«Փորձում ենք դժվարությունները վերածել հնարավորության». վերականգնելով տավուշյան ձեռագործի բազմադարյա ավանդույթները. «Փաստ»
Society«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Գաղտնիք չէ, որ մարզերում գործազրկությունը շատ ավելի մեծ ծավալների է հասնում, քան մայրաքաղաքում, և այս առումով շատ կարևոր է աշխատատեղերի ստեղծումը, հատկապես, եթե դրանք նպաստում են արհեստագործության տարբեր ճյուղերի զարգացմանը և ավանդույթների վերականգնմանը: Այդպիսի առաքելություն է որդեգրել «Թելիկ» ձեռագործ աշխատանքների բրենդը, որը կոչված է վերականգնելու տավուշյան ավանդական գորգագործության, կարպետագործության, ասեղնագործության և ձեռագործի այլ ճյուղերի բազմադարյա ավանդույթները՝ դրանք նաև կիրառելի դարձնելով ժամանակակից կենցաղում։
«Թելիկ» սոցիալ-մշակութային ՀԿ-ի տնօրեն Հասմիկ Մարգարյանը նշում է, որ 2016 թվականին բրենդի գաղափարի առաջացումը կապված է Բագրատ Սրբազանի անվան հետ, որը դեռևս 2015 թվականին նշանակվեց ՀԱԵ Տավուշի թեմի առաջնորդ: «Սա իր մտահղացումն էր:
Իջևանում խորհրդային շրջանում եղել է շատ հայտնի գորգի գործարան:
Հիմա, կարելի է ասել, այն համարյա թե չի գործում: Նպատակն այն էր, որ զարկ տրվի գորգագործությանը և մեր տարածաշրջանում ապահովվի կանանց զբաղվածությունը և ամենակարևորը՝ վերականգնվեն ձեռագործ աշխատանքների ավանդույթները: 2016 թվականից սկսեցինք մեր աշխատանքները՝ համագործակցելով տարբեր մարդկանց ու ծրագրերի՝ ՄԱԿ-ի, «Կլոր սեղան», «Պահապան», «Հանգույց» հիմնադրամների հետ:
Հայաստանում Ճապոնիայի դեսպանատան աջակցությամբ, ֆինանսավորմամբ կառուցվեց մեր առաջնորդարանի շենքը, այդ ծրագրի մեջ ներառված էր նաև գորգագործության ծրագիրը: Համագործակցում ենք «Իմ Հայաստան» ծրագրի, նաև «Հանգույց» հիմնադրամի հետ: «Տուրք» ծրագրի միջոցով նրանք մեզ դազգահ և թել էին տալիս ու կազմակերպում ուսուցում:
Շատ կարևոր է չմոռանալ բոլոր այն մարդկանց և կազմակերպություններին, որոնք աջակցել են մեզ այս ընթացքում: Առանց նրանց որևէ բան անել հնարավոր չէր լինի: Այսպիսով՝ համադրեցինք մի քանի ծրագրերի հետ համագործակցությունը և սկսեցինք գորգագործության ծրագիրը: Մեկ մեծ գորգ ենք գործել, որը կոչվում է «Ուտիքի Աստղահավք»: Ինչպես հաճախ է լինում, ծրագիրն ավարտելուց հետո ձեռք բերված հաստոցները, ցավոք, դրվում են մի կողմ, քանի որ ֆինանսական միջոցներ չեն լինում: Բայց մենք փորձեցինք շարունակել սկսածը:
Այս ընթացքում «Ընտանիք և համայնք» ՀԿ-ի հետ շյուղագործության ծրագիր կյանքի կոչեցինք: Երբ գորգագործության ծրագիրն ընդհատվեց, որոշեցինք մի խումբ կանանցով շարունակել մեր աշխատանքը՝ հաշվի չառնելով ֆինանսավորում կլինի, ապրանքը կվաճառվի, թե ոչ: Կանայք ինքնադրսևորման, ինքնաարտահայտման, շփման կարիք ունեն, և հենց նրանք ասացին՝ իրենց հետաքրքիր չէ՝ կվաճառվեն աշխատանքները, թե ոչ, կարևորը զբաղվում են, շփվում իրար հետ:
Այդ ընթացքում որոշ ծրագրեր եղան, ընդմիջումներ՝ նույնպես: Այս պահին գորգագործության ծրագիրը դադարեցրել ենք հասկանալի իրավիճակի պատճառով, քանի որ բազմամարդ հավաքներ չենք կարող կազմակերպել: Մեր մի շարք ծրագրեր խափանվեցին: Ասեղնագործել էինք թեյի սրբիչներ, սփռոցներ և այլ պարագաներ, սակայն ամեն ինչ մնաց դարակներում: Ցավոք, համաճարակը փոխեց բոլոր ծրագրերը, որոշել էինք «Թելիկ» բրենդն էլ ավելի հայտնի դարձնել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Հասմիկը:
Այս աշխատանքի միջոցով փորձ է արվում բարելավել Իջևանում և հարակից գյուղերում բնակվող, մեծմասամբ մանկահասակ երեխաներ ունեցող կանանց կյանքի որակը, ինչը ևս շատ կարևոր է: «Մարդիկ կարող են գալ, զբաղվել ձեռագործ ինչ-որ աշխատանքով, ժամանակ անցկացնել, բայց շատերը ցանկություն են հայտնում, որ այդ զբաղմունքով իրենք նաև գումար վաստակեն: Այս ընթացքում եղան կանայք, որոնք աշխատանք գտան ու գնացին, բաց շատերն անգամ ասում են՝ եթե «Թելիկում» աշխատանքը մշտական բնույթ կրի, ապա իրենք կարող են ավելի քիչ գումարով այստեղ աշխատել:
Բայց, ցավոք, հիմա դժվար ժամանակներ են, պատվերներ չեն լինում: Հիմա մտածում ենք ավելի պրակտիկ, պարզ արտադրանք ստեղծելու մասին, որ կարողանանք տեղի շուկայում իրացնել: Անկեղծ ասած, ասեղնագործ սրբիչները և ձեռագործ այլ իրերն այնքան էլ մատչելի չեն: Բացի դա, այսօր շատ ավելի բարդ գործ է հաճախորդ գտնելը: Ուստի մենք փորձում ենք հարմարվել իրավիճակին:
Այս պահին մտածում ենք անկողնային պարագաներ արտադրելու մասին՝ տարբեր գների, որպեսզի հասանելի լինի ավելի շատ մարդկանց, իսկ վաճառքից ստացված եկամուտով էլ կկարողանանք գումարի շրջանառություն ապահովել: Առհասարակ, կարևոր է, որպեսզի աշխատանքը չդադարի: Հույս ունենք՝ մեր կյանքը հունի մեջ կընկնի, խնդիրները կկարգավորվեն, և մարդիկ կվերադառնան իրենց բնականոն կյանքին»,նշում է մեր զրուցակիցը:
Ինչպես Հասմիկն է ասում, այս օրերին դժվարությունները փորձում են հնարավորության վերածել, նոր գաղափարներ կյանքի կոչել: ««Կլոր սեղան» հիմնադրամի հետ մի ծրագիր ենք սկսել, որն այժմ ընթացքի մեջ է: Գործում ենք մեծ՝ «Շուլալ» կոչվող կարպետը: Տարիներ շարունակ այս չափի՝ 130/ 170 սմ, շուլալ կարպետ չի գործվել: Մտածում ենք այն մասին, որ մինչև կարպետը գործել, ավարտելը փորձենք այն վաճառել: Տեսնենք, թե որքանով կկարողանանք այս գաղափարը կյանքի կոչել»,-ընդգծում է ՀԿ-ի տնօրենը:
Մինչ երկրում համաճարակի պատճառով իրավիճակի փոփոխությանը, ձեռագործ տարբեր աշխատանքների ստեղծման գործում ներգրավված է եղել մոտավորապես 15 կին: «Նրանք տարբեր չափի եկամուտ էին ստանում, կախված աշխատանքի և վաճառքի քանակից: Մեր ստեղծած աշխատանքները ոչ միայն ներքին շուկայի սպառման համար են:
Փորձ արեցինք օնլայն խանութների միջոցով վաճառել դրանք, մի քանի իրերի փոքր վաճառք կարողացանք իրականացնել, սակայն այսօր խնդիրն այն է, որ սոցցանցային էջերով զբաղվող մասնագետ չունենք: Օտարերկրացիների, սփյուռքահայերի համար հայկական ավանդական նախշեր պարունակող իրերը ևս շատ հետաքրքիր են: Շատերը ձեռք են բերում դրանք, նվիրում իրենց հարազատներին ու ընկերներին:
Չնայած առկա բոլոր դժվարություններին՝ փորձում ենք օգտվել բոլոր հնարավոր հարթակներից: Ցանկանում էինք կայունություն ունենալ այս առումով, սակայն ծրագրերը փոխվեցին, հիմա փորձում ենք դժվարությունները վերածել հնարավորության»,ասում է Հասմիկը:
Ամեն անգամ, երբ «Փաստը» զրուցում է արհեստների տարբեր ճյուղերով զբաղվող անհատների ու կազմակերպությունների հետ, կարևոր հարցերից մեկը, որ մշտապես ուղղում ենք մեր զրուցակիցներին, հետևյալն է՝ իսկ երիտասարդներին հետաքրքրո՞ւմ է այն, ինչ դուք անում եք, նրանք ձգտում ունե՞ն դեպի ավանդականը:
Հասմիկն ասում է՝ երիտասարդների, նաև դպրոցահասակ երեխաների մոտ հետաքրքրություն կա ձեռագործ աշխատանքներ սովորելու հարցում: «Հիմա մեր շենքային պայմանները լավացել են, մեծացել, և նույնիսկ այս համաճարակային պայմաններում կարող ենք 5-6 հոգու հետ դասեր կազմակերպել: Դրանք պետք է պարտադիր կազմակերպվեն:
Տավուշի թեմի առաջնորդարանում գործում է «Արևիկ» սոցիալ-կրթական կենտրոնը: Ծրագրեր կան, եթե դրանք հաստատվեն, ապա երեխաները հնարավորություն կունենան սեպտեմբերից ասեղնագործություն սովորելու: Որոշ ժամանակ առաջ առաջարկեցի երեխաներին՝ եկեք միասին կարպետ կամ գորգ գործենք: Ասեմ ձեզ՝ ունենք տղաներ, որոնք կարողանում են գորգ գործել: Շատ կցանկանայի, որ այդ երեխաները շարունակեն զարգացնել իրենց հմտությունները և դառնան կայացած մասնագետներ»,-եզրափակում է Հասմիկ Մարգարյանը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում