Երևան, 19.Մարտ.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Քաջարանը բազմաթիվ կադրեր է տվել կոբինատին. տանը թե դրսում, բոլորի թեման Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատն էր և հիմա էլ` այդպես է ՆԱՏՕ-ի ապտակը Փաշինյանին Տավուշում տեղի ունեցած հանդիպումները կրկին սրել են հակասությունները ՔՊ-ում МИР քարտերի սպասարկման դադարեցում․ IDBank Հարբած կինը կապված սավաններով փորձել է իջնել 4-րդ հարկից, սակայն վայր է ընկել և մահացել Բրյուսելը սիրախաղ է անում Երևանի հետ՝ փորձելով հարվածել Ռուսաստանին. «Փաստ» Փաշինյանական քաղցր ու մահաբեր ստեր Պետությունից մինչև ինքնապաշտպանական ջոկատներ․ սա պետությունը միտումնավոր քանդելու գործունեություն է. Վահե Հովհաննիսյան Երկրի մեծ մասը հանձնած թիվ մեկ պատասխանատուն Նոյեմբերյանի մի քանի խեղճ ու կրակ գյուղացու հավաքել ու համոզում է, որ պետք է ձեր հողերն էլ տանք թշնամուն. Զաքարյան Նպատակ ունեն ուշադրությունը շեղել նման բաների վրա. «Փաստ»


«Կա­ռա­վա­րող­նե­րը քա­ղա­քա­կան ու ռազ­մա­վա­րա­կան մտքի դաշ­տում շատ բո­բիկ են». «Փաստ»

Հարցազրույց

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

«Փաստի» զրուցակիցն է քաղաքական մեկնաբան Սարո Սարոյանը:

-Պարո՛ն Սարոյան, համաճարակային իրավիճակն ինչպիսի՞ փորձաքար էր իշխանության համար: Ի՞նչ կառավարում իրականացվեց, և այսօրվա դրությամբ որքանո՞վ են շտկվում բացթողումներն ու սխալները՝ խորացող առնվազն տնտեսական ու առողջապահական խնդիրները հնարավորինս մեղմելու առումով:

Միանշանակ է, որ այդ հարցում կառավարությունը չի հաջողել ու չի հաջողել հենց կառավարման բնագավառում: Սա տեսանելի է անգամ կառավարության ցուցադրած տվյալներից, որոնցով, ըստ էության, հենց իրենք են մատնանշում, որ չեն հաջողել՝ հաշվի առնելով նաև այլ պետություններում առկա պայքարն ու այդ երկրներում գրանցված պաշտոնական ցուցանիշները: 

Այն, որ կառավարությունը չի կարողացել հաջողել այս հարցում, առաջին հերթին կառավարման խնդիր է, որովհետև շատ այլ երկրների համեմատ՝ մենք առողջապահական ոլորտում քիչ թե շատ ավելի հագեցած մասնագիտական կարողություններ ու ներուժ ունենք: 

Առողջապահության բնագավառում մեր կադրային պոտենցիալը միշտ էլ նշանակալի է եղել: 

Չմոռանանք, որ դեռ խորհրդային տարիներին Հայաստանը ներկայանում էր հատկապես երկու բուհերով` ներկայիս բժշկական համալսարանը (այն ժամանակ՝ ինստիտուտ) ու պոլիտեխնիկը: Դրանք համամիութենական նշանակության բուհեր էին, Հայաստանի մյուս բուհերը նման համամիութենական ընդգրկում չունեին, ինչն իր հստակ պատճառն ուներ. դա հայ մարդու շնորհքն էր, որն ուժեղ էր թե՛ իր ինժեներական, թե՛ բժշկական հմտություններով:

-Իսկ միգուցե համաճարակի խնդիրն ավելի ցայտուն դարձրե՞ց մինչ այդ էլ առկա կառավարման որակը:

-Այո, իհարկե, սա ընդհանուրի մասն էր: Ընդհանրապես, պետական կառավարման մեջ առկա բացերը, ինչպես նաև սխալներն ընդհանուր կառավարման մշակույթի բացակայության կամ թերության մասին են վկայում:

 Իհարկե, առողջապահական բնագավառում ոչինչ պատահական չէ: Համաճարակն ապացուցեց, որ խնդիրը հիմնականում սխալի ու բացթողման տիրույթում է:

-Առհասարակ, թե՛ հիմա, թե՛ ամբողջ երկու տարիների ընթացքում որքանո՞վ ստեղծվեց այն միջավայրը, որում պետք է ձևակերպված լիներ ապագայի խնդիրը: Ինչո՞ւ է անգամ արտաքին մարտահրավերների դեպքում գերակշռում ամեն առիթով հետ նայելու, սևերի ու սպիտակների, «ներկա»- «նախկին» բաժանումների օրակարգը:

-Այն միջավայրը, որ մեզ կստիպեր նայել ապագային, չի ստեղծվել, ինչը նույնպես իր բացատրությունն ունի. ներկայիս կառավարողները քաղաքական ու ռազմավարական մտքի դաշտում շատ բոբիկ են: Նման իրողության պարագայում այդ միջավայրը չէր էլ կարող ստեղծվել: Եվ սա ընդհանուր տգիտության արդյունք է: Այն, ինչ, օրինակ՝ կատարվում է կրթական ոլորտում, նշվածի ցայտուն օրինակներից մեկն է: Այս ոլորտում ստեղծված հարցերի հետևանքով կառավարությունը կանգնում է նաև պետական կառավարման խնդիրների առաջ: 

Օրինակ՝ բուհերի ընդունելության քննություններից հետո առաջացած խնդիրը պետական կառավարման թերացումն է: Մարդիկ անգամ չեն հաշվարկել, որ դիմորդների՝ բուհերից անիմաստ դուրս մնալու խնդիրը քաղաքական բեռ է դառնալու պետութան համար: Անգամ նման տարրական հարց չկարողացան կանխատեսել, իսկ հետո «հրդեհը» բռնկվեց, ինչը թեպետ ուզում են մարել, բայց դեռևս չեն կարողանում: Այս ամենն ընդհանուր տգիտության արդյունք է: Ինչ վերաբերում է կրթական չափորոշիչների վերանայմանը, ապա սա միայն տգիտության արդյունք չէ:

 Կարելի էր, իհարկե, վերագրել տգիտությանը, եթե մեկ-երկու օրինակ լիներ, բայց երբ տեսնում ենք, որ բոլոր դասագրքերն էլ նույն խնդիրների մեջ են «եփվում», ամեն դեպքում, շատ վերլուծություններ թույլ են տալիս ենթադրել, որ իսկապես դիտավորություն կա: Միգուցե ինչ-որ ժամանակ հետո չարակամության դրսևորման ապացույցներ ի հայտ գան, բայց այն, որ այս գործընթացում ևս կառավարման խնդիր կա, անհերքելի է:

Այս և նման հարցերից առաջացած խնդիրներն են պատճառը, որ այլ դաշտերում ներկայանալու, այդ թվում՝ նախկինների հետ պայքարի մեջ մտնելու միջոցով ինչ-որ քաղաքական օրակարգ ստեղծելու ու դրանով պետական կառավարում իրականացնելու խնդիրն է լուծվում: 

Հասկանալի է, որ նախկինների հետ համեմատության մեջ փորձում են կառուցել այսօրվա սեփական կյանքը, իսկ թե ինչպես պետք է կառուցվի ապագան, այդ մարդիկ անկարող են դրա շուրջ մտածել: Եվ, ըստ էության, այդ առումով ներկայացնելու ոչինչ էլ չունեն:

-Ի վերջո, ի՞նչ վտանգների առաջ կարող ենք կանգնել, երբ այդպես էլ ապագայի, բարդ հարցերի քննարկման, նաև վերլուծման խնդիր չդրվի, ինչի անհրաժեշտությունը, ըստ էության, բխում է նաև արտաքին հստակ մարտահրավերներից:

-Վտանգը ստագնացիայի մեջ է. այդ ճահճացման հետևանքով պետությունն, ըստ էության, ոսկե ժամանակ է կորցնում, իսկ աշխարհում ամենաթանկ կապիտալը ժամանակն է: 

Եթե ժամանակը չի օգտագործվում ու բաց է թողնվում, հետագայում այն չես կարող վերականգնել: 

Մենք հիմա կորցնում ենք այն թանկարժեք ժամանակը, որը մեզ հնարավորություն կտար որոշակի պաշար կուտակել, առավելություններ ձեռք բերել, բարիքներ ստեղծել, մեծ հաշվով՝ ռեսուրսներ, որոնք զարգացում ապահովելու հնարավորություն կտային: Հիմա այս ամենը չկա, փոխարենը կյանքը ոչ ռացիոնալ մտքով ու նաև գործով է լրացվում:

Շատերի համար, թերևս, հետևանքները հիմա կարող են տեսանելի չլինել, բայց դրանք հիմա էլ կան: Վերջին շրջանում միակ դրական օրակարգը արտաքին թշնամու դեմ համախմբված պայքարի ճակատն էր, որը կրկին բավականին դրական լիցքեր հաղորդեց հանրությանը: 

Այն նույնպես ժամանակ երկարացնելու էֆեկտ տվեց, ինչպես 2018 թ.-ին, երբ դրական լիցքերով էինք զինված, բայց դրանից բխող այդ թանկարժեք ժամանակը չօգտագործեցինք: Հիմա կյանքը կրկին որոշակի ժամանակահատված տվեց: Եթե հիմա էլ ժամանակը սխալ օգտագործենք, ամիսներ անց շատ լուրջ խնդիրների առաջ ենք կանգնելու՝ առաջին հերթին հենց տնտեսական առումով:

-Դուք մատնանշեցիք, ըստ էության, նոր հնարավորության մասին: Տավուշյան մարտերից հետո շատ է մատնանշվում նաև դիվանագիտական, արտաքին քաղաքական հարթության մեջ հետևություններ ու քայլեր անելու անհրաժեշտության մասին: Այս առումով ի՞նչ հնարավորություն ենք ստացել և ի՞նչ քայլեր են արվում այդ ուղղությամբ:

-Ես սկզբում նշեցի, որ մենք մտքի ճգնաժամ ունենք, իսկ ռազմավարություն ընդհանրապես չկա: Սա նաև ձեր այս հարցի պատասխանն է: Մենք, ըստ էության, ունենք ռազմական միտք, ունենք մարտնչող բանակ ու զինվոր, ունենք բանակ՝ որպես ինստիտուտ, բայց չունենք բանակի գործողությունները քաղաքական դաշտում իրացնելու և արդեն քաղաքական դիրքեր գրավելու որևէ լուրջ հաջողություն: Կրկին գալիս ենք ընդհանուր տգիտության խնդրին: 

Ճյուղային առումով պետությունը, որպես մի ամբողջություն, իր խնդիրը լուծում է, բայց քանի ընդհանուր ռազմավարություն ու միտք չկա, ստացվում է՝ մեր անվտանգության հետ կապված շատ կարճատև խնդիր ենք լուծում. մեկ, երկու կամ մի քանի ամսով հեռացնում ենք վտանգը, բայց չենք կարողանում մեր ռազմական հաջողությունները քաղաքական հարթության մեջ օգտագործել այնպես, որ վտանգը հեռացնենք տարիների, տասնամյակների կտրվածքով: 

Սա արդեն քաղաքական խնդիր է, սա արդեն քաղաքական մտքի ճգնաժամ է: Իհարկե, կարող են հարցնել՝ իսկ ի՞նչ լուծումներ կան: Ես կարող եմ թվարկել դրանք, ասել եմ նաև մինչ այս, բայց քանի որ պետական կառավարման մեքենան խաթարված է, և ողջամիտ, խելամիտ առաջարկներն առհասարակ տեղ չեն գտնում պետական մեքենայում, մենք պարզապես մնում ենք իրավիճակի նկարագրության հույսին: 

Իհարկե, լուծումներ պետք է առաջ քաշվեն ու քննարկվեն համապատասխան ինստիտուտներում, բայց այդ ինստիտուտները երկու տարվա ընթացքում գոնե պետք է փորձեին կայացնել, օրինակ՝ անվտանգության խորհուրդը պետք է գործուն մարմին լիներ երկրում: 

Ինչևէ, շատ բացեր կան, և մասնագետները ստիպված հանրային դաշտում են առաջարկներ ներկայացնում, որոնք, սակայն, ո՛չ ընկալվում են, ո՛չ էլ անհրաժեշտ ուշադրության են արժանանում: 

Եթե կառավարողների մադկային որակները չեն բավարարում ու նրանք վախ են տեսնում մասնագետների հետ քննարկումներ կազմակերպելու առումով, մեզ մնում է իրավիճակը նկարագրել՝ սպասելով լուծումների այն ժամանակ, երբ քաղաքական դաշտում կհայտնվեն այնպիսի սուբյեկտներ, որոնք կցանկանան իրացնել այդ միտքը: Առհասարակ, խնդիրը նաև ամբողջ քաղաքական դաշտում քաղաքական միավորումների բացակայությունն է: 

Կուսակցությունները լուրջ ինստիտուտների չեն վերածվում, որովհետև խմբային շահերը շատ ավելի մեծ տեղ ունեն, քան պետական շահի գիտակցումը: Այս ամենի առկայության պարագայում մնում է հանրային դաշտում ինչ-որ լուծումներ առաջարկել կամ այդպես ազդել գործընթացների նորմալ իրականացման վրա, ստիպել հիմարություններին ու տգիտություններին վերջ տալ: Հույսը միայն հանրային ճնշման ուժն է մնացել, բայց արդյո՞ք սա վայել է մեր ազգին, այն դեպքում, երբ մյուս կողմից չկա խելամտություն, չկան քաղաքական միավորներ, որոնք առաջինը պետք է նախաձեռնողականություն ցուցաբերեին թե՛ առաջարկների, թե՛ լուծումների իմաստով:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

 

