Երևան, 19.Մարտ.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Թևերի տակ դրված եվրա... բարձ. «Փաստ» Բնակիչների հետ հանդիպում, որպես այդպիսին, չի եղել. ի՞նչ են ասել Փաշինյանին Նոյեմբերյանում. «Փաստ» Իբր փողի խնդիր չկա, բայց գնում են թե՛ գների, թե՛ հարկերի դրույքաչափի բարձրացման ճանապարհով. «Փաստ» Ռուսական և ամերիկյան քաղաքական շրջանակները՝ «Միասնություն» շարժման հավաքին. «Փաստ» Որևէ պաշտոնյա իրավասու չէ միանձնյա որոշել, թե որն է ՀՀ տարածքը. ի՞նչ էր անում «Հայաքվեն» վտանգված գյուղերում. «Փաստ» Կենդանակերպի այս նշանների ֆինանսական գործերը դեպի լավը կգնան Ասում են, թե գնում են ԵՄ, բայց ավելի շատ կախվում Ռուսաստանից Team-ի ինտերնետը հասանելի է մետրոյում Ռիտա Նազարյանը ԶՊՄԿ քիմիական լաբորատորիայում որպես լաբորանտ աշխատում է 1978 թվականից Վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների համաշխարհային հզորությունն աճել է 50 տոկոսով


Սուրբ Սո­ֆի­ա­յի տա­ճա­րի թնջու­կը.ինչ­պի­սի՞ն պետք է լի­նի Հա­յաս­տա­նի ար­ձա­գան­քը. «Փաստ»

Վերլուծական

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Թուրքիա այցելող զբոսաշրջիկների ամենասիրելի պատմական կառույցի՝ հռչակավոր Սուրբ Սոֆիայի տաճարի ճակատագիրը դարձել է միջազգային հանրությանը հուզող ամենաառաջնահերթ թեմաներից մեկը։ Պատճառը Սուրբ Սոֆիայի տաճարը կրկին մզկիթի վերածելու Թուրքիայի իշխանությունների որոշումն է։ Նախագահ Էրդողանը այս խնդիրը դիտարկում է որպես Թուրքիայի ինքնիշխանության տիրույթում լուծվելիք հարց, քանի որ տաճարը համարվում է իրենց սեփականությունը։

Վեցերորդ դարում Բյուզանդիայի Հուստինիանոս կայսեր օրոք կառուցված հունական այս տաճարը մեկ հազարամյակ շարունակ եղել է աշխարհի ամենամեծ քրիստոնեական եկեղեցին մինչև Իսպանիայում Սևիլիայի տաճարի կառուցումը և համարվում է ճարտարապետության գլուխգործոց, որը գրանցված է UNESCO-ի համաշխարհային մշակութային ժառանգության ցանկում:

Բացի այդ, այն քրիստոնեական աշխարհի կարևորագույն կառույցներից մեկն է, որն իր ստեղծման օրվանից՝ 537 թվականից մինչև 1453 թվականը եղել է Արևել յան ուղղափառ տաճար և հանդիսացել է Կ. Պոլսի տիեզերական պատրիարքի նստավայրը։ 

1453 թվականին թուրքերի կողմից Բյուզանդական կայսրության մայրաքաղաքի գրավումից հետո Սուրբ Սոֆիայի տաճարը վերածվեց մզկիթի և մնաց այդ կարգավիճակում մինչև 1934 թվականը։ 

Այնուհետև Քեմալ Աթաթուրքի որոշմամբ՝ մզկիթը դարձավ թանգարան։ Սակայն տաճարը նույնիսկ թանգարանային կարգավիճակում շարունակում է մնալ ուղղափառ աշխարհի ամենամեծ սիմվոլներից մեկը, և այն մզկիթի վերածելը միջազգային կոշտ արձագանքի տեղիք է տվել։

Տաճարը մզկիթի վերածելու կապակցությամբ մասնավորապես իրենց վրդովմունքն են հայտնել ԱՄՆ–ը, Ֆրանսիան, Հունաստանը, Ռուսաստանը։ Թուրքիայի իշխանությունների այդ քայլը քննադատել են Կ. Պոլսի հունաց տիեզերական պատրիարք Բարդուղիմեոս Առաջինը, ինչպես նաև Մոսկվայի և Համայն Ռուսիո պատրիարք Կիրիլը։

Սակայն թուրքական իշխանությունները լրջորեն են տրամադրված, և բացառված չէ, որ այս հարցը Թուրքիայի հետ տարբեր երկրների հարաբերությունների սրման և անգամ դիվանագիտական սկանդալների պատճառ դառնա։ Սուրբ Սոֆիայի տաճարի ճակատագիրը պետք է հուզի նաև հայերիս, քանի որ դրանում կա նաև հայկական հետք։ Տաճարի հսկայական գմբեթը, որի տրամագիծը 31 մետր է, մի քանի անգամ փլուզվել է երկրաշարժների պատճառով։ 

989 թվականին տեղի ունեցած մեծ երկրաշարժից հետո, որի արդյունքում փլուզվել է արևմտյան գմբեթի կամարը, Բյուզանդիայի կայսրը խնդրել է հայ ճարտարապետ Տրդատին, որն Անիի և Արգինայի տաճարների հիմնադիրն էր, ղեկավարել վերանորոգման աշխատանքները։ Տրդատն այնպես է վերականգնել տաճարի գմբեթը, որ այն պահպանվել է մինչև մեր օրերը՝ ավելի քան հազար տարի։

Հետաքրքրական է, որ վերջերս այս հարցի շուրջ կարծիք էր հայտնել նաև Պոլսո հայոց պատրիարք Սահակ Մաշալ յանը՝ նշելով, թե Սուրբ Սոֆիայի տաճարը կարող է դառնալ երկու կրոնների միության և խաղաղության խորհրդանիշ: Իսկ ավելի վաղ նա հայտարարել էր, թե տաճարը բավական մեծ է, և այնտեղ միաժամանակ կարող են աղոթել թե՛ քրիստոնյաները, թե՛ մահմեդականները:

Հասկանալի է, որ հաշվի առնելով Թուրքիայում հայերի նկատմամբ աճող ատելության ֆոնը՝ Պոլսո հայոց պատրիարքը չէր կարող կոշտ քննադատության ենթարկել թուրքական իշխանություններին, բայց ավելի շատ կարևոր է Հայաստանի իշխանությունների ու Մայր աթոռի արձագանքը այս խնդրին։

Այստեղ հարկավոր է Սուրբ Սոֆիայի տաճարի շուրջ տեղի ունեցող իրադարձությունների լույսի ներքո դիտարկել նաև Թուրքիայում հայկական պատմամշակութային ժառանգության ոչնչացման և ապօրինի յուրացման հարցը, որը հայերի դեմ իրականացված ցեղասպանության թուրքական քաղաքականության շարունակությունն է։

Եվ ժամանակն է, որ Հայաստանը միջազգային հանրության ուշադրությունը սևեռի այն խնդրի վրա, թե ինչպես է Թուրքիան Արևմտյան Հայաստանում մշակութային ցեղասպանություն իրականացնում, որին անպատճառ պետք է տրվի համապատասխան իրավական, քաղաքական և պատմական գնահատական։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

 

Թևերի տակ դրված եվրա... բարձ. «Փաստ»Բնակիչների հետ հանդիպում, որպես այդպիսին, չի եղել. ի՞նչ են ասել Փաշինյանին Նոյեմբերյանում. «Փաստ»Իբր փողի խնդիր չկա, բայց գնում են թե՛ գների, թե՛ հարկերի դրույքաչափի բարձրացման ճանապարհով. «Փաստ»Ռուսական և ամերիկյան քաղաքական շրջանակները՝ «Միասնություն» շարժման հավաքին. «Փաստ»Որևէ պաշտոնյա իրավասու չէ միանձնյա որոշել, թե որն է ՀՀ տարածքը. ի՞նչ էր անում «Հայաքվեն» վտանգված գյուղերում. «Փաստ»Կենդանակերպի այս նշանների ֆինանսական գործերը դեպի լավը կգնան Ասում են, թե գնում են ԵՄ, բայց ավելի շատ կախվում Ռուսաստանից Team-ի ինտերնետը հասանելի է մետրոյում Ռիտա Նազարյանը ԶՊՄԿ քիմիական լաբորատորիայում որպես լաբորանտ աշխատում է 1978 թվականից Վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների համաշխարհային հզորությունն աճել է 50 տոկոսովԻնչո՞ւ կալանավորեցին ՀՅԴ-ական Գագիկ Սարգսյանին․ հետաքրքիր մանրամասներ 1 ոսկե և 2 բրոնզե մեդալ՝ Մաթեմատիկայի միջազգային կովկասյան 9-րդ օլիմպիադայում Արշակ Կարապետյանը հայրենասեր Հայի սկզբունքային և վճռական Տեսակ է Ռուսական ալիքները պետք է բացառեն ՀՀ-ի նկատմամբ վիրավորանքը և մեր ներքին գործերին միջամտելու փորձերը․ ԲՏԱ նախարար Աֆղանստանի ՊՆ-ն տեղեկացրել է թալիբների կողմից Պակիստանի ռազմակայանների գնդակոծման մասին Կանդայի վարչապետը խոստովանել է, որ ամեն օր մտածում է հրաժարականի մասին ՀՀ որոշ մարզերում սպասվում են ձյան առատ տեղումներ, առանձին հատվածներում բուք, ցածր հորիզոնական տեսանելիությունԳրիգորի Զաքարյան. Բիզնեսին պատրաստ ենք մատուցել ներդրումային համալիր ծառայություններ Ռուսաստանն ընտրություններից հետո ավելի կոշտ է լինելու Հայաստանի նկատմամբ Կիևը մտադիր չէ երկարաձգել Ռուսաստանի հետ գազի տարանցման պայմանագիրԵՄ խորհուրդը կքննարկի Հայաստանին աջակցությունն ու հայ-ադրբեջանական կարգավորումը ԵԱՏՄ-ի հետ հարաբերությունների վատթարացումը շղթայական և աղետալի հետևանքներ կարող է ունենալ․ Արշակ Կարապետյան Անցած 3 օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 32 ՃՏՊ. 1 մարդ զոհվել է, 50-ը՝ վիրավորվելՆԳՆ-ն զգուշացնում է չանհանգստանալ Ջուր չի լինի Գրեթե հինգ ամսվա ընթացքում Հայաստանը լքել և չի վերադարձել ավելի քան 7,800 արցախցի Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը կրկին փակ է բեռնատարների համարՀաջորդը լինելու է Մատենադարանը. Վահե ՀովհաննիսյանՊահանջում ենք գործող իշխանություններից վերջ դնել մեր հայրենիքի տարածքների միակողմանի հանձմանը․ Ավետիք Չալաբյան Նիկոլ Փաշինյանը Հայաստանի թշնամին է եւ վերջ. Էդուարդ ՇարմազանովԱրշակ Կարապետյանի նոր բացահայտումներն ու վարչապետի անհեթեթ հատարարություններին արձագանքըՈսկեպար-Բաղանիս հատվածում որոշվում է մեր երկրի ճակատագիրը․ Ավետիք Չալաբյան Թշնամուն զիջելու տարածք չունե՛նք. «Հայաքվեն» Բաղանիս գյուղում է. ՈւՂԻՂ Շուտով Ցեղասպանության հիշատակումը հավասարազոր է լինելու Ստամբուլում ամեն ապրիլի 24-ին «համատեղ ցավի» հիշատակման լոկալ արարողության. Դավիթ Սարգսյան Լատվացիները 700 մլն եվրո կներդնեն Լատվիայի արևային էներգիայի պարկերումԹուրքիան չի հրաժարվելու «Զանգեզուրի միջանցքի» պահանջներից Տիգրան Ավինյանը հետևել է Շենգավիթ վարչական շրջանում իրականացվող բարեկարգման աշխատանքներինՍպասվում են տեղումներ և մառախուղ, լեռնային գոտիներում՝ թաց ձյան տեսքով. Եղանակը Հայաստանում Կենդանակերպի այս նշանների ներկայացուցիչների բախտը կբերի սիրո մեջ Չենք ճանաչում ՌԴ կողմից Ղրիմի բռնակցումը․ Թուրքիայի ԱԳՆ ՌԴ նախագահական ընտրություններում ՀԱՊԿ ԽՎ դիտորդական առաքելության կազմում ՀՀ ներկայացուցիչներ չկանԱլիևը Նիկոլի գլխին «պայթեցրեց» Դուշամբեի վերելակում հողերը հանձնելու պայմանավորվածությունը․ ՀամբարյանԱրթուր Ալեքսանյանը UWW-ի դասակարգման աղյուսակի առաջատարն է Ամիրյան փողոցում ավտոբուսի վարորդի և ուղևորի միջև ծագած վիճաբանությունն ավարտվել է նրանց ձերբակալությամբ Ի՞նչ է կորցրել ՆԱՏՕ-ն Հայաստանում Միացյալ Նահանգները վերահաստատում է իր հանձնառությունը Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև կայուն խաղաղության ձեռքբերմանը․ Բայդեն Արարատ Միրզոյանի ձախողումը Ապակյա կոլբաներից, ջրով լի տակառներից մինչև ժամանակակից կրակմարիչներ. «Փաստ»Բիրտանական ռազվեդկեն կոնկրետ խնդիր ունի հայաստանյան տիրույթում բացով խաղալու . Արմեն ՀովասափյանՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (16 ՄԱՐՏԻ). Հայաստանը և Ռուսաստանը պայմանագիր են կնքել ռուսական զորքերի՝ Հայաստանում մնալու մասին. «Փաստ»