Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Նիկոլ Փաշինյանը՝ Հայաստանի դեմ պատերազմի առաջին գծում Նիկոլն Իլհամի փիառշիկն է դարձել Սա խելագարություն է, պետք է վե՛րջ դնել՝ թե չէ՝ կհասնենք նրան, որ թշնամուն խնդրենք՝ «մեզ մի սպանեք» Վաղվանից մեր հանրապետության բոլոր առևտրային բանկերը, բացառությամբ ՎՏԲ բանկի, դադարեցնում են МИР քարտերի սպասարկումը. Շաքե Իսայան Կասպից ծովում երրորդ երկրների ռազմական ներկայությունը հակասում է տարածաշրջանի շահերին․ Իրանի ԱԳՆ Ապրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան Տաք օդային հոսանքներ են ներթափանցել Հայաստան. Սուրենյանը՝ եղանակի մասին Իշխանությանն անհանգստացրել է Արցախի նախագահի պնդումը ՀՀ տարածքների նկատմամբ ադրբեջանական օկուպացիայի և տարածքային պահանջատիրության մասին․ Տիգրան Աբրահամյան Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով Fastex-ը վիրտուալ համերգներ է կազմակերպում «Ցերեբրում» վիրտուալ Երևանում


«Արմատից մինչև տերևներ». ավելին, քան տոհմածառ. «Փաստ»

Հասարակություն

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Սուրբ մասունքներդ թշնամուն գերի, Իսկ դու շղթայված ցասկոտ մի արծիվ, Որդիդ չի կարող հողդ համբուրել, Եթե կարող ես, Արծվաշե՛ն, ներիր: Աթաբեկ Ադամյան

Այսպես չէր եղել: Երբեք: Չէր եղել, որ ասելիքս խմորված լինի, հասունացած, գրելիքս՝ սրտիս խորքից, հաճելի, բայց ուղիղ մեկ տարի տառը բառ չդառնա, բառը՝ տող ու նախադասություն: Ինչ-որ վախ, ինչ-որ աննախադեպ անհանգստություն հետ էր պահում հենց միայն սկսելուց: Պատճառները քիչ-քիչ սկսեցի հասկանալ: Ես ուզում էի գրել մի գրքի մասին, որի հեղինակը ինձ համար չափազանց հարազատ մարդ է՝ երջանկահիշատակ հայրիկիս մանկության ընկերն ու մարդ, ով ինձ համար ճանապարհ է հարթել դեպի հայոց լեզվի ու գրականության աշխարհ, դեպի գրի աշխարհ:

Ես ուզում էի գրել մի գրքի մասին, որտեղ նաև հորս կերպարը կա, նաև այնպիսին, ինչպիսին նույնիսկ ինքս չեմ իմացել: Վերջապես՝ ես ուզում էի գրել մի գրքի մասին, որն իմ հարազատ, իմ թանկ փոքր հայրենիքի՝ արդեն 18 տարի գերության մեջ գտնվող Արծվաշենի ու արծվաշենցիների մասին է: Ես ուզում էի գրել Աթաբեկ Ադամյանի «Արմատից մինչև տերևներ» գրքի մասին: Մեկ տարի շարունակ թերթել, ընթերցել, վերընթերցել եմ այս գիրքը ու փորձել հասկանալ՝ ի վերջո, ինչի մասին է, ում մասին է այս գիրքը՝ ինքնակենսագրությո՞ւն է, գիրքտոհմածա՞ռ է, վավերագրությո՞ւն է, թե՞ հուշապատում: Վստահաբար՝ բոլորը միասին, թե՛ հուշագրության, թե՛ գեղարվեստական գրականության, թե՛ վավերագրության ոճական առանձնահատկությունների, լեզվամտածողության ու շարադրանքի համադրությամբ:

Առաջին հայացքից այս գիրքը Արծվաշենի տոհմաճյուղերից մեկի՝ Ադամյանների մասին է: Սակայն դա՝ միայն առաջին հայացքից: Առաջին իսկ էջից դիմանկար առ դիմանկար, կերպար առ կերպար, իրադարձություն առ իրադարձություն աչքերիդ առջև բացվում է մի ամբողջ դարաշրջան, բացահայտվում են ժամանակի ուշագրավ դեպքերը մի գյուղի մանրակերտում. Արծվաշենը, արծվաշենցիներն իրենց ավանդույթներով, իրենց սովորույթներով, ապրումներով, պայքարով ու աշխարհայացքով:

«Թեպետ անցյալն ու ներկան անճանաչելիորեն տարբեր են, սակայն գրքում առկա հումորը, սրամտությունը, պայծառատեսությունը, քննադատական հայացքների ոսպնյակը չեն փոխվում: Կերպարները յուրատիպ, անալիտիկ մտածողությամբ մնում են անջնջելի և արվեստով լի: Լինելով գրքի խմբագիր ընթերցողը՝ կարծես մի մե՜ծ ֆիլմի ականատեսն էի. ժապավենը տեղ-տեղ դանդաղեցնում էի, որ կարողանամ բաց չթողնել հոգեմոտն ու զարմանալին»,- առաջաբանում գրում է գրքի խմբագիրը՝ Հռիփսիմէն: Ադամյանների տոհմածառին Աթաբեկ Ադամյանը առաջին անգամ չէ «ձեռք զարկում»:

Դեռ 10 տարի առաջ նա կազմեց ու հրատարակեց «Արծվաշենցի Պետրոսի տոհմածառը»: Հետո տոհմածառը «թարմացվեց». մի կողմից՝ ճշտումներ էին կատարվել, մյուս կողմից՝ հասկանալի է՝ տարիներ էին անցել, նոր Ադամյաններ էին լույս աշխարհ եկել: Հենց ինքը՝ Աթաբեկ Ադամյանն է խոստովանում, որ երկրորդ հրատարակությունից հետո զգացել է, որ մի շատ կարևոր բան թերի է մնում: «Մենք գիտենք մեր նախնիների ու մերձավորների հարյուրավոր անուններ, բայց չգիտենք՝ ինչպես են նրանք ապրել ու մաքառել, ինչ հարաբերություններ են ունեցել միմյանց հետ, ինչպիսին են եղել առօրյա կյանքում», - գրում է Ադամյանը:

Պատմելու, ներկայացնելու, շարադրելու յուրատեսակ ոճ ունի Աթաբեկ Ադամյանը. պարզ, բայց և չափազանց խորքային, գունեղ, բայց և կարոտով լի, հումորով, բայց և ցավով լի, մի տեսակ սցենարային՝ ճիշտ ֆիլմի նման, ինչպես իրավացիորեն նկատել է գրքի խմբագիրը: Ու գրքի ամեն էջի մեջ ինքս կարծես ներկա էի, այդ ֆիլմի մի մասնիկն էի կարծես: Իմ հիշողության մեջ ցայսօր էլ բոլոր գույներով ու մանրամասներով պահպանված Արծվաշենի, արծվաշենյան փողոցների ու տների մեջ էի տեղավորում բոլոր իրադարձություններն ու անձանց՝ տեր Վահանից մինչ բոլոր Ադամյանները, որոնց մեծ մասին, բնականաբար, ճանաչել չէի կարող, բայց ինձ համար ստեղծում էի պատկերներ, դիմագծեր:

Կարծես այնտեղ էի ու կողքից հետևում էի, թե ինչպես են 1959-60 թվականներին հայրս՝ Սերյոժա Ճաղարյանը, Աթաբեկ Ադամյանը, Հարություն Կիրակոսյանը, Կամիս Չիլինգարյանը, լինելով 8-րդ դասարանի աշակերտներ, ստեղծում գաղտնի մի կազմակերպություն՝ Արևմտյան Հայաստանի ազատագրության կոմիտե (ԱՀԱԿ), թե ինչպես են նրանք թռուցիկներ պատրաստում ու տարածում այսպիսի բովանդակությամբ. «Թուրքիան բռնազավթել է Արևմտյան Հայաստանի հողերը, ոչնչացրել 1,5 միլիոն հայերի: Ժամանակն է, որ նա պատասխան տա իր արարքի համար, իսկական տիրոջը վերադարձնի իր հողերը»:

Կամ՝ «Մինչև ե՞րբ պետք է լռենք: Սովետական Միությունը այս հարցը կարող է լուծել: Ճշմարտությունը մեզ հետ է: Մենք ենք մեր հողերի տերը»: Կարծես տեսնում եմ, թե ինչպես է նրանց «տանում» ՊԱԿ-ը, ինչպես են հարցաքննում: Գիրք-կինոնկարը քեզ տեղափոխում է տոհմածառի արմատները, հետո ճյուղերը, հետո այս կամ այն իրադարձությունը, հետո լուսանկարների աշխարհ, ու բոլոր այդ կերպարների, անհատների միջոցով ամբողջանում է ոչ միայն մի տոհմաճյուղի պատմությունը, այլև ամբողջ գյուղի, ինչու չէ՝ շատ հարցերում նաև մեր երկրի տվյալ ժամանակաշրջանի պատմությունը:

Չգիտեմ՝ ինչ ստացվեց, անհանգստությունն ու վախերը չանցան, թղթին հանձնել չհաջողվեց գիրքն ընթերցելիս ունեցածս բոլոր ապրումները, որոնք անընդհատ հաջորդում էին միմյանց՝ անկեղծ հիացմունք, հուզմունք, հպարտություն, կարոտ...Կարոտ առ բոլոր այն մարդկանց, ում առաջին անգամ կամ նորից հանդիպեցի Աթաբեկ Ադամյանի գրքում, կարոտ առ Արծվաշենի ամեն մի տուն, ամեն մի փողոց, ամեն մի աղբյուր:

Ու... կորստյան ցավ: Իսկ այդ ամենը նաև այս գրքում է, հատկապես Աթաբեկ Ադամյանի՝ Պետրոս պապի հետ հեռակա զրույցում, որից մի հատվածով էլ պարզապես ուզում եմ ավարտել, քանզի այդ տողերում պարփակված բոլոր զգացումների մասին դժվար է ավելի լավ նկարագրել. «Մենք մաքառեցինք, սակայն չկարողացանք տեր լինել քո ստեղծածին: Մենք կորուստներ տվեցինք ու ավելի շատ կորուստներով հարստացանք:Ցավով պիտի նշեմ, որ քո արյունից սերված շատ-շատերը ոչ միայն քո հիմնած Բաշքենդից, այլև Հայաստանից են հեռացել... Իսկ այստեղ՝ Հայաստանում մնացածներս, որ բնակվում ենք Ճամբարակում, Վահանում, Գետիկում, Շողակաթում, Դրախտիկում, Վանաձորում, Երևանում, Նոր Հաճնում, Չարենցավանում և այլուր, չենք կարող անգամ ձեր գերեզմաններին այցի գալ»...

ԱՐՏԱԿ ՃԱՂԱՐՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Նիկոլ Փաշինյանը՝ Հայաստանի դեմ պատերազմի առաջին գծում Նիկոլն Իլհամի փիառշիկն է դարձել Սա խելագարություն է, պետք է վե՛րջ դնել՝ թե չէ՝ կհասնենք նրան, որ թշնամուն խնդրենք՝ «մեզ մի սպանեք» Վաղվանից մեր հանրապետության բոլոր առևտրային բանկերը, բացառությամբ ՎՏԲ բանկի, դադարեցնում են МИР քարտերի սպասարկումը. Շաքե ԻսայանԿասպից ծովում երրորդ երկրների ռազմական ներկայությունը հակասում է տարածաշրջանի շահերին․ Իրանի ԱԳՆԱպրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան Տաք օդային հոսանքներ են ներթափանցել Հայաստան. Սուրենյանը՝ եղանակի մասին Իշխանությանն անհանգստացրել է Արցախի նախագահի պնդումը ՀՀ տարածքների նկատմամբ ադրբեջանական օկուպացիայի և տարածքային պահանջատիրության մասին․ Տիգրան Աբրահամյան Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով Fastex-ը վիրտուալ համերգներ է կազմակերպում «Ցերեբրում» վիրտուալ Երևանում Ջուր չի լինի Այսօր Ավագ Ուրբաթ է, տեղի կունենա Խաչելության կարգ Անկում տարադրամի շուկայում․ փոխարժեքն՝ այսօր Մայիսին կամ հունիսին սպասվում է Ռուսաստանի կողմից լայնածավալ հшրձակում, բայց մենք պատրաստ չենք․ մենք հիմա օգնության կարիք ունենք․ Զելենսկի «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և ավտոմեքենաներ են վնասվել Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկի Մենք իբր հողի վրա ենք, բայց մեռած ենք, թաղած չենք․ Էդուարդ Շարմազանով Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա Սողոմոնյան«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայան Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել Հետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում Կրոկուսի վրա հարձակում գործած ահաբեկիչները գտնվել են թմրանյութի ազդեցության տակ Հայտնի է՝ ով է ճանաչվել Լա Լիգայի՝ մարտ ամսվա լավագույն մարզիչ Շղթայական ավտոմեքենաների ջարդ Երևանում. 12-ամյա երեխան ու նրա մայրը տեղափոխվել են հիվանդանոց Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանՈւ՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել Ազատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Փաշինյան-Բլինկեն-Ֆոն դեր Լեյեն հանդիպումը չի կարող հանգեցնել էսկալացիայի. Պետքարտուղարությունը՝ Բաքվին ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Նիկոլն ամեն ինչ հասցրել է ձախողման եզրին. Արտակ Զաքարյան «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր. «Փաստ»Վեցամյա ավերումներն ու «կկվի կանչելու» ժամանակը. «Փաստ»Ինչո՞ւ են հիմնավորում միշտ այն, ինչը վնասում է Հայաստանի անվտանգության շահերին. «Փաստ»«Կոռուպցիան այսօր իր սարդոստայնով տարածված է ամեն տեղ». «Փաստ»Հասարակության վրա փորձում է վախ ծախել. «Փաստ»