Երևան, 16.Փետրվար.2025,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Երևանի բնակարաններից մեկում հայտնաբերվել է տղամարդու դի, կողքին՝ «Մակարով» տեսակի ատրճանակ Թրամփն Ուկրաինային «կրկնակի հարված» է հասցրել. Financial Times Հավերժ սպասող երկրի կարգավիճակ. Եվրոպայում ինչ-որ բաներ կխոստանան, բայց անդամակցություն չի լինի․ «Փաստ» Յուրաքանչյուր ոք պետք է ունենա սխալվելու իրավունք, նույնիսկ եթե այն ճակատագրական է․ «Փաստ» «Մե՛րս, գիտեմ, որ ուժեղ ես, Անդոյիս լավ կպահես». Հրաչ Մահտեսյանն անմահացել է հոկտեմբերի 9-ին Իշխանաձորի հատվածում․ «Փաստ» Բազմաբևեռության աշխարհակարգային դրսևորումները․ «Փաստ» «Փաշինյանի կառավարությունը սկսել է կռիվ տալ իր վերջին հենարանի՝ հանրության այն հատվածի դեմ, որն իր հետ դեռ ինչ-որ հույսեր էր կապում»․ «Փաստ» Դատական գործերի վերաքննություն իրականացնելիս առաջարկվում է սահմանել բողոքների քննության գրավոր ընթացակարգ. նախագիծ․ «Փաստ» Ժամանակավրեպության և մակերեսայնության արդյունքը՝ վազել արդեն վաղուց մեկնած ճեպընթացի հետևից. «Փաստ» Խոստումների և իրականության հակադրությունը. խոշոր հարկատուների ցանկի կառուցվածքը՝ տնտեսության փաստացի «հայելի». «Փաստ»


Սիրիայի իրադարձություների տարածաշրջանային ռեզոնանսն ու շահերի նոր բախումների հեռանկարը. «Փաստ»

Միջազգային

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ընդամենն օրերի ընթացքում Բաշար ալ Ասադի իշխանությունը տապալվեց այն պայմաններում, երբ նա արդեն 24 տարի Սիրիայում իշխանության էր։ Իսկ ի՞նչ տեղի ունեցավ, որը հանգեցրեց այսպիսի դրամատիկ զարգացումների։ Առաջին հերթին՝ սիրիական խնդիրը պետք է դիտարկել տարածաշրջանային զարգացումների և ուժերի դասավորության տեսանկյունից, քանի որ Սիրիայի գործընթացներում ներգրավված են տարբեր միջազգային խաղացողներ, որոնք տարբեր շահեր են հետապնդում։ Իսկ հակամարտության մեջ ներգրավված ուժերից ամենաակտիվը Թուրքիան է, որը 2011 թվականից ի վեր աջակցում է Սիրիայի ընդդիմադիր ուժերին, որոնք պայքարում էին Ասադի իշխանության դեմ։ Թուրքիայի դիրքորոշումը, քաղաքականից բացի, պայմանավորված էր նաև Էրդողանի ու Ասադի միջև անձնական թշնամանքով։ Ժամանակ կար, երբ Էրդողանը ընտանեկան արձակուրդի շրջանակներում Էգեյան ծովի ափին գտնվող Բոդրում հանգստավայրում հյուրընկալում էր Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ Ասադին։
 
Այդ շրջանում Թուրքիայի և Սիրիայի հարաբերությունները նոր բարձունքի էին հասել, բայց ամեն ինչ շատ արագ փոխվեց, երբ սիրիական քաղաքացիական պատերազմն սկսվեց։ Էրդողանը դիմեց Ասադին՝ բռնությունը դադարեցնելու կոչով, սակայն Սիրիայի նախագահը անտեսեց նրա դիմումը, ինչն էլ հատուկ իրավիճակ ստեղծեց հարաբերությունների սրացման համար։ Հատկապես դրանից հետո Էրդողանն սկսեց հրապարակայնորեն քննադատել Ասադին և աջակցել Սիրիայի ապստամբ ուժերին՝ մասնավորապես «Սիրիական ազգային բանակ» անվանումով խմբավորմանը, որը վերահսկում էր տարածքներ հյուսիսային Սիրիայում և կռվում էր «Հայաթ Թահրիր ալ Շամ» խմբավորման հետ համատեղ։ Բայց քանի որ վերջինս որպես ահաբեկչական խմբավորում է դիտարկվում, որի ղեկավարությունն էլ իր հերթին սերտ կապեր է ունեցել «Ալ Քաիդա» ահաբեկչական կազմակերպության հետ, Անկարան չէր կարող այս կազմակերպությանը բացահայտ սատարել, բայց «տակից» աջակցում էր օգնությամբ ու մատակարարումներով։
 
Պատահական չէ, որ «Հայաթ Թահրիր ալ Շամի» կենտրոնակայանը հենց Իդլիբ նահանգում էր, որը սահմանակից է Թուրքիային, ու թուրքական կողմից էլ անխափան կերպով աջակցությունը տրամադրվում էր։ Իսկ վերջերս արդեն միջազգային իրավիճակի փոփոխության պայմաններում Թուրքիայի համար եկավ, այսպես ասած, «աստեղային ժամը»։ Միջազգային մամուլում տարածվող տեղեկությունների համաձայն, 13 տարվա քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում Սիրիայի ընդդիմադիր աշխարհազորայինները հնարավորություն զգացին թուլացնելու նախագահ Բաշար ալ Ասադի իշխանությունը և իրենց գործողություններից մոտ վեց ամիս առաջ տեղեկացրին Թուրքիային խոշոր հարձակման պլանների մասին ու ստացան Անկարայի հավանությունը։ Ուստի, պատահական չէ, որ Հայաթ Թահրիր ալ Շամ խմբավորման հաղթանակն Անկարայում գնահատվում է որպես Թուրքիայի հաղթանակ։ Եվ Թուրքիայում ցնծության մեջ էին ընդդիմադիրների կողմից Սիրիայում իշխանությունը վերցնելուց ու Դամասկոսը գրավելուց հետո։
 
Հատուկ ընդգծվում էր, որ Ասադը չգնահատեց ու չընդունեց Թուրքիայի պարզած ձեռքը, դրա համար էլ նրա իշխանությունը նման վախճան ունեցավ։ Սիրիայում ընդդիմադիրների հաղթանակը ձեռնտու է Էրդողանին նաև Թուրքիայի ներքաղաքական իմաստով, քանի որ նեոօսմանական գաղափարախոսության շրջանակներում նա թուրքական հանրությանը կարող է ցույց տալ իր գրանցած հաջողությունը։ Իսկ թուրքական պաշտոնյաներն արդեն խոսում են Թուրքիայից 3,6 մլն սիրիացի փախստականներին Սիրիա վերադարձնելու մասին։ Դրա արդյունքում կթեթևանա առանց այն էլ ինֆլ յացիայի խնդրին բախվող թուրքական տնտեսության ուսերին փախստականներով պայմանավորված ծանրությունը։ Մյուս կողմից էլ՝ թուրքական հանրության շրջանում դժգոհություններ էին ձևավորվել սիրիացի փախստականների հոսքով պայմանավորված, ուստի նրանց հետ ուղարկելու խոստումներով Էրդողանի համար շատ հարմար առիթ է ստեղծվում նոր միավորներ վաստակելու համար։ Բացի այդ, թուրքական շինարարական ընկերությունների համար Սիրիայում գործունեություն ծավալելու և շահույթներ գեներացնելու համար նոր դաշտ է բացվում, դրա համար էլ Թուրքիայի արտգործնախարար Հաքան Ֆիդանը հայտարարում է, թե Թուրքիան պատրաստ է ձեռք մեկնել Սիրիային վերակառուցման հարցում։
 
Անձամբ Էրդողանը սերտ կապեր ունի թուրքական շինարարական ընկերությունների հետ։ Ու պատահական չէ, որ այդ ընկերությունների մի մասն էլ Արցախյան պատերազմից հետո ներգրավված է Արցախից օկուպացված տարածքներում ընթացող շինարարական աշխատանքներում։ Մյուս կողմից էլ՝ Թուրքիան, ձեռք բերելով բազմաթիվ լծակներ, կարող է հրահանգել Դամասկոսին, թե ինչ դիրքավորում պետք է ստանձնել այս կամ այն հարցում։ Իսկ Թուրքիայի ազդեցության գերակայությունը Սիրիայում նշանակում է տարածաշրջանային դասավորության էական փոփոխություն։ Դրա համար էլ Էրդողանը հայտարարում է, թե Թուրքիան վերաշարադրում է մարդկության պատմությունը։ Ընդ որում, Թուրքիայի դիրքերն ամրապնդվում են հատկապես Ռուսաստանի և Իրանի դիրքերի թուլացման հաշվին, որոնք Ասադի հեռացումից հետո դիտարկվում են որպես Սիրիայի շուրջ աշխարհաքաղաքական խաղը տանուլ տված երկրներ, քանի որ նրանք կարող էին քայլեր ձեռնարկել իրենց դիրքերի ու Ասադի իշխանության պահպանման համար, բայց չարեցին։
 
2015 թվականին՝ սիրիական քաղաքացիական պատերազմի գագաթնակետին, Ռուսաստանն աջակցության եկավ Ասադի իշխանությանը և փաստացի փրկեց իշխող ռեժիմին՝ ռազմական տեսանկյունից էականորեն աջակցելով կառավարական ուժերին ընդդիմադիր խմբավորումների դեմ պայքարում, որոնք Արևմուտքի ու Թուրքիայի աջակցությունն էին վայելում։ Ռուսաստանը ռազմաբազաներ ունի Սիրիայում, որտեղից էլ ռուսական ինքնաթիռները օդային հարվածներ էին հասցնում ապստամբներին։ Բայց այս անգամ Մոսկվան, գլխավորապես կենտրոնացած լինելով ուկրաինական ճակատում առաջխաղացում ունենալու վրա, չկարողացավ այնքան ռազմական աջակցություն ցուցաբերել Ասադի կառավարական ուժերին, որպեսզի նրանք հետ մղեն ընդդիմադիր խմբավորմանը։ Չհաշված, որ ներկա պահին, բազմաթիվ փորձագետների գնահատմամբ, Ռուսաստանն ուղղակի ի վիճակի չէ Ուկրաինայում հաջողություն ունենալ և միաժամանակ երկրորդ ճակատում ռազմական գործողություններ ձեռնարկել Մերձավոր Արևելքում։ Եվ ամենամեծ աջակցությունը, որ Ռուսաստանը կարողացավ առաջարկել, Ասադին ապաստան տրամադրելն էր։
 
Այս կապակցությամբ Ռուսաստանից հայտարարում են, թե Մոսկվան հավատարիմ է իր բարեկամներին։ Բայց դեռ հարցական է, թե ինչ տեղի կունենա Սիրիայում ռուսական ռազմաբազաների հետ, չնայած Կրեմլից նշում են, թե դա արդեն Սիրիայում նոր իշխանությունների հետ բանակցությունների հարց է։ Հաշվի առնելով Սիրիայում Ռուսաստանի դիրքերի թուլացումը՝ բացառված չէ, որ ռուսական ռազմաբազաներն ընթացքում թիրախավորվեն։ Այսպիսի անհանգստության շրջանակներում էլ Մոսկվայից սպառնացել են, որ կոշտ պատասխան կտան, եթե ռուսական ռազմաբազաները հարձակումների ենթարկվեն։ Թե կոնկրետ ինչպես կդասավորվեն իրադարձությունները, ներկա պահին դժվար է ասել, բայց հարկավոր է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ Սիրիայից դուրս գալու արդյունքում Ռուսաստանի դիրքերը կթուլանան նաև աֆրիկյան տարածաշրջանում՝ հաշվի առնելով, որ Սիրիան ռուսական ուժերի համար կարևորագույն կապող օղակ ու հենման կետ է Աֆրիկայում գործողությունների իրականացման համար։ Իսկ Մոսկվան հատկապես վերջին տարիներին փորձում է մի շարք ուղղություններով իր ազդեցությունն ընդլայնել Աֆրիկայի երկրներում՝ Լիբիայից դեպի Սահելի երկրներ՝ Չադ, Նիգեր, Բուրկինա Ֆասո, ու Սուդանից դեպի Հարավային Սուդան, Կենտրոնական Աֆրիկայի Հանրապետություն, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն և Հասարակածային Գվինեա։ Եթե աշխարհագրական առումով Ռուսաստանը բավական հեռու է Սիրիայից, այլ է իրադրությունն Իրանի համար։
 
Ընդդիմադիր խմբավորումների իշխանության գալը ենթադրում է Սիրիայում Իրանի դիրքերի էական թուլացում, քանի որ, ի դեմս Ասադի, Թեհրանը Սիրիայում ուներ առանցքային դաշնակից, որը ճանապարհ էր հարթում Լիբանան հասնելու և այնտեղից գործող Հզբոլահին աջակցություն տրամադրելու համար։ Մյուս կողմից էլ՝ Իրանը նաև Սիրիայի միջոցով մոբիլիզացնում էր իր դիմադրության առանցքը համարվող պրոքսի ուժերին՝ հատկապես Հզբոլահին՝ ինչպես Ասադի իշխանությանն ամեն կերպ ընդդիմադիր խմբավորումներից պաշտպանելու, այնպես էլ Իսրայելի դեմ պայքարելու նպատակով։ Սակայն ներկա փուլում Հզբոլահն էականորեն թուլացել է Իսրայելի դեմ պատերազմի հետևանքով ստացած հարվածների արդյունքում, ուստի այս անգամ իրանական կողմը հաշվարկեց, որ ի վիճակի չէ Ասադին այնպիսի աջակցություն տրամադրել, որ նա պահպանի իր իշխանությունը։ Բայց իրանական կողմը դիվանագիտորեն ձևակերպեց իր այդ քայլն այնպես, որ Սիրիայից անգամ իրենց չեն խնդրել միջամտել իրավիճակին։
 
Իսկ Սիրիայում իշխանության եկած զինյալներն արդեն իսկ ուղերձներ են հղում Իրանին՝ հարձակվելով ու թալանելով Դամասկոսում Իրանի դեսպանատունը։ Սիրիայում Ասադի հեռանալը պայմաններ է ստեղծում Իրանի տարածաշրջանային ազդեցության թուլացման համար, քանի որ Թեհրանը զրկվում է այն կապող օղակից, որի տարածքով կարողանում էր անմիջական կապ ապահովել Հզբոլահի հետ։ Բնականաբար, այս նոր իրավիճակից օգտվող ուժերից են մի կողմից՝ Արևմուտքը, որի մաս կազմող երկրները հիմնականում թշնամական վերաբերմունք ունեին Ասադի իշխանության նկատմամբ, մյուս կողմից՝ Իսրայելը, որի զորքերն, օգտվելով Սիրիայում փխրուն իրավիճակից, խախտեցին 1974 թվականին ստորագրված Ուժերի դեսեգրեգացիայի համաձայնագիրը, առաջ եկան Գոլանի բարձունքի ուղղությամբ, իսկ իսրայելական ավիացիան սկսել է հարվածներ հասցնել սիրիական զինապահեստներին, որ զինյալներն ի վիճակի չլինեն դրանք կիրառել իրենց դեմ։ Այնուամենայնիվ, Սիրիայում իշխանությունը վերցրած թուրքամետ զինյալները հայտարարում են, թե Դամասկոսով հասնելու են դեպի Երուսաղեմ։ Պարզ է, որ Թուրքիան կարող է նրանց մղել Իսրայելի դեմ, բայց Իսրայելն ու Արևմուտքն էլ Թուրքիայի դեմ կարող են խաղարկել քրդական գործոնը՝ աջակցություն տրամադրելով Սիրիայի ու Իրաքի քրդական զինյալներին։ Այնպես որ, Սիրիայում ստեղծված նոր իրավիճակը մոտեցնում է Իսրայելի ու Թուրքիայի շահերի բախումը։
 
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Բայրամովը և Ֆիդանը քննարկել են հայ-ադրբեջանական կարգավորումը Ավստրիայում սիրիացին, «Ալլահ աքբար» բղավելով, դանակով հարձակվել է անցորդների վրա. կա զոհ Ամերիկացի բլոգերը հայտնել է «Մասկի 13-րդ երեխային» լույս աշխարհ բերելու մասին Մեծ Բրիտանիան 2,5 միլիարդ ֆունտ ստերլինգ կներդնի պողպատի արդյունաբերության մեջ՝ ի պատասխան Թրամփի մաքսատուրքերի Կոմիտասի պողոտայում բախվել են հիվանդ տեղափոխող շտապօգնության ավտոմեքենան, Ford Fusion-ը և Mazda-նԿենդանակերպի խորագիր. ի՞նչ է ասցենդենտը եւ ինչո՞ւ է այն այդքան կարեւոր Զելենսկին ասել է, որ ԱՄՆ-ի հետ հազվագյուտ հանածոների մասին համաձայնագիրը չի պաշտպանում Ուկրաինայի շահերը «Ռեալ»-ը կբողոքարկի Բելինգհեմի կարմիր քարտը Երևանի բնակարաններից մեկում հայտնաբերվել է տղամարդու դի, կողքին՝ «Մակարով» տեսակի ատրճանակ Հրդեհ ԴիլիջանումԱՄՆ-ն Իսրայել է առաքել ավելի քան 900 կգ քաշով MK-84 ռումբերի խմբաքանակ Ավետիք Իշխանյանը այն հազվագյուտ իրավապաշտպաններից էր, որ մինչև վերջ հավատարիմ մնաց մեր ազգային նպատակներին. Չալաբյան«Հայոց Համազգային Միասնություն» կուսակցության նախագահ Միհրան Պողոսյանի անունից սոցիալական ցանցերում կեղծ հայտարարություններ են տարածվումՄաքուր էներգիայի աղբյուր, արևային էլեկտրակայաններ են հայտնվել Դնեպրի դպրոցներում Արարատի պատկերով դասագրքերը մրցույթներում չեն հաղթում. Ատոմ ՄխիթարյանՏե´ր ենք Հայոց ցեղասպանության պատմական հիշողությանը. «ՀայաՔվե»Պարագլուխը բացահայտ ստերից անցել է հասարակության անթաքույց ծաղրին. Դավիթ ՍարգսյանԴիդդիի դեմ նոր հայցում ասվում է, որ ռեփերը գերի է պահել մի կնոջ Խստագույնս պահպանել ճանապարհային երթևեկության կանոնները․ իրականացվում է ուժեղացված ծառայություն ՊԵԿ-ը հրապարակել է էլեկտրական տրանսպորտային միջոցների մաքսատուրքի արտոնության քվոտայի մնացորդը Բեյրութում վիրավորվել է Լիբանանում ՄԱԿ ուժերի փոխհրամանատարը 14-ամյա տղան մեկ օրում 6 համաշխարհային մաթեմատիկական ռեկորդ է սահմանել 3,3 մլն դրամ՝ Փաշինյանի ԱՄՆ այցի համար. ում հաշվին է մեկնել Աննա Հակոբյանը (տեսանյութ)Թրամփն Ուկրաինային «կրկնակի հարված» է հասցրել. Financial Times ՀԱՄԱՍ-ը Կարմիր Խաչին է հանձնել ևս երեք իսրայելցի պատանդների Քիմ Քարդաշյանը կիսվել է իր լուսանկարով, որում 14 տարեկան է Ռուսաստանը կարող է Բելառուսն օգտագործել որպես պլացդարմ Ուկրաինայի կամ ՆԱՏՕ-ի երկրների վրա hարձակվելnւ համար․ Զելենսկի ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ. Նվազագույնը մի քանի տարով պետք է կասեցվի համընդհանուր հայտարարագրման համակարգի ներդրումը. այս կառավարությունը ստում և մանիպուլացնում էԱշխարհի առաջին ռակետ Յանիկ Սիները որակազրկվել է 3 ամսով Գերմանիան պատրաստ է շարունակել աջակցել խաղաղության հաստատմանն ուղղված քայլերին․ Փաշինյանը հանդիպել է Շոլցի հետ Ի՞նչ մեղադրանքով պետք է պատժվի Փաշինյանը. «ՀայաՔվեի» հարցումը ԵրևանումԱրյունը ջուր է դառնում. Մհեր Ավետիսյան «Հրապարակ»․ Հիտլերն էլ ասում էր` իմ շարժումը քրիստոնեական էՎարչախումբը փորձում է նվաստացնել հայ ժողովրդին և հատկապես արցախցիներին. Արմեն ՄանվելյանՓաշինյանն Ադրբեջանի համար նոր էսկալացիայի դուռ է բացում. Ավետիք Չալաբյան Հանքարդյունաբության ոլորտի ներկայացուցիչները հանդիպել են ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարին. ԶՊՄԿՔՊ-ն Գյումրիում անցել է խուլիգանական մեթոդների Հերթական հակառուսական քայլը «Քաղպայմանագրից» Վենսը բացատրեց գլոբալ խաղի կանոնները. ի՞նչ է սպասվում Հայաստանին Ստավրոպոլում արտադրական ծախսերը նվազեցնելու համար մշակվում են նորարարական արևային մարտկոցներ՝ սապֆիրային ենթաշերտերով Ինչպե՞ս որոշվեց իրար խառնել խմիչքները․ «Փաստ»ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (15 ՓԵՏՐՎԱՐԻ)․ Կայացել է Միջազգային արդարադատության մշտական պալատի առաջին նիստը․ «Փաստ»Հավերժ սպասող երկրի կարգավիճակ. Եվրոպայում ինչ-որ բաներ կխոստանան, բայց անդամակցություն չի լինի․ «Փաստ»Հայաստանը ներկայացնող Փաշինյանը, որն ԱՄՆ էր գնացել հասկանալու՝ արդյոք Թրամփի վարչակազմն իրեն պատրա՞ստ է աջակցել, թե՞ ոչ, այնտեղից վերադարձել է ձեռնունայն. ՀայաՔվեՄյունխենում ԱՄՆ փոխնախագահի սենսացիոն հայտարարությունը վերաբերում էր նաև «ժողովրդավարության բաստիոն»-ի մեր տնաբույծ պարագլխին. Չալաբյան Յուրաքանչյուր ոք պետք է ունենա սխալվելու իրավունք, նույնիսկ եթե այն ճակատագրական է․ «Փաստ»«Մե՛րս, գիտեմ, որ ուժեղ ես, Անդոյիս լավ կպահես». Հրաչ Մահտեսյանն անմահացել է հոկտեմբերի 9-ին Իշխանաձորի հատվածում․ «Փաստ»Բազմաբևեռության աշխարհակարգային դրսևորումները․ «Փաստ»Միասնական տոմսային համակարգի շրջանակում ձեռք է բերվել 123․293 տոմսային փաթեթ. Հայկ Կոստանյան «Փաշինյանի կառավարությունը սկսել է կռիվ տալ իր վերջին հենարանի՝ հանրության այն հատվածի դեմ, որն իր հետ դեռ ինչ-որ հույսեր էր կապում»․ «Փաստ»