Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Եթե ընդունում ես, որ քեզնից ոչինչ չես ներկայացնում, դրանով նաև քո բանակցային դիրքերն ես թուլացնում. Դավիթ Ջամալյան ԶՊՄԿ-ն մասնակցել է ՀԱՊՀ Կապանի մասնաճյուղի կազմակերպած «Ապագա ճարտարագետ» էքսպոյին «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունն այս տարի կյանքի կոչվեց «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի շնորհիվ (տեսանյութ) Նիկոլ Փաշինյանը՝ Հայաստանի դեմ պատերազմի առաջին գծում Նիկոլն Իլհամի փիառշիկն է դարձել Սա խելագարություն է, պետք է վե՛րջ դնել՝ թե չէ՝ կհասնենք նրան, որ թշնամուն խնդրենք՝ «մեզ մի սպանեք» Վաղվանից մեր հանրապետության բոլոր առևտրային բանկերը, բացառությամբ ՎՏԲ բանկի, դադարեցնում են МИР քարտերի սպասարկումը. Շաքե Իսայան Կասպից ծովում երրորդ երկրների ռազմական ներկայությունը հակասում է տարածաշրջանի շահերին․ Իրանի ԱԳՆ Ապրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան Տաք օդային հոսանքներ են ներթափանցել Հայաստան. Սուրենյանը՝ եղանակի մասին


«Ծախ­սե­րը պետք չէ հե­տաձ­գել». տնտե­սա­գե­տը՝ վե­րա­բաշ­խում­նե­րի ան­խու­սա­փե­լի­ու­թյան, նաև բիզ­նե­սի ու պե­տու­թյան օրա­կար­գե­րի մա­սին. «Փաստ»

Հարցազրույց

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Գնահատելով այն ազդակները, որոնք կան տնտեսական բարոմետրի իմաստով, այս պահին առանձնապես խաթարումներ չեմ տեսնում: «Փաստի» հետ զրույցում ասաց տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանը, որի հետ զրույցում անդրադարձել ենք պատերազմական իրավիճակում տնտեսությունն ակտիվ ու կայուն պահելու տեսանկյունից գործարար հանրության, ինչպես նաև քաղաքացիների ու պետության անհրաժեշտ քայլերին:

«Ինդիկատորներն աշխատում են, հատկապես ֆինանսական համակարգը կայունությամբ է բնութագրվում, փոխարժեքն էլ, ըստ էության, կայուն է: Այսինքն, այն ազդակները, որոնք բիզնեսին շահագրգռում կամ մոտիվացնում են իր գործը շարունակելու, նաև իր ընթացիկ գործարքներն ապահովելու իմաստով, նորմալ իրականացվում են: Մյուս կողմից՝ պատերազմը հսկայական ռեսուրսներ է պահանջում, և, բնականաբար, բյուջեի վրա ծանրաբեռնվածությունն ավելացել է, այն որոշակի ազդեցություն է ունեցել նաև բիզնեսի վրա: Բոլոր դեպքերում, բիզնեսն ու պետությունն ունեն իրենց օրակարգերը, ամբողջ հարցը կոորդինացնելու մեջ է. մեզ մոտ թե՛ կառավարության, թե՛ կենտրոնական բանկի համակարգերը կայացած ինստիտուտներ են, իրենց անելիքները լավ գիտեն: Մյուս կողմից էլ հասարակության տրամադրվածությունն է, որ ազդում է այս ամենի վրա»,-ասաց տնտեսագետը:

Նա շեշտեց, որ ընդհանրապես այն ֆոնը, որը կա վերջին 7-8 ամիսներին և կապված է պանդեմիայից բխող բացասական ազդակների հետ, ընդհանուր մթնոլորտ է ձևավորել. «Ընդհանուր առմամբ, այն ազդել է տնտեսական ակտիվության վրա: Հիմա որոշ չափով թե՛ տնտեսական աճի, թե՛ հարկային մուտքերի և թե՛ ծախսային մասով որոշակի վերաբաշխումներ կան: Բյուջետային վերաբաշխումներ եղան նաև պարտք ներգրավելու տեսանկյունից, որոնք այս իրավիճակում, ինչն անվանում ենք պատերազմական կամ ֆորսմաժորային, միանշանակ տեղին ու անխուսափելի են: Բնական է՝ նոր զենքեր, զինատեսակներ, նոր միջոցներ են հարկավոր, որոնք նաև ծախսեր են ենթադրում:

Անդրադառնալով արդեն ոչ թե գործարար, այլ հասարակական հատվածին ու պահանջվող վարքագծին այս իրավիճակում՝ Ատոմ Մարգարյանը նշեց. «Առհասարակ, յուրաքանչյուր ընտանիք ինքն է որոշում իր ծախսերի օրակարգը: Ընդհանրապես, իհարկե, ծախսերը պետք չէ հետաձգել. բոլոր դեպքերում մակրոմակարդակի առումով պահանջարկը ձևավորող բաղադրիչներից մեկը հենց անձնական սպառման ծախսերն են, որոնք մի զգալի մասով կատարվում են վարկային կամ փոխառու միջոցների հաշվին»: Տնտեսագետի դիտարկմամբ, առհասարակ, ֆորսմաժորային իրավիճակները խորհելու տեղիք են տալիս հաստատված տնտեսական մոդելի ու քաղաքականության առումով, որոնք միշտ ենք ունեցել:

«Հատկապես ռեսուրսների հասանելիության իմաստով բավականաչափ լուրջ խնդրներ ունենք: Այդ հարցերն այս կառավարության օրակարգում եղել են, բայց այս ամենի ավարտից հետո, երևի թե, պետք է լրջորեն մտածել այն հարցի շուրջ, թե ընդհանրապես ինչպիսին են ռեսուրսների հասանելիության համակարգերը, մեր ռեսուրսային պոտենցիալը: Խոսքը բոլոր ռեսուրսների մասին է: Առաջին հերթին բնական մենաշնորհ հանդիսացող ոլորտներում գնակազմավորման, գնագոյացման, ծախսային բոլոր բաղադրիչների մասին է:

Նման իրավիճակներում խնդիրները բավականաչափ տեսանելի են, որոնց հետագայում պետք է ուշադրություն դարձնել: Ընդհանրապես, կարծում եմ, որ պետք է փոխել տնտեսական մոդելի ողջ տրամաբանությունը և քաղաքականության շեշտադրումները: Խոսքը հատկապես կառուցվածքային քաղաքականության մասին է: Միշտ ասվել է, որ տնտեսությունը պետք է բարձր տեխնոլոգիական ուղղվածություն ունենա: Դա ինչ-որ ուղղություններով, օրինակ՝ ՏՏ-ի մասով իրացվել է, բայց այդ տեխնոլոգիաները պետք է զարգանան ու ավարտուն պրոդուկտներ դառնան: Օրինակ՝ ԱԹՍ-երի կամ դրանց դեմ պայքարելու միջոցների տեսանկյունից շատ մեծ անելիքներ կան:

Դրա համար մարդկային ռեսուրս ու պոտենցիալ ունենք, բայց քաղաքականությունը դրա պատվիրատուն պետք է լինի: Հիմա պատերազմը ստիպելու է, հարկադրելու է, որ տնտեսական թե՛ գաղափարախոսության, թե՛ քաղաքականության ամբողջ համակարգը վերանայվի»,-ընդգծեց մեր զրուցակիցը: Ատոմ Մարգարյանի խոսքով, Հայաստանը փոքր ներքին շուկա ունեցող երկիր է. «Ըստ այդմ՝ բարեկեցիկ, բարձր կենսամակարդակ ունեցող, նաև պաշտպանված ու հզոր ռազմարդյունաբերական համալիր ունեցող երկիր դառնալու համար իր քաղաքականությունը պետք է կառուցի այնպես, որ արտահանումը բազմակի անգամ գերազանցի ներմուծմանը: Դա հնարավոր է այն ժամանակ, երբ ունես այնպիսի պրոդուկտներ, որոնց կարիքն ունեն արտաքին շուկաները: Եթե նայենք, թե թուրքական Bayraktar-ներն ինչ բաղադրիչներից են կառուցված, ապա Թուրքիայի կողմից, կարելի է ասել, միայն թիթեղն է ու էժան աշխատուժը:

Հիմնական բաղադրիչները կանադական կառավարման համակարգերն են, կան գերմանական, նաև իսրայելական որոշ բաղադրիչներ: Բերում, հավաքում են ու ասում՝ թուրքական է: Իրականում չունեն այդ բաղադրիչները ստեղծելու կարողությունը, բայց մենք ունենք: Մենք կարող ենք մերը ստեղծել, բայց քաղաքականությունը պետք է այդպիսին լինի: Խոսքը և՛ ինստիտուցիոնալ լուծումների, և՛ հարկային, և՛ կարգավորումների, և՛ դրամավարկային քաղաքականության մասին է: Միայն դրանք համադրելով կարելի է ստանալ իրավիճակ, երբ բիզնեսն իր համար ներդրումների ասպարեզ չի տեսնի առևտուրը, հերթական սուպերմարկետը կառուցելը, ձեթ բերելն ու այն եռակի թանկ վաճառելը:

Ձեթ բերողին էլ պետք է ասել՝ այդ ապրանքի վաճառքից 5 տոկոսից ավելի շահույթ չես կարող ունենալ, եթե ցանկություն ունես միջոցներ դնել բարձր տեխնոլոգիաների մեջ, այնտեղ շահույթի վերին շեմ սահմանված չէ: Սա լուծումներից մեկը կարող է լինել, ինչն այլ կերպ անվանվում է կառուցվածքային և սելեկտիվ կամ ընտրողական հարկային քաղաքականություն: Նույնը նաև վարկային ռեսուրսների հասանելիությանը կարող է վերաբերել: Այսինքն, պայմանական ասած, եթե ձեթի բիզնեսով ես զբաղված, ոչ մի սուբսիդիա չես կարող ունենալ, բայց եթե զբաղված ես ԱԹՍ-երի կամ դրանց դեմ պայքարի միջոցների արտադրությամբ, կսուբսիդավորեմ»:

Ատոմ Մարգարյանի հետ զրույցում անդրադարձանք նաև մի խնդրի, որը վերաբերում է գովազդային արշավներին: Նշենք, որ պատերազմի առաջին օրերից շատ բիզնեսներ դադարեցրել են իրենց գովազդային արշավները՝ հաշվի առնելով մի քանի հանգամանք: Միևնույն ժամանակ, սակայն, այսօր արդեն, մասնագետների կարծիքով, գովազդի բացակայությունը իր բացասական ազդեցությունն է ունենում բիզնեսի վրա: Տնտեսագետն այս իրավիճակում ողջամիտ ու օպտիմալ լուծումների անհրաժեշտության մասին ընդգծեց. «Մեր հասարակության նյարդերը լարված են, և, այո, գովազդների ակտիվությունը ինչ-որ տեղ նպատակահարմար չէ:

Բայց սկզբունքորեն բիզնեսն առանց գովազդի դժվար է բիզնես կոչել: Բայց գովազդ էլ կա, գովազդ էլ: Տնտեսագետներս լավ գիտենք, որ գովազդը նաև ասիմետրիկ ինֆորմացիա է ստեղծում: Այսինքն, ոչ միայն տեղեկացնում է, այլև ապատեղեկացնում է: Խնդրահարույց կողմ կա, բայց եթե ունես բոլորովին նոր ապրանք, որն իր պարամետրերով, իր որակով հայտնի չէ, դու գովազդով տեղեկացնում ես, ապրանքի առավելությունն ես ի ցույց դնում, ինչն անհրաժեշտ է այնքանով, որքանով… Ինչևէ, ցանկացած բիզնեսի համար անգամ այսպիսի ֆորսմաժորային իրավիճակներում լավագույն ելքը կլինի իր գովազդային արշավների օպտիմալացումը:

Պետք է գովազդել և տեղեկացնել, բայց չափի սահմաններում, իսկ չափը շատ պարզ է որոշվում: Բիզնեսը պետք է կարողանա ուսումնասիրություններ անել ու պարզել իր ապրանքի նկատմամբ պահանջարկի օպտիմալ ու լավագույն մակարդակը: Այսինքն, նաև պարզի, թե այդ գովազդն ինչ է իրեն տալիս, որքանով է ազդում պահանջարկաստեղծ դրական տրենդ ձևավորելու վրա և որքանով է վնասում իրեն, որովհետև գովազդը կարող նաև վնասել բիզնեսին ու շատ մեծ չափերով: Այնպես որ, այս օրերին, բնականաբար, այո, սա խնդրահարույց հարցերից մեկն է:

Չմոռանանք նաև, որ շատ լրատվամիջոցների ֆինանսավորման հիմնական աղբյուրներից մեկը գովազդներն են: Այստեղ կա խնդիր ու կարգավորումների անհրաժեշտություն. բիզնեսի համար իր ապրանքը, ծառայությունները հրամցնելու, գովազդելու ձևը, տեխնիկական ֆորմատները որքանո՞վ են ողջամտության սահմաններում ֆորսմաժորային իրավիճակներում: Այս պարագայում ողջամիտ ելքեր ու օպտիմալ լուծումներ են անհրաժեշտ»:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Եթե ընդունում ես, որ քեզնից ոչինչ չես ներկայացնում, դրանով նաև քո բանակցային դիրքերն ես թուլացնում. Դավիթ Ջամալյան ԶՊՄԿ-ն մասնակցել է ՀԱՊՀ Կապանի մասնաճյուղի կազմակերպած «Ապագա ճարտարագետ» էքսպոյին «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունն այս տարի կյանքի կոչվեց «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի շնորհիվ (տեսանյութ) Նիկոլ Փաշինյանը՝ Հայաստանի դեմ պատերազմի առաջին գծում Նիկոլն Իլհամի փիառշիկն է դարձել Սա խելագարություն է, պետք է վե՛րջ դնել՝ թե չէ՝ կհասնենք նրան, որ թշնամուն խնդրենք՝ «մեզ մի սպանեք» Վաղվանից մեր հանրապետության բոլոր առևտրային բանկերը, բացառությամբ ՎՏԲ բանկի, դադարեցնում են МИР քարտերի սպասարկումը. Շաքե ԻսայանԿասպից ծովում երրորդ երկրների ռազմական ներկայությունը հակասում է տարածաշրջանի շահերին․ Իրանի ԱԳՆԱպրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան Տաք օդային հոսանքներ են ներթափանցել Հայաստան. Սուրենյանը՝ եղանակի մասին Իշխանությանն անհանգստացրել է Արցախի նախագահի պնդումը ՀՀ տարածքների նկատմամբ ադրբեջանական օկուպացիայի և տարածքային պահանջատիրության մասին․ Տիգրան Աբրահամյան Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով Fastex-ը վիրտուալ համերգներ է կազմակերպում «Ցերեբրում» վիրտուալ Երևանում Ջուր չի լինի Այսօր Ավագ Ուրբաթ է, տեղի կունենա Խաչելության կարգ Անկում տարադրամի շուկայում․ փոխարժեքն՝ այսօր Մայիսին կամ հունիսին սպասվում է Ռուսաստանի կողմից լայնածավալ հшրձակում, բայց մենք պատրաստ չենք․ մենք հիմա օգնության կարիք ունենք․ Զելենսկի «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և ավտոմեքենաներ են վնասվել Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկի Մենք իբր հողի վրա ենք, բայց մեռած ենք, թաղած չենք․ Էդուարդ Շարմազանով Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա Սողոմոնյան«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայան Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել Հետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում Կրոկուսի վրա հարձակում գործած ահաբեկիչները գտնվել են թմրանյութի ազդեցության տակ Հայտնի է՝ ով է ճանաչվել Լա Լիգայի՝ մարտ ամսվա լավագույն մարզիչ Շղթայական ավտոմեքենաների ջարդ Երևանում. 12-ամյա երեխան ու նրա մայրը տեղափոխվել են հիվանդանոց Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանՈւ՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել Ազատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Փաշինյան-Բլինկեն-Ֆոն դեր Լեյեն հանդիպումը չի կարող հանգեցնել էսկալացիայի. Պետքարտուղարությունը՝ Բաքվին ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Նիկոլն ամեն ինչ հասցրել է ձախողման եզրին. Արտակ Զաքարյան «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր. «Փաստ»Վեցամյա ավերումներն ու «կկվի կանչելու» ժամանակը. «Փաստ»