Երևան, 27.Նոյեմբեր.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի համար դռները «բաց են». Պուտինի օգնական Նոր առևտրային պատերազմ. Թրամփը Չինաստանի, Մեքսիկայի և Կանադայի նկատմամբ նոր մաքսատուրքեր է սահմանելու Արևմուտքը փորձում է «գունավոր հեղափոխություն» սանձազերծել Վրաստանում. Լավրով Ադրբեջանն օկուպացրած Դադիվանքը փոխանցել է Ուդի համայնքի տնօրինությանը «Հայկական ատոմակայանի փակումն այսօր ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի օրակարգային առաջնահերթ ուղղություններից է»․ «Փաստ» Նման հայտարարությունները շատ դժվարընկալելի են․ «Փաստ» «Մա՛մ ջան, չմտածես, գալու եմ ու կյանքդ փոխեմ, ամեն ինչ լավ է լինելու». տանկիստ Հակոբ Մանթաշյանն անմահացել է հոկտեմբերի 16-ին՝ մարտնչելով Ջրականում․ «Փաստ» Իրենց ո՛չ պետությունն է հետաքրքրում, ո՛չ էլ ժողովուրդը. կարևորը իշխանությունն է ու աթոռները․ «Փաստ» Հայաստանի տնտեսության արտածին արգելակները․ «Փաստ» «Ներսում քանդում է Ռուսաստանի հետ փոխգործակցության մակարդակը ու անելու է դա այնքան ժամանակ, քանի դեռ որոշակի այլընտրանք չունի»․ «Փաստ»


Ինչի դեմ է ուղղված պայքարը

Վերլուծական

Սահմանադրության նախագծի վերաբերյալ քաղաքական ուժերի և անհատների կողմից հնչեցվող իրարամերժ գնահատականների խառնաշփոթում արդեն մի քանի օր է, ինչ փորձում եմ վերլուծել նախագծի ամենաքննարկվող դրույթները, որոնք վերաբերում են կառավարման համակարգի փոփոխմանը: Քանի որ նախագծով առաջարկվող խորհրդարանական կառավարման համակարգում որոշումների կայացումը վերապահվում է խորհրդարանին, ուստի սպասվելիք արդյունքները գնահատելու համար նախ պետք է սկսել սկզբից՝ խորհրդարանի ձևավորումից:

Սահմանադրության նախագծում այս առումով կարևորվում է 89-րդ հոդվածի 3-րդ կետով ամրագրված դրույթը, որը նախատեսում է Ազգային ժողովի ընտրությունները համամասնական ընտրական համակարգով իրականացնելուն և խորհրդարանում կայուն խորհրդարանական մեծամասնություն ձևավորելու պահանջին:

Ամբողջությամբ համամասնական ընտրական համակարգին անցնելու առաջարկը գոհացնում է անգամ ընդդիմադիր քաղաքական ուժերին, քանի որ վերջիններս գիտակցում են ընտրությունների արդյունքների վրա այն զգալի ազդեցությունը, որն գործնականում ունենում էր մեծամասնական ընտրական համակարգը:

Նախորդ ընտրությունների արդյունքներն իսկ վկայում են, որ մեծամասնականով մանդատներ ձեռք բերողը գործող իշխանությունն էր, ինչը ըստ ընդդիմադիր ուժերի տեղի էր ունենում ՀՀԿ ցուցակներից առաջադրվող թեկնածուների ֆինանսական ռեսուրսների և իշխանության ադմինիստրատիվ լծակների հաշվին:

Բավական զարմանալի է այն փաստը, որ գործող իշխանությունը սահմանադրական բարեփոխումներով հրաժարվում է մեծամասնական ընտրական համակարգից, այն դեպքում, երբ այդ նույն համակարգն այս անգամ իրեն բերելու էր առավել շատ մանդատներ խորհրդարանում: Նման ենթադրությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ նախորդ ընտրություններին կուսակցության ղեկավարի անսպառ ֆինանսական լծակների հաշվին որոշ ձայներ ստացած Բարգավաճ Հայաստան կուսակցությունը կորցրել է նախկին ղեկավարին, հետևաբար նաև՝ ֆինանսական ռեսուրսները, և բացի այդ, քաղաքական անսկզբունքայնությամբ պայմանավորված, կուսակցությունը հասարակության հիմնական մասի մոտ ներկայումս ձեռք է բերել ՕԵԿ կուսակցության վարկանշին համարժեք կարգավիճակ:

Ներկայիս Սահմանադրությունը մեծամասնական ընտրական համակարգի հաշվին գործող իշխանությանն ընձեռում է մանդատների ընդհանուր թվի 31.3 տոկոսը տեսականորեն ապահովելու լիարժեք հնարավորություն, որից, փաստորեն, իշխանությունը ցանկանում է հրաժարվել սեփական նախաձեռնությամբ:

Այժմ անցնենք կայուն մեծամասնության ձևավորման դրույթին: Թեև մինչև օրս խորհրդարանում կայուն մեծամասնություն ձևավորելու իրավական պահանջ չի եղել, այնուամենայնիվ կայուն մեծամասնությունը խորհրդարանում միշտ էլ ձևավորվել է, հենց թեկուզև ընտրություններից հետո կազմավորվող կոալիցիաների հաշվին:

Հիմա անդրադառնանք ժողովրդի թիկունքում ընտրություններից հետո կազմավորվող կոալիցիաներին: Բանն այն է, որ շրջանառվող նախագիծը հնարավոր է համարում կուսակցությունների միջև «քաղաքական համագործակցություն»՝ արդար կանոններով, ինչն էլ առաջացրել է պաշտոնների հավակնություններ ունեցող ընդդիմադիրների զայրույթը: Խորհրդարանում կայուն մեծամասնություն ձևավորելու համար քաղաքական ուժերը ստիպված կլինեն նախապես՝ երկրորդ փուլի ընտրություններից առաջ բացահայտել իրենց հնարավոր համագործակցությունն այս կամ այն քաղաքական ուժի հետ: Սա թերևս կարևոր հանգամանք է իշխանության հետ կոալիցիա ձևավորելու որոշ ընդդիմադիր ուժերի արատավոր անցյալի համատեքստում. ընդդիմադիր ուժերը քաղաքական պաշտոնների բաշխմանը մասնակցելու նպատակով այլևս չեն ունենալու ընտրողների թիկունքից ընդդիմությունից դիմության վերափոխվելու հնարավորություն:

Ինչ վերաբերում է կայուն քաղաքական մեծամասնություն ձևավորելու պահանջին, ապա այն բխում է ինչպես օրինաստեղծ գործընթացում, այնպես էլ խորհրդարանական կառավարման համակարգին բնորոշ՝ որոշումներ կայացնելու գործընթացում աշխատանքներն արդյունավետ կազմակերպելու անհրաժեշտությունից:

Բնական է, որ խորհրդարանում կայուն մեծամասնություն չձևավորելու պարագայում խորհրդարանի աշխատանքները, հենց թեկուզև քաղաքական ուժերի քմահաճույքով պայմանավորված, կարող են հատնվել փակուղում՝ երկիրը հասցնելով ճգնաժամի: Կայուն խորհրդարանական մեծամասնությունն այս առումով երկրի կառավարումը ճգնաժամերից ապահովելու նշանակություն ունի, մի բան, որ առաջնահերթ է կիսապատերազմական դրության մեջ գտնվող երկրի համար:

Այժմ անցնենք կառավարման համակարգին: Կիսանախագահական կառավարման համակարգը ենթադրում է հիմնական կառավարման գործիքները մեկ անձի ձեռքում կենտրոնացնելու մեխանիզմ, մինչդեռ խորհրդարանական կառավարման համակարգը ենթադրում է կոլեկտիվ կառավարում: Կոլեկտիվ կառավարման պայմաններում որոշումների կայացման գործընթացում ներառվում է ժողովրդի քվեն սատացած յուրաքանչյուր ներկայացուցիչ /պատգամավոր/: Սրա հաշվին էլ հենց խորհրդարանական կառավարման համակարգը նախագահական կամ կիսանախագահական կառավարման համակարգերի համեմատությամբ դիտվում է առավել ժողովրդավարական:

Ամփոփելով ասվածը, գալիս ենք այն եզրահանգման, որ մեծամասնական ընտրական համակարգից հրաժարումը զրկում է այդ պահին գործող քաղաքական ուժին, ադմինիստրատիվ ռեսուրսներով պայմանավորված, լրացուցիչ ձայներ ունենալու արտոնությունից, իսկ կիսանախագահական կառավարման համակարգից խորհրդարանականի անցումը՝ բնակչության լայն ներկայացվածությամբ երկրի կառավարման հարավորություն է ընձեռում: Ուրեմն ինչի դեմ է պայքարը:

Եթե ժողովուրդն ամբողջ ծավալով օգտվի իր ընտրական իրավունքից, ընտրությունը կատարի գիտակցված և իրապես իր կամքից ելնելով՝ շատ կարճ ժամանակաշրջանում անպայմանորեն կզգա կառավարման համակարգի փոփոխման դրական արդյունքները:

Մեծ Բրիտանիայում կյանքից հեռացել է աշխարհի ամենատարեց տղամարդը Սա կարող է լինել իմ վերջին մրցաշրջանը «Մանչեսթեր Սիթիում». Դե Բրույնե ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի համար դռները «բաց են». Պուտինի օգնական Որսագողության դեպք՝ Խոսրովի անտառին սահմանակից տարածքում. կանխել են ռենջերները և էկոպարեկները (տեսանյութ) Նոր առևտրային պատերազմ. Թրամփը Չինաստանի, Մեքսիկայի և Կանադայի նկատմամբ նոր մաքսատուրքեր է սահմանելու Արևմուտքը փորձում է «գունավոր հեղափոխություն» սանձազերծել Վրաստանում. Լավրով Դերասանուհի Աննա Դովլաթյանի նոր ֆոտոշարքը Դատարանը հարավկորեացուն ազատազրկման է դատապարտել միտումնավոր գիրանալու և այդպիսով բանակում ծառայությունից խուսափելու համար Թրամփը միլիոնավոր դոլարներ է «առաջարկել» անծանոթ աղջկա վարսերը «գնելու» համար (տեսանյութ) Հայկական բարձրորակ ձուկն ու ձկնկիթը կարտահանվենԱդրբեջանն օկուպացրած Դադիվանքը փոխանցել է Ուդի համայնքի տնօրինությանը Մոդին Պուտինին Հնդկաստան է հրավիրել Կիրանցի դպրոցում ջեռուցում չկա․ Կարեն Ղազարյան (տեսանյութ)Ռոնալդուն հերթական ֆենոմենալ արդյունքն է գրանցել «Նման զենքի փոխանցումը համազոր կլինի Ռուսաստանի վրա հարձակմանը». ՄեդվեդևՆերքին Պտղնի գյուղի բնակիչը, նռնակով սպառնալով, հրաժարվել է հիվանդանոց տեղափոխվել (տեսանյութ)Անիի, Ախուրյանի, Աշոցքի տարածաշրջաններում, Սպիտակի և Դիլիջանի ոլորաններում ձյուն է տեղումԿարբիում վթարի հետևանքով 5 վիրավnրներից մեկի կյանքը չի հաջողվել փրկել. ShamshyanԼիբանանում հայտնել են ռազմական գործողությունների ավարտի օրըՀայաստանում ժողովրդավարություն չկա՞․ Հովհաննես Իշխանյան2020 թվականից հետո մենք իրավունք չունեինք այսպիսի խեղճուկրակ բյուջե ունենալ․ Նաիրի ՍարգսյանԴիլիջանի ազգային պարկում 3702 ծառ են հատել. Ոսկան ՍարգսյանԱմեն օր կոռուպցիայից ու կոռուպցիոն բացահայտումների մասին խոսացող իշխանությունն ամբողջովին թաթախված կոռուպցիոն տարբեր սխեմաների մեջ․ ՀովասափյանՄեկ օրում Սիրիայի սահմանը Լիբանանից հատել է ավելի քան 2,2 հազար մարդՕդի ջերմաստիճանի նոր ռեկորդներ են արձանագրվելԼիտվան կձերբակալի Նեթանյահուին, եթե նա այցելի երկիրԿուտակումներ՝ Վերին Լարսում. քանի՞ հայկական բեռանատար է սպասում անցնելու իր հերթին«Հայաստանը ես եմ» -ի 12-րդ առաջարկ-պահանջը․ ինչ կանի այս անգամ իշխանությունըԲրիտանիան իր զինվորականներին չի ուղարկի Ուկրաինա. արտգործնախարարԱպագա ընտրությունների մասնակիցներն ու նպատակները. Վահե ՀովհաննիսյանՀայաստանի համար առաջնահերթ են տնտեսությունն ու անվտանգությունը․ Նաիրի ՍարգսյանԻշխանությունը 6 տարվա ընթացքում Հայաստանի բնակչությանը միտումնավոր կերպով ավելի է աղքատացրել. Նաիրի ՍարգսյանՌադիոկառավարվող ավտոմեքենաներ. խաղալի՞ք, թե՞ մարզաձև․ «Փաստ»Կոլումբիան հրաժարվում է հանածո վառելիքից և դադարեցնում նավթի նոր արդյունահանումը Հայաստանը չի մասնակցի ՀԱՊԿ նիստերին Փաշինյանի կառավարման օրոք պետական պարտքը կրկնապատկվել է ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (26 ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ)․ Սոչիում կայացել են հերթական բանակցությունները, որոնք տևել են շուրջ 3 ժամ․ «Փաստ»ԵՄ-ն նյարդայնացել է Փաշինյանի հայտարարություններից Կալա՞նք, թե՞ մանդատազրկում. ի՞նչ կընտրի Հովիկ Աղազարյանը Modex. 2023թ. ՀՀ խոշորագույն ընկերությունը Զանգեզուրի ՊՄԿ-ն է ՍԴ-ի` Անկախության հռչակագիրը չեղարկող որոշումն ապօրինի է․ «Հայաքվե»«Հայկական ատոմակայանի փակումն այսօր ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի օրակարգային առաջնահերթ ուղղություններից է»․ «Փաստ»Ucom-ը և Արևորդի ՀԿ-ն հերթական արևային կայանն են տեղադրել Մալիշկայում Վերջին հինգ տարում ուսանողների թիվը կրճատվել է 12 տոկոսով․ Ատոմ ՄխիթարյանՆման հայտարարությունները շատ դժվարընկալելի են․ «Փաստ»Ես իմ գործունեությամբ ամեն ինչ անում եմ, որպեսզի Հայաստանը չդառնա այլ պետության կազմում գտնվող տարածք` այդ թվում նաև Ռուսաստանի․ Մհեր Ավետիսյան«Մա՛մ ջան, չմտածես, գալու եմ ու կյանքդ փոխեմ, ամեն ինչ լավ է լինելու». տանկիստ Հակոբ Մանթաշյանն անմահացել է հոկտեմբերի 16-ին՝ մարտնչելով Ջրականում․ «Փաստ»Իրենց ո՛չ պետությունն է հետաքրքրում, ո՛չ էլ ժողովուրդը. կարևորը իշխանությունն է ու աթոռները․ «Փաստ»Հայաստանի տնտեսության արտածին արգելակները․ «Փաստ»«Ներսում քանդում է Ռուսաստանի հետ փոխգործակցության մակարդակը ու անելու է դա այնքան ժամանակ, քանի դեռ որոշակի այլընտրանք չունի»․ «Փաստ»