Ո՛չ վախ ունեն, ո՛չ ամոթ. մեկ անձի թատրոն, այդ թվում՝ դատաիրավական համակարգում. «Փաստ»
Հարցազրույց
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Դատական իշխանության նկատմամբ իրականացվող քայլերի, համակարգի կողմից այդ քայլերին դիմադրելու ռեսուրսների մասին զրուցել ենք նախկին դատախազ, այժմ փաստաբան Րաֆֆի Ասլանյանի և Փաստաբանների պալատի նախկին նախագահ, փաստաբան Արա Զոհրաբյանի հետ: Հաշվի առնելով որոշ դատավորների նկատմամբ վարույթներ հարուցելու, նաև կալանավորելու, լիազորություններից զրկելու դեպքերին՝ Րաֆֆի Ասլանյանը «Փաստի» հետ զրույցում նշեց, որ ՀՀ գործող իշխանության համար անկախ, գրագետ դատավորը չարիք է, իսկ այդպիսի դատական համակարգ ստեղծելը հերթական սուտ խոստումն էր։
«Այդ մասին են վկայում նաև վերջին ժամանակաշրջանում արդարադատություն իրականացնողի բարոյակամային հատկանիշներին, ձեռնահասությանը ակնհայտորեն չհամապատասխանող բազմաթիվ նոր դատավորների նշանակումները։ Դատավոր Բորիս Բախշիյանի ապօրինի կալանավորման և հետագա արդարացման օրինակն ինքնին բավարար է հասկանալու իշխանության նկրտումները դատական համակարգի նկատմամբ։ Այսինքն, ակնհայտ է, որ նրա նկատմամբ ապօրինի քրեական հետապնդում նախաձեռնելու առիթ հանդիսացավ «Սիսական» ջոկատի հրամանատար, ընդդիմադիր կեցվածքով հայտնի Աշոտ Մինասյանին ազատ արձակելու մասին որոշում կայացնելը։ Ներկայում նույն ճակատագիրը, կարծես, սպառնում է ՀՀ հակակոռուպցիոն դատարանի դատավոր Տիգրան Դավթյանին, որը «համարձակվել» է չկալանավորել Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականը պահանջած գեներալ-մայոր Գրիգորի Խաչատուրովին»,-նշել է Րաֆֆի Ասլանյանը:
Արա Զոհրաբյանն էլ ընդգծել է, որ Գրիգորի Խաչատուրովի ձերբակալման և կալանավորման հարցը մեր երկրի պատերազմական վիճակում գտնվելու և ժողովրդին ու հատկապես զինվորականներին ոգի տալու տեսակետից անընդունելի է: «Ի՞նչն էր խանգարում այդ քրեական գործը տանել առաջ առանց Խաչատուրովին կալանավորելու: Այստեղից հետևություն, որ խանգարողը հենց Խաչատուրովի անձն է: Բոլորս էլ գիտենք, որ Գրիգորի Խաչատուրովը զինվորական միջավայրում բարձր հեղինակություն ունեցող սպա է»,-ընդգծեց Արա Զոհրաբյանը:
Րաֆֆի Ասլանյանի դիտարկմամբ, առհասարակ, իշխանության ձեռքով ԲԴԽ-ն վերածվել է իշխանության պատվերը չկատարող, անկախ դատավորներին հանիրավի պատժող մարմնի. «Ուստի, այն չի ծառայում դատական համակարգի անկախությունը երաշխավորելու իր առաքելությանը։ Այս ամենի շարժառիթը շատ պարզ է. ՀՀ վարչապետն իր իշխանությունը պահպանելու նպատակով քաղաքական ընդդիմության ներկայացուցիչների նկատմամբ ճնշումների գործընթացում ամենաբիրտ ու ապօրինի կերպով օգտագործում է քրեադատավարական գործիքակազմը, հետևաբար նաև անխուսափելի է դրանում դատական համակարգի ներառումը, իսկ հակադրվող դատավորներն անմիջապես դառնում են գործադիր իշխանության թիրախ։
Կյանքը ցույց է տվել, որ ՀՀ գործող իշխանությունը այլախոհության, իրավական այլակարծության նկատմամբ ունի հիվանդագին ատելություն։ Խոսելով վտանգների մասին՝ պետք է փաստել, որ դրանք արդեն ակնհայտ են. այսօր ունենք ՀՀ պատմության ամենակախյալ դատական համակարգը, դատավորների գերակշիռ մասը քրեական հետապնդման մարմնից, նույնիսկ իշխանությանը մոտ կանգնած առանձին չինովնիկներից ունի տեսանելի կաշկանդվածություն՝ ընդհուպ ոչ քաղաքական գործերով, ինչից, իհարկե, տուժում է արդարադատության որակը, խախտվում են անձանց հիմնարար իրավունքները։
Հետևանքներն օրեցօր ծանրանալու միտում ունեն, թեև ապագայում այս ամենի քաղաքական և քրեաիրավական գնահատականներն անպայմանորեն տրվելու են, սակայն անդառնալի հետևանքներն իրենց կործանարար ազդեցությունն են ունենալու ՀՀ դատական համակարգի վրա։ Գաղտնիք չէ, որ այս ամենը, ներառյալ՝ դատական անկախության խնդիրները, քաղաքական ազդեցության երևույթները, արձանագրել են նաև միջազգային կազմակերպությունները, ԱՄՆ Պետական դեպարտամենտը՝ մարդու իրավունքների տարեկան զեկույցում։ Օրերս նշվածի մասին հայտարարություն տարածեց նաև ՀՀ դատավորների միությունը»:
Արա Զոհրաբյանն էլ նկատեց՝ ցավոք, միշտ էլ գործադիր իշխանությունը փորձել է դատական իշխանությանն իրեն ենթարկել: «Նախկինում էլ են նման դրսևորումներ եղել, և փաստաբանները միշտ են պայքարել անկախ դատական համակարգ ունենալու համար: Ընդ որում, դատական համակարգում միշտ էլ եղել են անկախ դատավորներ, որոնք չեն ենթարկվել գործադիրին: Բայց նախկինում գործադիր իշխանությունը վախ ուներ ժողովրդից և ինչ էլ անում էր, ծածուկ էր անում, բացահայտ բաներից խուսափում էր: Այսօրվա գործադիր իշխանությունը ո՛չ վախ ունի ժողովրդից և ո՛չ էլ ամոթ: Բացահայտ ոչնչացվում է դատական իշխանության անկախությունը: Եվ այդ թիրախում են հայտնվում նաև անկախ դատավորները»,-հավելեց Զոհրաբյանը:
Վերջինիս գնահատմամբ, 2018 թվականից հետո դատական իշխանությունն ավելի վատ վիճակում է: «Այսօրվա իշխանավորները պետք է գիտակցեն, որ իրենց կերտած կախյալ դատարանը վաղը դատելու է հենց իրենց»,- հավելեց Ա. Զոհրաբյանը:
Րաֆֆի Ասլանյանն էլ է կարծում, որ դատական իշխանությունը գտնվում է շատ վատ, ծանր վիճակում. «Դիմադրելու ռեսուրսները գրեթե սպառվում են, քանի որ դիմադրող դատավորների նկատմամբ գործադիր իշխանության ճնշումները բացահայտ են և նույնիսկ բարոյականության սահմանները գերազանցող։ Իհարկե, դեռ կան բացառիկ դատավորներ, որոնք իրենց մասնագիտական արժանապատվությունը վեր են դասում ամեն ինչից, բայց կարծում եմ, որ ԲԴԽ-ն, իջեցված պատվերի շրջանակներում կամ սեփական նախաձեռնությամբ, նրանց էլ կհասնի»:
Ասլանյանի գնահատմամբ, Հայաստանում իշխանությունների տարանջատման սկզբունքն ընդհանրապես չի գործում. «Մենք, ցավոք, գործ ունենք մեկ անձի թատրոնի հետ, այդ թվում՝ դատաիրավական համակարգում։ Ամեն ինչ արվում է այդ անձի շահերն ու ամբիցիաները սպասարկելու համար, առկա է գործադիրի կողմից խիստ վերահսկելի դատական իշխանություն, հետևաբար դրա մակարդակի մասին նույնիսկ խոսելն է ավելորդ»:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