Քաջարանը բազմաթիվ կադրեր է տվել կոբինատին. տանը թե դրսում, բոլորի թեման Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատն էր և հիմա էլ` այդպես է ՆԱՏՕ-ի ապտակը Փաշինյանին Տավուշում տեղի ունեցած հանդիպումները կրկին սրել են հակասությունները ՔՊ-ում Մի դրամի ուժը՝ Հայ մայրեր հիմնադրամին Որսորդների տեղաշարժման հարմարանքից՝ սիրված մարզաձև. «Փաստ»МИР քարտերի սպասարկման դադարեցում․ IDBank ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (19 ՄԱՐՏԻ). Բանկի առաջին կողոպուտ, ածխահանքի պայթյուն, հավի ստամոքսից հանված ոսկիներ. «Փաստ»Հարբած կինը կապված սավաններով փորձել է իջնել 4-րդ հարկից, սակայն վայր է ընկել և մահացել Բրյուսելը սիրախաղ է անում Երևանի հետ՝ փորձելով հարվածել Ռուսաստանին. «Փաստ»Փաշինյանական քաղցր ու մահաբեր ստեր Պետությունից մինչև ինքնապաշտպանական ջոկատներ․ սա պետությունը միտումնավոր քանդելու գործունեություն է. Վահե Հովհաննիսյան Երկրի մեծ մասը հանձնած թիվ մեկ պատասխանատուն Նոյեմբերյանի մի քանի խեղճ ու կրակ գյուղացու հավաքել ու համոզում է, որ պետք է ձեր հողերն էլ տանք թշնամուն. ԶաքարյանՆպատակ ունեն ուշադրությունը շեղել նման բաների վրա. «Փաստ»Գործող իշխանությունները պետք է ճամպրուկները կապեն և հեռանան. Արշակ Կարապետյան «Ելույթներ կան, որոնք տոն են, ու հենց դրանք են մասնագիտական կյանքդ հաջողված դարձնում». «Փաստ»«Հատիս հրաբուխ» երկրաբանական հուշարձանն անձնագիր կունենա. համայնքային սեփականություն հանդիսացող հողերը կընդունվեն որպես նվիրատվություն Հայաստանի Հանրապետությանը. «Փաստ»«Կառավարության յուրաքանչյուր որոշում կարծես ուղղված լինի ինչ-որ մեկի գրպանը լցնելուն, ոչ թե հանրային խնդիր լուծելուն». «Փաստ»Անընդհատ ասում է՝ տանք-տանք. ինչի՞ դիմաց ես տալիս, երբ Բաքվում հայտարարում են՝ «Էրիվան», «մենք չենք կանգնելու» ․ «Հայաքվե» նախաձեռնության անդամ Տավուշից հետո սկսվելու է պետության մասնատման նոր փուլ. Հրայր Կամենդատյան Ո՞րն է «դարակազմիկ» նախագծի առանցքային նպատակը. «Փաստ»«Արևմուտքի հետ հույս կապելու կամ աշխարհաքաղաքական վեկտորի փոփոխություն անելու որոշումն ադեկվատ չէ». «Փաստ»Թևերի տակ դրված եվրա... բարձ. «Փաստ»Բնակիչների հետ հանդիպում, որպես այդպիսին, չի եղել. ի՞նչ են ասել Փաշինյանին Նոյեմբերյանում. «Փաստ»Իբր փողի խնդիր չկա, բայց գնում են թե՛ գների, թե՛ հարկերի դրույքաչափի բարձրացման ճանապարհով. «Փաստ»Ռուսական և ամերիկյան քաղաքական շրջանակները՝ «Միասնություն» շարժման հավաքին. «Փաստ»Որևէ պաշտոնյա իրավասու չէ միանձնյա որոշել, թե որն է ՀՀ տարածքը. ի՞նչ էր անում «Հայաքվեն» վտանգված գյուղերում. «Փաստ»Կենդանակերպի այս նշանների ֆինանսական գործերը դեպի լավը կգնան Ասում են, թե գնում են ԵՄ, բայց ավելի շատ կախվում Ռուսաստանից Team-ի ինտերնետը հասանելի է մետրոյում Ռիտա Նազարյանը ԶՊՄԿ քիմիական լաբորատորիայում որպես լաբորանտ աշխատում է 1978 թվականից Վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների համաշխարհային հզորությունն աճել է 50 տոկոսովԻնչո՞ւ կալանավորեցին ՀՅԴ-ական Գագիկ Սարգսյանին․ հետաքրքիր մանրամասներ 1 ոսկե և 2 բրոնզե մեդալ՝ Մաթեմատիկայի միջազգային կովկասյան 9-րդ օլիմպիադայում Արշակ Կարապետյանը հայրենասեր Հայի սկզբունքային և վճռական Տեսակ է Ռուսական ալիքները պետք է բացառեն ՀՀ-ի նկատմամբ վիրավորանքը և մեր ներքին գործերին միջամտելու փորձերը․ ԲՏԱ նախարար Աֆղանստանի ՊՆ-ն տեղեկացրել է թալիբների կողմից Պակիստանի ռազմակայանների գնդակոծման մասին Կանդայի վարչապետը խոստովանել է, որ ամեն օր մտածում է հրաժարականի մասին ՀՀ որոշ մարզերում սպասվում են ձյան առատ տեղումներ, առանձին հատվածներում բուք, ցածր հորիզոնական տեսանելիությունԳրիգորի Զաքարյան. Բիզնեսին պատրաստ ենք մատուցել ներդրումային համալիր ծառայություններ Ռուսաստանն ընտրություններից հետո ավելի կոշտ է լինելու Հայաստանի նկատմամբ Կիևը մտադիր չէ երկարաձգել Ռուսաստանի հետ գազի տարանցման պայմանագիրԵՄ խորհուրդը կքննարկի Հայաստանին աջակցությունն ու հայ-ադրբեջանական կարգավորումը ԵԱՏՄ-ի հետ հարաբերությունների վատթարացումը շղթայական և աղետալի հետևանքներ կարող է ունենալ․ Արշակ Կարապետյան Անցած 3 օրում հանրապետությունում արձանագրվել է 32 ՃՏՊ. 1 մարդ զոհվել է, 50-ը՝ վիրավորվելՆԳՆ-ն զգուշացնում է չանհանգստանալ Ջուր չի լինի Գրեթե հինգ ամսվա ընթացքում Հայաստանը լքել և չի վերադարձել ավելի քան 7,800 արցախցի Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը կրկին փակ է բեռնատարների համարՀաջորդը լինելու է Մատենադարանը. Վահե ՀովհաննիսյանՊահանջում ենք գործող իշխանություններից վերջ դնել մեր հայրենիքի տարածքների միակողմանի հանձմանը․ Ավետիք Չալաբյան