Ես շատ եմ ափսոսում, որ ընդդիմությունը նման սխալ թույլ տվեց. Գարիկ Քեռյան
PoliticsՔաղաքական գիտությունների դոկտոր Գարիկ Քեռյանի դիտարկմամբ իշխանությունների կողմից քաղաքական ճգնաժամը չնկատելը խոսում է իրավիճակը խորքային չվերլուծելու մասին: Առկա ճգնաժամը երկու գործոնով է պայմանավորված՝ Հայաստանի խայտառակ պարտությունը պատերազմում, Արցախի տարածքների կրճատումը, որը հանգեցրեց գործող իշխանության լեգիտիմության անկմանը: Ինչ վերաբերում է ընդդիմության պայքարին, ապա քաղաքագետի կարծիքով, փաստացի, այն ուղղված է ոչ թե արցախյան հարցի լուծմանը, այլ իշխանությունը վերցնելուն: Եվ այս պայմաններում առաջացել է ոչ ստանդարտ իրավիճակ, երբ գործող իշխանության դեմ տարվող քաղաքական պայքարը ղեկավարում են այն քաղաքական ուժերը, որոնք 2018-ի ընտրությունների ժամանակ ունեցել են ամենացածր վարկանիշը:
«Երեք հիմնական քաղաքական ուժերից՝ Հանրապետական, Դաշնակցություն և «Բարգավաճ Հայաստան» միայն մեկն է անցել խորհրդարան: Մյուս երկուսը նույնիսկ չեն հավաքել պառլամենտ մտնելու համար պահանջվող ձայները: Այս ամենի արդյուքնում ստեղծվել է բավականին երկատված իրավիճակ: Մի կողմից մենք ունենք քաղաքական ճգնաժամ՝ իշխանության լեգիտիմության անկում, մյուս կողմից՝ իշխանափոխության հասարակական համաժողվրդական պահանջ:
Խնդիրն այն է, որ երկու տարի առաջ մերժված քաղաքական ուժերն այսօր ղեկավարելով քաղաքական պայքարը հասարակության կողմից արժանանում է որոշակի վերաբերմունքի: Նոյեմբերի 10-ից անցել է չորս ամիս և բավականին ցածր լեգիտիմություն ունեցող քաղաքական իշխանությունների դեմ պայքարում ընդդիմությունը լուրջ ռեսուրսներ չի կարողանում հավաքել՝ այն կրիտիկական զանգվածը, որը կբերի իշխանափոխության: Սա խոսում է այն մասին, որ հասարակությունը թեև ուզում է իշխանափոխություն, բայց միանշանակ չի վերաբերվում և՛ իշխանությանը, և՛ ընդդիմությանը»,- ասաց Գ. Քեռյանը:
Այս երկմտանքից առաջացած անլուծելի հարցն այն է, թե ինչպես պետք է երկիրը դուրս գա ներկա ճգնաժամից, բայց քաղաքագետի կարծիքով՝ հարցը չի հանգուցալուծվում, քանի որ դրա պատճառը ընդդիմության տակտիկական սխալներն են: «Աքսիոմա է այն բանաձևը, որ միշտ էլ ընդդիմությունն է նոր ընտրություններ ցանկանում, բայց Հյաստանում ամեն ինչ գլխիվայր շուռ եկավ, երբ Փաշինյանը հասարակության ճնշումների ներքո համաձայնեց արտահերթ ընտրություններ իրականացնել, սակայն, ընդդիմությունը այդ առաջարկը գեներացնելու փոխարեն ամեն ինչ արեց այն տապալելու համար:
Հարցը տեղափոխելով ոչ թե ընտրությունների միջոցով իշխանափոխության հասնելուն, այլ՝ վարչապետի փոփախության, ընդդիմությունը փորձեց կրկնել այն, ինչ տեղի էր ունեցել 2018-ի գարնանը: Մինչդեռ պետք էր հաշվի առնել, որ Հայաստանը չունի քաղաքական այնպիսի բարձր մշակույթ և ընտրությունների անցկացման այնպիսի ավանդույթներ, որոնք կչեզոքացվեն ընտրությունների ժամանակ վարչական մարմինների օգտագործումը:
Պետք չէ մոռանալ, որ 1991-ից հետո բոլոր ընտրությունների ժամանակ քաղաքական ուժերն օգտագործել են իրենց ձեռքի տակ եղած վարչական ռեսուրսները: Ուստի, Փաշինյանի թիմը համոզված չէ, որ Վազգեն Մանուկյանը մեկ տարի հետո չի օգտագործի վարչական ռեսուրսը: Նույն կասկածը կա նաև ընդդիմության մոտ, և դա է պատճառը, որ ընդդիմությունը արտահերթի գաղափարը մերժեց և մեխը տեղափոխեց վարչապետի փոփոխության տիրույթ»,- ասաց Գ. Քեռյանը:
Քաղաքագետի համոզմամբ այն պահից, երբ ընդդիմությունը չընդունեց վարչապետի՝ ընդդիմության հետ համագործակցելու և արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու առաջարկը, դա քաղաքագիտական տեսանկյունից՝ կոպիտ սխալ էր: «Ես շատ եմ ափսոսում, որ ընդդիմությունը նման սխալ թույլ տվեց և հնարավոր չեղավ վերջ դնել քաղաքական ճգնաժամին: Հիմա ես ավելի շատ ոչ թե նոր պատերազմի վտանգ եմ տեսնում, այլ՝ ներքաղաքական անկայունության պատճառով երկիրը փլուզման տանելու: Ուստի ներկա պահին ավելի կարևոր է ներքաղաքական կայունությունը, ոչ թե արտաքին վտանգները:
Ստեղծված ճգնաժամից դուրս գալու համար, որպես մասնագետ ես առաջարկում եմ, որ և՛ ընդդիմությունը, և՛ իշխանությունը ընտրություններ կազմակերպելու և իրականացնելու մենաշնորհը վստահեն մեկ այլ՝ չեզոք կառույցի: Մասնավորապես՝ քաղաքացիական և պետական գործիչներից ձևավորված ոչ կուսակցական անցումային կառույցին, որը ԿԸՀ-ի հետ կանկացնի արտահերթ ընտրությունների ողջ գործընթացը, իսկ քաղաքական կուսակցությունները վերադառնան ելման կետ և սկսեն իրենց ծրագրերով մտցել: Եթե այս ճանապարհով արտահերթ ընտրություններ տեղի չունենան, ապա լարվածությունը կարող է հանգել պիկին ու սկսվի պետության փլուզումը, իսկ ներքաղաքական անկայունությունը հանգեցնի քաղաքական բախումների: Այս պարագայում մենք մոտավորապես կարող ենք հայտնվել 90-ականների սկզբի Վրաստանում տիրող իրավիճակին»,- ասաց Գ.Քեռյանը:
Արմինե Գրիգորյան