«Ո՞ր դեպքում շրջանառությունից հանված դեղը պետք է ոչնչացնել». լրացումներ «Դեղերի մասին» օրենքում․ «Փաստ»
Общество«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Վարչապետի աշխատակազմը հանրային քննարկման է ներկայացրել նախագիծ, որով առաջարկվում է լրացումներ կատարել «Դեղերի մասին» օրենքում և «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» օրենսգրքում: Նշվում է, որ նախագծերի ընդունումը նպատակ ունի լրացնել և հստակ կանոնակարգել դեղերի շրջանառության ոլորտում երեք ուղղություններում առկա իրավական բացերը՝ սահմանելով Հայաստանում չգրանցված, գրանցումն օրենքով սահմանված կարգով կասեցված, օրենքի խախտմամբ ներմուծված դեղերի, դեղանյութերի, դեղաբուսական հումքի, հետազոտվող դեղագործական արտադրանքի պահպանման արգելք, կանոնակարգելու հետկանչի իրականացման հետ կապված հարաբերությունները, ինչպես նաև նախատեսելու արգելք օրենսդրությամբ չսահմանված ձևաթղթի վրա գրված դեղատոմսով կամ օրենսդրության պահանջների խախտմամբ լրացված դեղատոմսով դեղերի իրացման համար։
Նախագծի հիմնավորման մեջ ասվում է՝ «Դեղերի մասին» օրենքը, կանոնակարգելով դեղերի, դեղանյութերի, դեղաբուսական հումքի իրացմանը ներկայացվող ընդհանուր պահանջները, 23-րդ հոդվածի 2-րդ մասում սահմանել է, որ արգելվում է իրացնել Հայաստանում չգրանցված, որակի պահանջներին չհամապատասխանող, պիտանիության ժամկետն անցած, գրանցումն ուժը կորցրած ճանաչված, գրանցումը կասեցված, շրջանառությունը դադարեցված, օրենսդրության խախտմամբ ներմուծված դեղերը, կեղծ դեղերը, դեղանյութերը, դեղաբուսական հումքը, հետազոտվող դեղագործական արտադրանքը: Օրենքի այս հոդվածի պահանջների խախտման համար նախատեսված է պատասխանատվություն «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» օրենսգրքում, մասնավորապես՝ տուգանքի նշանակում:
Սահմանված են տուգանքի չափերը։ Սակայն դեղերի շրջանառության ոլորտում վերահսկողություն իրականացնելիս առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմինը հաճախ առնչվում է մի փաստի, երբ լիցենզավորված գործունեություն իրականացնող իրավաբանական անձը կամ անհատ ձեռնարկատերն օրենքով նախատեսված պատասխանատվությունից խուսափելու համար ՀՀ-ում չգրանցված, գրանցումն օրենքով սահմանված կարգով կասեցված, օրենքի խախտմամբ ներմուծված դեղերի հայտնաբերման փաստն արձանագրելիս դրանց առկայությունը փորձում է հիմնավորել «պահպանման նպատակ» եզրույթի ներքո։ Բացի դա, նշվում է՝ չնայած այն հանգամանքին, որ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» օրենսգրքի 47.3-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերը սահմանել են պատասխանատվություն նշված խախտումները կատարելու դեպքում, սակայն նման արգելք նախատեսված չէ «Դեղերի մասին» օրենքով։
Առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմինը «Դեղերի մասին» օրենքի 23-րդ, կառավարության 2019 թ.-ի փետրվարի 28-ի N 164-Ն որոշմամբ սահմանված իր լիազորություններն իրականացնելիս արձանագրել է դեպքեր, երբ դեղերի շրջանառությունը դադարեցնելուց կամ շրջանառությունից հանելուց հետո հետկանչ իրականացնող կազմակերպությունը նշված դեղն իրացրել է այլ կազմակերպության։ Արարքն իր մեջ պարունակում է հանրային վտանգավորություն, սակայն թե՛ «Դեղերի մասին» օրենքը, թե՛ ենթաօրենսդրական իրավական ակտերը, թե՛ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» օրենսգիրքն այս առումով որևէ արգելք, պատասխանատվության որևէ միջոց չեն նախատեսում։ Ավելին՝ նշված օրենքով կամ ենթաօրենսդրական իրավական ակտով նախատեսված չէ, թե որ դեպքում պետք է շրջանառությունը դադարեցված կամ շրջանառությունից հանված դեղը ոչնչացնել, իսկ եթե այն ենթակա չէ ոչնչացման, ապա որ դեպքում կարող է արտահանվել կամ իրացվել։
«Դեղերի մասին» օրենքի 26րդ հոդվածը, կանոնակարգելով դեղագործական արտադրանքի ոչնչացման հետ կապված հարաբերությունները, սահմանել է՝ պիտանիության ժամկետը լրացած, չգրանցված, կեղծ և օգտագործման համար ոչ պիտանի, ոչ օրինական ճանապարհով ձեռք բերված, անորակ, չհայտարարագրված բաղադրատարրեր պարունակող դեղերը, դեղանյութերը, դեղաբուսական հումքը և հետազոտվող դեղագործական արտադրանքը ոչնչացվում են օրենսդրությամբ և այլ իրավական ակտերով վտանգավոր թափոնների ոչնչացմանը ներկայացվող պահանջներին համապատասխան` լիցենզավորված իրավաբանական անձի կամ անհատ ձեռնարկատիրոջ կողմից: Սակայն այս հոդվածի կանոնակարգումից դուրս է մնացել «շրջանառությունից հանված (հետկանչված)» դեղերի ոչնչացման հետ կապված հարաբերությունների կարգավորումը։
«Դեղերի մասին» օրենքի 25-րդ հոդվածի 4-րդ մասը սահմանում է՝ դեղերի մանրածախ իրացումը դեղատներից կատարվում է դեղատոմսով և առանց դեղատոմսի: Նույն հոդվածի 8-րդ մասը արգելք է սահմանում դեղատոմսով բաց թողնվող դեղերն առանց դեղատոմսի իրացնելու դեպքում, ինչն իրենից ենթադրում է վարչական իրավախախտում, որի համար պատասխանատվություն է նախատեսված «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» օրենսգրքի 47.3-րդ հոդվածի 7-րդ մասով։ Դեղերի շրջանառության ոլորտում վերահսկողություն իրականացնելիս առողջապահական և աշխատանքի տեսչական մարմինը պրակտիկայում բախվել է մի իրավիճակի, երբ դեղերի մանրածախ իրացում իրականացնող դեղատունը դեղը իրացրել է կա՛մ օրենսդրությամբ չսահմանված ձևաթղթի վրա գրված դեղատոմսի առկայությամբ, կա՛մ օրենսդրության պահանջների խախտմամբ լրացված դեղատոմսով։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում