդողանը այս խնդիրը դիտարկում է որպես Թուրքիայի ինքնիշխանության տիրույթում լուծվելիք հարց, քանի որ տաճարը համարվում է իրենց սեփականությունը։

Վեցերորդ դարում Բյուզանդիայի Հուստինիանոս կայսեր օրոք կառուցված հունական այս տաճարը մեկ հազարամյակ շարունակ եղել է աշխարհի ամենամեծ քրիստոնեական եկեղեցին մինչև Իսպանիայում Սևիլիայի տաճարի կառուցումը և համարվում է ճարտարապետության գլուխգործոց, որը գրանցված է UNESCO-ի համաշխարհային մշակութային ժառանգության ցանկում:

Բացի այդ, այն քրիստոնեական աշխարհի կարևորագույն կառույցներից մեկն է, որն իր ստեղծման օրվանից՝ 537 թվականից մինչև 1453 թվականը եղել է Արևել յան ուղղափառ տաճար և հանդիսացել է Կ. Պոլսի տիեզերական պատրիարքի նստավայրը։ 

1453 թվականին թուրքերի կողմից Բյուզանդական կայսրության մայրաքաղաքի գրավումից հետո Սուրբ Սոֆիայի տաճարը վերածվեց մզկիթի և մնաց այդ կարգավիճակում մինչև 1934 թվականը։ 

Այնուհետև Քեմալ Աթաթուրքի որոշմամբ՝ մզկիթը դարձավ թանգարան։ Սակայն տաճարը նույնիսկ թանգարանային կարգավիճակում շարունակում է մնալ ուղղափառ աշխարհի ամենամեծ սիմվոլներից մեկը, և այն մզկիթի վերածելը միջազգային կոշտ արձագանքի տեղիք է տվել։

Տաճարը մզկիթի վերածելու կապակցությամբ մասնավորապես իրենց վրդովմունքն են հայտնել ԱՄՆ–ը, Ֆրանսիան, Հունաստանը, Ռուսաստանը։ Թուրքիայի իշխանությունների այդ քայլը քննադատել են Կ. Պոլսի հունաց տիեզերական պատրիարք Բարդուղիմեոս Առաջինը, ինչպես նաև Մոսկվայի և Համայն Ռուսիո պատրիարք Կիրիլը։

Սակայն թուրքական իշխանությունները լրջորեն են տրամադրված, և բացառված չէ, որ այս հարցը Թուրքիայի հետ տարբեր երկրների հարաբերությունների սրման և անգամ դիվանագիտական սկանդալների պատճառ դառնա։ Սուրբ Սոֆիայի տաճարի ճակատագիրը պետք է հուզի նաև հայերիս, քանի որ դրանում կա նաև հայկական հետք։ Տաճարի հսկայական գմբեթը, որի տրամագիծը 31 մետր է, մի քանի անգամ փլուզվել է երկրաշարժների պատճառով։ 

989 թվականին տեղի ունեցած մեծ երկրաշարժից հետո, որի արդյունքում փլուզվել է արևմտյան գմբեթի կամարը, Բյուզանդիայի կայսրը խնդրել է հայ ճարտարապետ Տրդատին, որն Անիի և Արգինայի տաճարների հիմնադիրն էր, ղեկավարել վերանորոգման աշխատանքները։ Տրդատն այնպես է վերականգնել տաճարի գմբեթը, որ այն պահպանվել է մինչև մեր օրերը՝ ավելի քան հազար տարի։

Հետաքրքրական է, որ վերջերս այս հարցի շուրջ կարծիք էր հայտնել նաև Պոլսո հայոց պատրիարք Սահակ Մաշալ յանը՝ նշելով, թե Սուրբ Սոֆիայի տաճարը կարող է դառնալ երկու կրոնների միության և խաղաղության խորհրդանիշ: Իսկ ավելի վաղ նա հայտարարել էր, թե տաճարը բավական մեծ է, և այնտեղ միաժամանակ կարող են աղոթել թե՛ քրիստոնյաները, թե՛ մահմեդականները:

Հասկանալի է, որ հաշվի առնելով Թուրքիայում հայերի նկատմամբ աճող ատելության ֆոնը՝ Պոլսո հայոց պատրիարքը չէր կարող կոշտ քննադատության ենթարկել թուրքական իշխանություններին, բայց ավելի շատ կարևոր է Հայաստանի իշխանությունների ու Մայր աթոռի արձագանքը այս խնդրին։

Այստեղ հարկավոր է Սուրբ Սոֆիայի տաճարի շուրջ տեղի ունեցող իրադարձությունների լույսի ներքո դիտարկել նաև Թուրքիայում հայկական պատմամշակութային ժառանգության ոչնչացման և ապօրինի յուրացման հարցը, որը հայերի դեմ իրականացված ցեղասպանության թուրքական քաղաքականության շարունակությունն է։

Եվ ժամանակն է, որ Հայաստանը միջազգային հանրության ուշադրությունը սևեռի այն խնդրի վրա, թե ինչպես է Թուրքիան Արևմտյան Հայաստանում մշակութային ցեղասպանություն իրականացնում, որին անպատճառ պետք է տրվի համապատասխան իրավական, քաղաքական և պատմական գնահատական։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

 

«Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և ավտոմեքենաներ են վնասվել Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկի Մենք իբր հողի վրա ենք, բայց մեռած ենք, թաղած չենք․ Էդուարդ Շարմազանով Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա Սողոմոնյան«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայան Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել Հետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում Կրոկուսի վրա հարձակում գործած ահաբեկիչները գտնվել են թմրանյութի ազդեցության տակ Հայտնի է՝ ով է ճանաչվել Լա Լիգայի՝ մարտ ամսվա լավագույն մարզիչ Շղթայական ավտոմեքենաների ջարդ Երևանում. 12-ամյա երեխան ու նրա մայրը տեղափոխվել են հիվանդանոց Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանՈւ՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել Ազատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Փաշինյան-Բլինկեն-Ֆոն դեր Լեյեն հանդիպումը չի կարող հանգեցնել էսկալացիայի. Պետքարտուղարությունը՝ Բաքվին ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Նիկոլն ամեն ինչ հասցրել է ձախողման եզրին. Արտակ Զաքարյան «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր. «Փաստ»Վեցամյա ավերումներն ու «կկվի կանչելու» ժամանակը. «Փաստ»Ինչո՞ւ են հիմնավորում միշտ այն, ինչը վնասում է Հայաստանի անվտանգության շահերին. «Փաստ»«Կոռուպցիան այսօր իր սարդոստայնով տարածված է ամեն տեղ». «Փաստ»Հասարակության վրա փորձում է վախ ծախել. «Փաստ»Ուղարկում է մարդկանց հետ «խոսելու». «Փաստ»Ինչո՞ւ չի կազմակերպվել Վրաստանի վարչապետի հանդիպումը Կաթողիկոսի հետ. «Փաստ»Էլ ճանապարհ սարքելն ո՞ւմ է պետք. «Փաստ»Արդեն կես տարի է՝ Ռուբեն Վարդանյանը ապօրինի բանտարկված է Բաքվի բանտում․ «Ապրելու երկիր»Գնել Սանոսյանը դժվարացավ պատասխանել ԱԺ պատգամավոր Դավիթ Դանիելյանի հարցին, թե երբ կավարտվի Շուռնուխ գյուղի տների շինարարությունըՄալաթիա Սեբաստիայում բացվել է 88 ցանցի հերթական սուպերմարկետը Դուք կանաչ լույս վառեցիք Արցախի հայաթափման համար. ՇարմազանովՔուչակ գյուղի վերջնամասում մեքենաներ են բախվել․ կա զոհ և 6 վիրավոր Ադրբեջանը չի մասնակցի Երևանում սամբոյի աշխարհի գավաթի խաղարկությանը Fastex-ը շարունակում է Web3 տեղեկատվական հանդիպումների շարքը Հայաստանի բլոկչեյն էմբասիում Արդարի դար չէ, ՈՒժեղի դար է Ընկերությունը կարևորում է նման ճանաչողական այցերը՝ ծանոթացնելու հանրությանը երկրի տնտեսության հենասյուն հանդիսացող որոլտին, ներկայացնելու իրական խնդիրներն ու ձեռքբերումներըԱռաջիկա օրերին օդի ջերմաստիճանը կբարձրանա Տիգրան Ավինյանի շնորհավորանքը՝ Թատրոնի համաշխարհային օրվա առթիվ